مطالعه تأثیر دینداری بر روابط همسایگی (مطالعه موردی شهروندان ساکن شهر بابل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران،

2 استادیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

3 کارشناسی ارشد از دانشگاه مازندران

چکیده

توسعۀ شهرنشینی و الزامات متعدد آن به‌شدت روابط همسایگی در معنای سنتی آن را متأثر ساخته است. در شهر افراد و گروه‌های ناهمگن در کنار هم اقامت دارند که با یکدیگر تفاوت‌های فرهنگی و فاصله‌های اجتماعی دارند. این ناهمگونی به مقدار زیادی زمینۀ مناسب برای توسعۀ روابط چهره به چهره و روابط همسایگی را از بین ‌می‌برد یا تضعیف ‌می‌کند. در عین حال دینداری ‌می‌تواند متغیر مهمی در تحکیم روابط همسایگی باشد. بنابراین پژوهش پیش رو به بررسی تأثیر دینداری بر میزان روابط همسایگی شهروندان ساکن شهر بابل ‌می‌پردازد. روش پژوهش پیمایشی بوده و داده‌ها از طریق پرسش‌نامه گردآوری شده است. جامعه آماری را همه شهروندان بالای 25 سال ساکن شهر بابل تشکیل داده است. حجم نمونه تحقیق 384 نفر بوده که از طریق ‌نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که میزان روابط همسایگی در این شهر کمتر از میانگین است. افزون بر این، یافته‌های تحقیق نشان داد که دینداری و ابعاد آن (مناسکی، پیامدی، اعتقادی، تجربی) به میزان 20 درصد از واریانس روابط همسایگی را تبیین ‌می‌کنند. همچنین تأثیر دینداری بر روی روابط همسایگی مثبت (Beta=0.40) بوده است. براساس نتایج تحقیق، اجتماع‌های دینی و ایمانی مبنایی برای گرد هم آمدن افراد و مهم‌ترین منبع مولد سرمایه اجتماعی (در روابط همسایگی) محسوب می‌شوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود به دلیل اهمیت نقش آموزه‌های دینی در میزان روابط همسایگی و ارتقای آن، در سیاست‌گذاری‌های مرتبط با شهرنشینی به‌خصوص روابط همسایگی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of the Impact of Religiosity on Neighborly Relations (A Case Study of Babol, Mazandaran, Iran)

نویسندگان [English]

  • Nader Razeghi 1
  • Ali Asghar Firouzjaieyan 2
  • Hassan Ebrahimi Gatabi 3
1 Associate Professor of Sociology, Faculty of Humanities & Social Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 Assistant Professor of Sociology, Faculty of Humanities & Social Sciences, University of Mazandaran
3 MA in Sociology from the University of Mazandaran
چکیده [English]

The development of urbanization and its multiple requirements have affected neighborhood relations in its traditional sense. In cities, heterogeneous groups and individuals who are culturally different and socially distant from each other live together. This heterogeneity weakens or destroys altogether the suitable ground for the development of face to face and neighborhood relations. Nevertheless, religiosity can be an important variable in empowering the neighborhood relations. So, this research analyzes the influence of religiosity on neighborhood relations among the people living in Babol, Mazandaran, Iran. The study was based on the survey method and the data were collected through questionnaires. The statistical population of this study consisted of all citizens over 25 years old living in Babol. The sample size consisted of 384 participants chosen through cluster sampling. The results showed that the rate of neighborhood relations in this city is slightly less than the average. The findings also showed that religiosity and its dimensions (ritual, doctrinal, consequential, empirical) explained 20% of the variance in neighborhood relations. The influence of religion on neighborhood relations was positive (β= 0.40). Based on the results of this study, it can be stated that religious and faith communities are the basis for gathering individuals and the most important productive sources of social capital in neighborhood relations. Therefore, it is suggested that due to the importance of the role of religious teachings in the amount of neighborhood relations and its promotion, it must be considered in policies relating to urbanization, particularly neighborhood relations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • neighborhood relations
  • religiosity
  • social capital
  • Babol City

مراجع

1. اسماعیلى، مهدى (1383)، گذرى بر حقوق همسایگان در روایات و حقوق موضوعه، مرکز پژوهش‌هاى اسلامى صداوسیما.
2. افروز، غلامعلی (1389)، روان‌شناسی رابطه‌ها، ویرایش اول، چاپ هفتم، تهران: ناشر دانشگاه تهران.
3. بخشی، پریسا؛ امیر اکبری و نوین تولائی (1399)، «بررسی نقصان روابط همسایگی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در 9 محله شهر تهران»، فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، 11، ص7−34.
4. پاتنام، روبرت (1384)، جامعۀ برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی در سرمایه اجتماعی، اعتماد و دموکراسی، کیان تاجبخش، تهران: شیرازه.
5. تاجبخش، کیان (1384)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه.
6. جلائی‌پور، حمیدرضا و جمال عبداله‌پور (تابستان 1390)، «روابط اجتماعی شهری؛ پژوهشی در چگونگی و عوامل مرتبط با آن در شهر سردشت»، رفاه اجتماعی، ش41، ص153−190.
7. چلبی، مسعود (1373)، «تحلیل شبکه در جامعه‌شناسی»، فصلنامه علوم اجتماعی، ش 5 و6، دوره دوم، تابستان و پاییز، ص95−110.
8. دورکیم، امیل (1383)، صور بنیانی حیانت دینی، مترجم باقر پرهام، تهران: مرکز.
9. ستوده، هدایت اللّه (1390)، درآمدی بر روان‌شناسی اجتماعی، ویرایش سوم، چاپ چهاردهم، تهران: آوای نور.
10. سراج‌زاده، سیدحسین (1377)، «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت‌های آن بر نظریه سکولارشدن»، نمایه پژوهش، 2 (7، 8)، ص105−129.‎
11. سراج‌زاده، سیدحسین و سیده مهناز توکلی (1380)، «بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی»، نامه پژوهش، 5 (20، 21)، ص159−188.‎
12. شارع‌پور، محمود (1391)، جامعه شناسی شهری، چاپ پنجم، انتشارات سمت.
13. صدوق (محمدبن‎علی ابن‎بابویه) (1384)، خصال، مترجم محمدباقر کمره‎ای، نشر کتابچی.
14. غریبی، حسن (زمستان 1389)، «پیش‎بینی سرمایه اجتماعی براساس متغیرهای زمینه‎ای»، فصلنامه علمی−پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوم، ش2.
15. فاضلی، نعمت الله (1391)، فرهنگ شهر، چرخش فرهنگی در گفتمان شهری با تکیه بر مطالعات شهر تهران، تیسا، تهران: به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
16. فوکویاما، فرانسیس (1379)، پایان نظم سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلام‌عباس توسلی، تهران: حکایت قلم نوین.
17. قاسمی، وحید و زهرا امیری اسفرجانی (1390)، «تبیین جامعه‌شناختی تأثیر دینداری‎ بر سرمایه اجتماعی درون‌گروهی (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، 22 (2)، ص21−46.
18. کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
19. کوثری، حمیدرضا (1394)، بررسی تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر روابط همسایگی در محله کن تهران، اولین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، مدیریت و حسابداری.
20. کوزر، لوئیس (1392)، زندگى و اندیشه بزرگان جامعه‏شناسى، چاپ هفدهم، ترجمه محسن ثلاثى، تهران: نشر علمى.
21. مجلسی، محمدباقر (1389)، جامع کتاب بحارالانوار، چاپ دوم، ج71، بیروت: نشر الامیره، 1432 هجری قمری.
22. مرکز آمار ایران (1335−1390)، مراجعه در تاریخ 13/11/1392wwws.amar.org.ir        
23. ملکوتی‌نیا، علی (1399)، «مؤلّفه‎های ارتباطات همسایگی در زندگی شهری با رویکرد اسلامی»، فصلنامه علمی−پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، 12 (24)، ص27−54.
24. ملاحسنی، حسین (1381)، «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نوع دینداری دانش آموزان سال سوم دبیرستان در سطح استان گلستان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر امیر نیک‌پی.
25. نیمروزی، نوروز (1389)، «سنخ‌شناسی روابط اجتماعی در شبکه‌های همسایگی شهر مشهد»، پایان‌نامه جهت اخذ مدرک دکتری، استاد راهنما رحمت الله صدیق سروستانی، تهران: دانشگاه تهران.
26. واخ، یوآخیم (1389)، جامعه‌شناسی دین، چاپ اول، ترجمه جمشید آزادگان، سمت.
27. وبر، ماکس (1375)، شهر در گذر زمان، چاپ سوم، ترجمه شیوا کاویانی، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
28. ویلم، ژان پل (1377)، جامعه شناسی ادیان، مترجم عبدالرحیم گواهی، تهران: علم.
29. یوسفی، علی؛ محسن نوغالی و مهلا حجازی (بهار 1388)، «انسجام در شبکه‌های همسایگی شهر مشهد»، جامعه‌شناسی ایران، دوره دهم، ش1، ص138−161.
30. Bridge, G. (2002), The neighbourhood and social networks. CNR paper, 4, 1−32.
31. Bulmer, Martin (1986), Neighbours. The Work of Philip Abrams. Cambridge University Press: Cambridge.
32. Candland, C. (2001), Faith as social capital: Religion and community development in Southern Asia. In Social Capital as a Policy Resource (pp. 129−148). Springer, Boston, MA.
33. Cheshire, L., Fitzgerald, R., Clarke, A., & Raymond, S. (2013), Neighbourly problems in neighbourhood context: Understanding how neighbourhoods influence the prevalence of neighbourly problems and complaints. In trabajo presentado en la RC21 Conference, Berlín (Vol. 29).
34. Fukuyama, F. (1999, October), Social capital and civil society. In IMF conference on Second Generation reforms (Vol. 1).
35. Jang, S. J., & Johnson, B. R. (2004), Explaining religious effects on distress among African Americans. Journal for the Scientific Study of Religion, 43(2), 239−260.
36. Park, R. E., & Burgess, E. W. (2019), The city. University of Chicago Press.
37. Paxton, P. (1999), Is social capital declining in the United States? A multiple indicator assessment. American Journal of sociology, 105(1), 88−127.
38. Pearce, Lisa D. and Axinn, William. (1998), The Impact of Family Religious Life on the Quality of Mother−Child Relations. American Sociological Review, Vol. 63, pp.810−828.
39. Putnam, R. D. (Ed.). (2002), Democracies in flux: The evolution of social capital in contemporary society. Oxford University Press.
40. Vandenberg, P, Arents, T. Timmermans, H. (2015), A multilevel analysis of factors influencing local social interaction. Transportation, volume 42 :807–826.
41. Vonnegut, Kurt., Updike, John and Wakefield, Dan. (1996), Religion and Social Capital. The Polis Center, http://www.polis.iupui.edu/RUC/Newsletters/Religion/vol2no2.htm.
42. Wilson, T. C. (1993), Urbanism and kinship bonds: a test of four generalizations. Social Forces, 71 (3), 703−712.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار