تحلیل محتوای کتاب مطالعات‎اجتماعی پایه ششم ابتدایی براساس اصول تربیت اجتماعی از منظر نهج‎البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه آموزش علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 آموزگار و کارشناسی ارشد، گروه روان‎شناسی عمومی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، اصفهان، ایران

3 مربی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی، دانشکده معارف، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران

چکیده

هدف پژوهش، تحلیل محتوای کتاب مطالعات‎اجتماعی پایه ششم ابتدایی با تکیه بر اصول تربیت‎اجتماعی از منظر نهج‎البلاغه است. برای پاسخ به سؤالات، از روش‎های تحلیل اسنادی یا روش کتابخانه‎ای و تحلیل محتوا استفاده شد. در این پژوهش جامعه با نمونه برابر بود؛ به‎طوری‎که کتاب مطالعات‎اجتماعی 1400−1401 ششم ابتدایی به‎عنوان جامعه و نمونه پژوهش انتخاب شد. در بخش یافته‎ها درراستای پاسخ به سؤالات پژوهش، ابتدا براساس روش کتابخانه‎ای، با مراجعه به مقالات و تألیفات مرتبط با اصول تربیت اجتماعی براساس نهج‎البلاغه، 10 اصل تربیت اجتماعی همچون اصل عزت، وحدت، محبت، مشارکت، مسئولیت، عدالت، برقراری روابط سالم، سعه صدر، آزادی در برابر ابراز عقاید و اصل آراستگی از منابع استخراج شد. سپس کتاب مطالعات ششم به 4 واحد متون، تصاویر، فعالیت‎ها و کاربرگ‎ها تقسیم شد. سپس واحد‎های تحلیل در 10 اصل نامبرده به روش تحلیل محتوا بررسی شد و نتایج نشان داد که متون درسی 61 مرتبه، فعالیت‎های دروس 88 مرتبه، تصاویر 77 مرتبه و کاربرگ‎های پایان کتاب در 10 مرتبه به اصول تربیت‎اجتماعی از منظر نهج‎البلاغه توجه داشته است. بنابراین، در قسمت یافته‎ها نشان داده شد که در همه بخش‎های چهارگانه کتاب در راستای توجه به همه اصل‎ها از ظرفیت‎های موجود بهخوبی استفاده نشده است و انتظار می‎رود عوامل اجرایی در تدوین کتب درسی از همه ظرفیت‎های کتاب در جهت آموزش اصول تربیت‎اجتماعی از منظر نهج‎البلاغه استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content analysis of the sixth grade elementary social studies textbook based on the principles of social education from the perspective of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Kamal Nosrati Heshi 1
  • Mohammad Reza Dorostkar 2
  • Adil Hamidvand 3
1 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences, Farhangian University, Tehran, Iran
2 Master's teacher, Department of General Psychology, Faculty of Psychology, Payam Noor University, Isfahan, Iran
3 Instructor, member of the faculty of the Department of Islamic Education, Faculty of Education, Ardabil University of Medical Sciences, Ardabil, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to analyze the content of the sixth grade elementary social studies textbook based on the principles of social education from the perspective of Nahj al-Balagha. To answer the questions, the methods of documentary analysis or library method and content analysis were used. In this study, the community was equal to the sample; as the sixth elementary social studies book 2021-2022 was selected as a community and research sample. In the findings section, in order to answer questions, the book of sixth grade studies with analysis to 4 units; Texts, images, activities, and worksheets were divided. Then, the units of analysis in 10 principles of social education from the perspective of Nahj al-Balagha, including the principle of dignity, principle of unity, principle of justice, principle of participation, principle of titivation, principle of responsibility, principle of patience, principle of love, principle of freedom of expression against others, and the principle of healthy communication were organized and the results showed; Textbooks 61 times, lesson activities 88 times, images 77 times and worksheets at the end of the book in 10 times have paid attention to the principles. Therefore, in the findings section, it was shown that in all four sections of the book, in order to pay attention to all the principles, the existing capacities have not been used well, and in compiling textbooks, the executive agents are expected to use all the capacities of the book in teaching the principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • Content Analysis
  • Social Studies Book
  • Sixth grade elementary

مراجع

  1. * نهــج‎البلاغــه (1384)، ترجمــۀ محمــد دشــتی، قــم: مؤســسه فرهنگــی تحقیقــاتی امیرالمؤمنینj.

    1. آرمند، محمد و حسن ملکی (۱۳۹۱)، مقدمه‎ای بر شیوه طراحی و تألیف کتاب درسی دانشگاهی، تهران: سمت.
    2. اسدی، علی و ابراهیم نعیمی (1400)، «ارائه الگوی نظری تربیت اجتماعی کودکان از منظر قرآن»، فصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 53(1)، ص43−
    3. اشرف سمنانی، بهروز (۱۳۹۸)، «وندالیسم؛ معضل همیشگی شهرهای بزرگ»، ایرنا .
    4. افخمی‎نیا، مهدی (۱۳۸۶)، «تصویر و نقش آن در آموزش زبان بیگانه»، فصلنامه فلسفه و کلام علامه، 13(۱)، ص37−
    5. باقری، خسرو (1385)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات مدرسه.
    6. بهرام‎بیگی، مهری (1395)، «نقش تصویر و رنگ آن در کتاب‎های درسی و دانشگاهی و تأثیر آن در آموزش زبان بیگانه»، ترویج علم، 7(1)، ص37−
    7. بهشتی، سعید؛ محمدعلی افخمی اردکانی (1386)، «تبیین مبانی و اصول تربیت اجتماعی در نهج‎البلاغه»، فصلنامه علمی تربیت اسلامی، 2(4)، ص7−
    8. پایگاه کتاب‎های درسی (1400)، «اهداف کلی برنامه‎درسی مطالعات‎اجتماعی در دوره آموزش عمومی»، لینک منبع: http://chap.sch.ir/sites/default/files/books/92-93/559/046-054-C78.pdf
    9. جان‎نثاری، حسینعلی و سیدحسین واعظی (1398)، «نقش الگوهای اخلاقی در تربیت اجتماعی از منظر قرآن کریم»، فصلنامه علوم قرآن و حدیث، 103(1)، ص70−
    10. حاجی ده‎آبادی، محمدعلی (1377)، درآمدی بر نظام تربیتی اسلام، قم: دفتر تحقیقات و تدوین متون درسی.
    11. حسینی‎زاده، سیدعلی و سمیه سادات موسوی (1397)، بررسی و تحلیل مبانی تربیت اجتماعی با تکیه بر منابع اسلامی، مطالعات قرآنی نامه جامعه، 127(1)، ص95−
    12. دلشاد تهرانی، مصطفی (1379)، منظـر مهـر: مبـانی تربیـت در نهـج‎البلاغـه، تهـران: انتشارات دریا.
    13. سپهوند، رضا؛ محسن عارف‎نژاد، فریبرز فتحی‎چگنی و مهدیه سپهوند (1399)، «شناسایی و تبیین اثرگذارترین و اثرپذیرترین مؤلفه‎های مؤثر بر گرایش دانش‎آموزان به وندالیسم با روش دیمتل فازی (مورد مطالعه: دانش‎آموزان مقطع متوسطه شهرستان خرم‎آباد)»، فصلنامه پژوهش‎های کاربردی روان‎شناختی، 11(2)، ص181−
    14. عریضی، حمیدرضا و احمد عابدی (1382)، «تحلیل محتوا کتاب‎های درسی دوره ابتدایی براساس سازه پیشرفت»، فصلنامه نوآوری‎های آموزشی، 2(3)، ص29−
    15. فدایی، فاطمه؛ حسن قراباغی، فرزانه عباسی و شیوا اسمعیلی (1397)، «روش‎های تربیت اجتماعی و اخلاقی در نهج‎البلاغه»، مطالعات روان‎شناسی و علوم تربیت در (مرکز توسعه آموزش‎های نوین ایران)، 4(4)، ص275−
    16. قاسم‎زاده اجیرلو، اسلام؛ سیدرضا معینی و روزا کرم‎پور (1399)، «بررسی تجارب زیسته مربیان و دانش‎آموزان دبیرستان‎های شهر پارس آباد از وندالیسم»، جامعه‎ پژوهی فرهنگی، 11(1)، ص95−
    17. قدمیاری، معصومه (1395)، «تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علیj و برنامه آموزش فلسفه کودک»، مجله فسلفه کودک، 12(1)، ص5−
    18. کریمی منجرموئی، یزدان و مهناز فرهمند (۱۳۹۵)، «وندالیسم و جوانان (مطالعه موردی جوانان ۱۵−۲۰ سالۀ شهر لردگان)»، مطالعات توسعه اجتماعی‎−فرهنگی، ۵ (۲)، ص۱۸۷−۲۰۶.
    19. مارشال، کاترین و گرچن راسمن (1377)، روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد‎اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‎های فرهنگی.
    20. مجلسی، محمدباقر (1360)، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    21. مزروقی، رحمه‎الله و عباس اناری‎نژاد (1386)، «تربیت‎اجتماعی از منظر نهج‎البلاغه»، فصلنامه تربیت‎اسلامی، 2(4)، ص163−
    22. میرزا محمدی، محمدحسن؛ یاسر نانکلی و محسن ایمانی (1400)، «تبیین تربیت اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و تحلیل آن براساس نظریه تربیت اجتماعی فارابی»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت سلامی،44 (1)، 270−
    23. نوراللهی، فریبا (1395)، «تحلیل محتوا مطالعات‎اجتماعی پایه ششم ابتدایی، برنامه‎درسی از دیدگاه اخلاق آموزش»، استاد راهنما: غلامعلی احمدی، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    24. Campillo, M., Sáez, J., & Sánchez, M. (2014), "Situational ethics and the professionalization of social education", Ethics and Education, 9(1), 3–
    25. Habermas, J. (2005), The Communicative Action Theory. (K. Pouladi, Trans.). Tehran: Ruzname-Iran Publication. (In persion). Bagheri, K. (2010). Neo-Pragmatism and Philosophy of Education. Tehran: University of Tehran Press. (In persion).
    26. Kim, Y. (1993), "The social education curriculum for young Korean children", Early Child Development and Care, 85(1), 25–
    27. Stanley, W. B. (1981), "Toward a Reconstruction of Social Education", Theory &Amp; Research in Social Education, 9(1), 67–

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار