چگونگی پیوند معارف وحیانی، عقلانی و تجربی در نظریه‎پردازی بر اساس روش تحقیق تکاملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده مدیریت دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

3 عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم

چکیده

فرهنگستان علوم اسلامی قم به‎دنبال ارائه الگویی برای علم دینی است که از هر سه منشأ معرفتی وحی (نقل)، عقل و تجربه به محوریت وحی استفاده کند. طبق این دیدگاه، هر نظریه علمی، مدلی ساده شده از واقعیتی پیچیده بوده و دارای سه سطح توسعه، کلان و خرد است.
«سطح توسعه» نظریه علمی، وضعیت مطلوب و آرمانی پدیده را بیان می‎کند. در نظریه علم دینی، این وضعیت مطلوب، از آموزه‎های اسلام به‎مثابه یک کل −نه تک‎تک معارف وحیانی− اخذ می‎شود. «سطح کلان» نظریه علمی، با تولید وصف تکاملی شروع می‎شود. برای به‎دست‎آوردن اوصاف تکاملی نیازمند اطلاعات سطح توسعه (به‎عنوان مفاهیم دینی حاکم بر تحقیق) و اطلاعات تجربی (براساس مطالعات کتابخانه‎ای و تاریخی) هستیم؛ زیرا بستر گمانه‎زنی پژوهشگر را برای تولید اوصاف فراهم می‎کند. با اعتبارسنجی تجربی، دینی و نظری گمانه‎ها (و تأیید یا اصلاح آنها)، مدل وصفی پدیده به‎دست می‎آید. این اوصاف نظام‎مند وظیفه توصیف پدیده به‎عنوان یک کل متغیر را برعهده دارند. سرانجام، در سطح خُرد با توجه به سطوح توسعه و کلان نظریه علمی و با کمک اطلاعات میدانی، درضمن تحفظ بر خطوط قرمز شارع، معادله تصرف و تغییر موضوع به‎گونه‎ای ارائه می‎شود که بر نظریات رقیب تمدنی تفوق یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

How to Link Revealed, Rational and Experimental Knowledge in Theorizing Based on the Evolutionary Research

نویسندگان [English]

  • Alireza Piroozmand 1
  • Abbas Jahanbakhsh 2
  • Hasan Sheikholaraghainzadeh 3
1 Ph.D., Assistant Professor, Faculty of Management, National Defense University and Higher Research Institute, Tehran, Iran
2 PhD, assistant professor, faculty member of Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan Art University, Isfahan, Iran
3 Faculty Member, Islamic Siences Academy of Qom
چکیده [English]

Qom Academy of Islamic Sciences seeks to provide a model for religious science that uses all three epistemic sources of revelation (quotation), reason and experience centered on revelation. According to this view, every scientific theory is a simplified model of a complex reality and has three levels of development, macro and micro.
The "level of development" of the scientific theory expresses the desired and ideal state of the phenomenon. In the theory of religious science, this desirable situation is obtained from the teachings of Islam as a whole - not from individual revelations. The "macro level" of scientific theory begins with the generation of an evolutionary description. In order to obtain evolutionary attributes, we need information on the level of development (as religious concepts governing the research) and experimental information (based on library and historical studies), because it provides the basis for the researcher's speculation to produce attributes. With experimental, religious and theoretical validation of hypotheses (and their confirmation or modification), the descriptive model of the phenomenon is obtained. These systematic attributes are responsible for describing the phenomenon as a variable whole.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evolutionary research method
  • flow of revealed knowledge
  • research process
  • religious science
  • Islamic humanities
  1. ارشدی، وحید (1392). اقتصاد جدید؛ ظهور و بروز اندیشه کینزی. پایگاه خبری صاحب‎نیوز، https://sahebnews.ir/49840
  2. پیروزمند، علیرضا، جهانبخش، عباس (1397). مبانی و روش تحقیق تکاملی در علوم انسانی اسلامی، کتاب نظریه. جلد سوم، تهران: آفتاب توسعه.
  3. پیروزمند، علیرضا (1400). نظام معقول، چاپ دوم، قم: تمدن نوین اسلامی.
  4. پیروزمند، علیرضا (1374). روش تولید تعاریف کاربردی. قم: فرهنگستان علوم اسلامی.
  5. تفضلی، فریدون (1381). «از یونان و روم باستان تا انقلاب صنعتی: تکامل آهسته اندیشه‎ها و شیوه تفکر اقتصادی». فصلنامه تحقیقات اقتصادی، شماره 61، ص 107-148.
  6. رضوی، سیدمهدی، شیخ‎العراقین‎زاده، حسن (1398)، «بررسی خصوصیات متمایزکننده علم اسلامی از علم غربی و تأثیر آن بر ساختار نظریات علمی». مجموعه مقالات چهارمین کنگره بینالمللی علوم انسانی اسلامی. تهران: انتشارات آفتاب توسعه.
  7. طباطبایی، سیدحمید (1398). جایگاه مطلوب محرومیتزدایی در نظام اسلام. قم: فرهنگستان علوم اسلامی (جزوه داخلی).
  8. حسینی‎الهاشمی سیدمنیرالدین (1378الف). مدل سازمان و برنامه بودجه (001424003). قم: فرهنگستان علوم اسلامی قم، پرتال پژوهشی داخلی: http://hamfahmi.ir/
  9. __________(1378ب). روش تحقیق در اقتصاد (001402005). قم: فرهنگستان علوم اسلامی قم، پرتال پژوهشی داخلی: http://hamfahmi.ir/
  10. _________(1378پ). توضیح مفاهیم تحلیل «ابعاد، ارکان، اساس» (001421005). قم: فرهنگستان علوم اسلامی قم، پرتال پژوهشی داخلی: http://hamfahmi.ir/
  11. _________(1379). ویژگیهای روش تحقیق مبتنی بر نظام فلسفی اختیار (001440002). قم: فرهنگستان علوم اسلامی قم، پرتال پژوهشی داخلی: http://hamfahmi.ir/
  12. میرباقری سیدمهدی (1396). ولایت الهیه. دو جلد، قم: انتشارات تمدن نوین اسلامی.
  13. _________ (1401). حکمت تاریخ. قم: انتشارات تمدن نوین اسلامی.
  14. هانت، ای. ک. (1381). تکامل نهادها و ایدئولوژیهای اقتصادی؛ مالکیت و رسالت. ترجمه سهراب بهداد، تهران: نشر آگه.
  15. Ravallion, Martin (2016). The Economics of Poverty. Oxford University Press.
  16. Prahalad, C. K. (2004). The fortune at the bottom of the pyramid. Pearson Prentice Hall.
  17. Bradley, W. (2012). Capital is not enough: Innovation in developing economies, Journal of Management Studies, 49 (4), 684-717.
  18. Givertz, K. (1950). From Wealth to Welfare, the evolution of liberalism. California: Standford university press.