ابر پارادایم درون‌گرا، عامل جهت مندی معرفت در معماری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه معماری، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران

چکیده

امروزه بررسی معرفت‎شناسی پارادایم‎ها در حوزه معماری، فارغ از ارتباط آن با انسان و هستی، سبب تحقق نیافتن آثار اسلامی در جامعه شده است. اصالت‌دهی به یکی از سه رکن هستی (خدا، عالم و طبیعت) عامل جهت‌مندی در معرفت‎شناسی پارادایم‎هاست. پژوهش حاضر با معرفی این جهت‌‌مندی، به‎عنوان «ابرپارادایم»، همواره در تلاش است تا نقش آن را در شکل‎گیری معماری اسلامی شفاف نماید؛ به‎طوری‎که ابرپارادایم به‎عنوان کنترل‎گری فطری در نفس معمار می‎تواند سیر حقیقت را میان مؤلفه‎های شناختی در اثر کنترل نماید تا مسیر رسیدن به حقیقت را فراهم سازد؛ همچنین، این پژوهش با روش گراندتئوری (داده‌بنیاد) همواره  در تلاش است تا با بررسی مؤلفه فطرت و عقل به‎عنوان وجه ممیزه انسان در حوزه آگاهی، نوع ابرپارادایم حاکم بر معرفت را بیابد و با کدگذاری محوری همواره به این مهم دست یافته است: جهتی که درنتیجۀ انسان‌شناسی و هستی‌شناسی به‌دست می‌آید، تحت عنوان ابرپارادایم می‌تواند بر معرفت معمار تأثیرگذار باشد و جهت فعل آن را تنظیم نماید؛ بر این اساس، دو نوع ابرپارادایم درون‎گرا (توحیدی) و برون‎گرا (غیرتوحیدی) معرفی می‎شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Introverted supra-paradigm, the factor of knowledge orientation in Islamic architecture

نویسنده [English]

  • Nasim Ashrafi
Nasim Ashrafi Assistant Professor, Department of Architecture, Pardis Branch, Islamic Azad University, Pardis, Iran
چکیده [English]

Today, the study of epistemology in paradigms, regardless of their relationship with man and existence in the field of architecture, has led to the non-emergence and realization of Islamic works in society. The originality of one of the three pillars of existence (God, the universe, and nature) is a factor in the orientation of the epistemology of paradigms. The present study, by introducing this orientation as a supra-paradigm, always tries to clarify its role in the formation of Islamic architecture, so that the supra-paradigm as an innate controller in the architect's soul can trace the truth between cognitive components in the work. Control to provide the path to the truth. The present study with the method of grand theory (data foundation) has always tried to find the type of cloud paradigm governing knowledge by examining the component of nature and intellect as distinguishing features of human beings in the field of consciousness and has always achieved the important point that cloud The paradigm that is the result of human anthropology and ontology can influence the architect's epistemology and adjust the direction of his action, based on which two types of introverted (monotheistic) and extroverted (non-monotheistic) super paradigms are introduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Superparadism
  • Cognition
  • Introversion
  • Islamic Architecture

مراجع

  1. * قرآن کریم

    * نهج‎البلاغه

    1. آقاشریفیان اصفهانی، مهرداد و احمد امین‌پور (1392)، «فتوت‌نامه معماری اصول چهارده‌گانه اخلاق حرفه‎ای معماری و شهرسازی»، نشریه فیروزه اسلام، ش1، ص69−
    2. آملی، سیدحیدر (1382)، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم، تهران: انتشارت نور علی نور.
    3. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1394)، از محسوس تا معقول، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    4. ابن سینا (1381)، الشفا، ج 2، قم: مکتبه آیت الله العظمی المرعشی.
    5. ابن‌شعبه، حسن‌بن‌علی (1382)، تحف العقول، ترجمه صادق حسین‌زاده، قم: آل علی.
    6. اشرافی، نسیم (1395)، مبانی نظری معماری با تکیه بر نگرش سیستمی، تهران: جهاد دانشگاهی.
    7. اشرافی، نسیم (1400)، نظریه معرفت‎شناسی در معماری اسلامی، نجف‌آباد: دانشگاه آزاد اسلامی.
    8. بستان، حسین (1388)، «جامعه‌شناسی اسلامی؛ به‎سوی یک پارادایم»، روش‌شناسی علوم انسانی، (61) 15، ص7−
    9. بهشتی‌پور، روح الله (1390)، «عقل و وحی از نظر علامه طباطبایی»، فلسفه و کلام، ش9، ص5−
    10. جوادی آملی، عبدالله (1389)، انسان‌ از آغاز تا انجام، قم: مرکز نشر اسراء.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1392)، فطرت در قرآن، ج12، تهران: نشر اسراء.
    12. جوادی آملی، عبدالله (1391)، تسنیم، ج24، تهران: نشر اسراء.
    13. حائری یزدی، مهدی (1391)، اصول معرفت‎شناسی در فلسفه اسلامی: علم حضوری، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    14. حائری یزدی، مهدی (1395)، اصول معرفت‌شناسی در فلسفه اسلامی: علم حضوری، ترجمه مرتضی پویان، تهران: انتشارات علم.
    15. حسن‌زاده آملی، حسن (1385)، دروس معرفت نفس، قم: الف لام میم.
    16. حسین‌زاده، محمد (1394)، معرفت‎شناسی، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    17. حسین‌زاده، محمد (1390)، نگاهی معرفت‎شناختی به وحی، الهام، تجربه دینی و عرفانی و فطرت، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    18. خان‌محمدی، علی‌اکبر (1370)، «فتوت‌نامه معماران و بنایان»، دوره 2، ش5، ص8−
    19. خمینی، روح الله (1388)، چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    20. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1384)، مفردات الفاظ قرآنی، قم: ذوی القربی.
    21. سهرودی، شهاب الدین (1373)، مجموعه مصّنفات، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    22. صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1382)، شرح و تعلیقه صدر المتالهین بر الهیات شفا، ج3، تهران: موسسه بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    23. صدوق، محمدبن‌علی (1398)، التوحید، قم: الموسسه النشر الاسلامی.
    24. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1416 ق)، نهایة الحکمة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    25. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1390)، تفسیرالمیزان، ج16، قم: دارالمجتبی.
    26. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1390)، تفسیرالمیزان، ج1، قم: دارالمجتبی.
    27. طباطبایی، سید محمد حسین (1390)، تفسیرالمیزان، ج3، قم: دارالمجتبی.
    28. طوسی، خواجه نصیرالدین (1361)، نقدالمحّصل، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
    29. غزالی، احمد (1385)، دو رسانه عرفانی در عشق احمد غزالی و سیف الدین باخرزی، به کوشش ایرج افشار، تهران: منوچهری.
    30. فارابی، ابونصر (1412 ق)، التنبیه علی سبیل السعاده، تهران: حکمت.
    31. فعالی، محمدتقی (1395)، «چیستی معرفت از منظر فلسفه و دین»، فصلنامه عقل و دین، ش15، ص121−
    32. فکوری، محسن؛ محسن فهیم و مجتبی جعفری (1397)، «آفرینش انسان از هبوط جسم تا صعود روح در اندیشه ملاصدرا»، معرفت فلسفی، ش2، ص25−
    33. کلینی‎رازی، ابی‎جعفر محمدبن‌اسحاق (1394)، اصول کافی، ج1، ترجمه محمود جعفرعلی، تهران: مبین اندیشه.
    34. کوهن توماس (1369)، ساختار انقلاب‌های علمی، مترجم: احمد آرام، تهران: سمت.
    35. مجلسی، محمدباقر (1404 ق)، بحارالانوار، ج53، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
    36. مطهری، مرتضی (1356)، مسئله شناخت، تهران: انتشارات صدرا.
    37. مطهری، مرتضی (1394 الف)، فطرت، تهران: انتشارات صدرا.
    38. مطهری، مرتضی (1394 ب)، آزادی بندگی؛ طرح مطالعاتی آثار استاد شهید مطهری، تنظیم: سیدمحمدصالح هاشمی گلپایگانی، تهران: بینش مطهر.
    39. خاکی قراملکی، محمدرضا (1391)، تحول در علوم انسانی، قم: فرهنگستان اسلامی قم.
    40. خزاعی، زهرا (1393)، «معرفت شناسی فضیلت: ماهیت، خاستگاه و رویکردها»، نشریه علمی فلسفه و کلام، ش2.
    41. ناری قمی، مسعود (1389)، «مطالعه‌ای معناشناختی در باب مفهوم درون‌گرایی در شهر اسلامی»، نشریه معماری و شهرسازی (43)، ص69−
    42. ندیمی، هادی (1375)، «آیین جوانمردان و طریقت معماران: سیری در فتوت‌نامه‎های معماران و بنایان و حرف وابسته»، ش21 و 22.
    43. نصر، سیدحسین (1382)، آموزه‎های صوفیان از دیروز تا امروز، ترجمه محمدهادی امینی و حسین حیدری، تهران: قسیده سرا.
    44. نقره‎کار، عبدالحمید (۱۳۸۷)، درآمدی بر هویت اسلامی در معماری، تهران: نشر پیام سیما.
    45. Code, L. (1987), Epistemic Responsibility, Hanover, NH: University Press of New England.
    46. Crips, Roger (1996), "Modern moral philosophy and the virtues", In: How Should One Live? Essays on the Virtues.
    47. Fricker, M. (2007), Epistemic Injustice: Power and the Ethics of Knowing, Oxford: Oxford University Press.
    48. Greco, J. (2003), “Knowledge as Credit for True Belief”, in Michael DePaul and Linda Zagzebski (eds.), Intellectual.
    49. Montmarquet, J. (2018), “Do epistemic virtues require a motivation for truth?". In The routledge handbook of virtue epistemology, Routledge.
    50. Sosa, E. (1991), Knowledge in Perspective: Selected Essays in Epistemology. Cambridge: Cambridge University Press.
    51. Zagzebski, L (1998), "Virtue Epistemology",in: Encyclopedia of Philosophy, edited by Edward Craig. London: Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار