بررسی ارتباط دینداری با فساد اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 بخش اقتصاد / دانشگاه شیراز

چکیده

امروزه فساد اقتصادی به مفهوم سوق دادن منافع اجتماعی به سمت منافع فردی یا گروهی، یکی از مهم‎ترین آسیب‎های جدی به جوامع قلمداد می‌شود. عوامل مؤثر بر فساد می‎تواند برون‎زا یا درون‎زا باشد. دین با توجه به تأکیداتی که بر سجایای اخلاقی دارد، می‎تواند یک مانع درون‎زا بر فساد باشد. از ‎این‎رو هدف مقاله حاضر بررسی تأثیر دینداری و فساد اقتصادی است. روش مورد استفاده تحلیل میدانی براساس اطلاعات پرسشنامه‎ای است. در پرسشنامه هم‎زمان دینداری و تمایل افراد به فساد با هم سنجیده شده و سپس ارتباط میان این دو گزارش تحلیل می‎شود. براساس نتایج با افزایش سطح این زیرشاخه‎های دینداری شامل اعتقادات، عبادیات، اخلاقیات و شرعیات در افراد، آنها پدیده فساد را ناپسندتر می‎دانند و افراد کمتر به اعمال فسادآلود دست می‎زنند. در صورت افزایش سطح متغیرهای عبادیات، اخلاقیات، شرعیات و دینداری اجتماعی، افرادی که در پست و مقامی قرار بگیرند در شرایط ناعادلانه از فرصت‎های موجود به نفع خود بهره نمی‌برند. با افزایش سطح متغیرهای یاد شده به‎عنوان عوامل تشکیل‎دهنده شاخص دین‌داری، افراد کمتر از راه‎های غیر مجاز برای حل مشکلات خود استفاده می‎کنند، میزان پارتی‎بازی و تقلب کاهش می‎یابد، کمتر دست سوءاستفاده از فرصت‎های موجود به نفع خود می‎زنند همچنین افراد در راستای حل مشکلات، کاهش فاصله طبقاتی خود و بهبود شرایط خود کمتر به اعمال فسادآلود دست می‎زنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Relationship between Piety and Corruption

نویسندگان [English]

  • Ruhollah Shahnazi 1
  • Golaeen Afzal 2
1 Shiraz University
2 Economic department / shiraz university
چکیده [English]

Economic corruption, as shifting social interests towards individual or group interests, has negative effects on societies. Factors affecting corruption can be exogenous or endogenous. Religion with an emphasis on ethical values can be an endogenous barrier to corruption. Therefore, in this paper, the aim is to investigate the effect of religiosity on corruption. The method used is to analyze questionnaire research. In the questionnaire, we measure simultaneously religiosity and corruption tendency and then analyze the relationship between the two. According to the results, with the increase in the level of religious subsets including beliefs, worship, morality and sharia, corruption tendency declines. If the levels of worship, morality, sharia, and social religiosity increase, individuals will not use their position for the self-interest. With increases in the religiosity level, people are less likely to use unauthorized ways to solve their problems. Also, partisanship and fraud decline, and the individuals are less likely to commit corruption in order to solve problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Corruption
  • Islamic Economics
  • Religion
1. آربلاستر، الف (1377)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمه عباس مخبر، چ3، تهران: نشر مرکز.
2. اکبرنژاد، م؛ یعقوبی، م و غلامی، ف (1393)، «بررسی فساد اداری از دیدگاه قرآن و احادیث»، مدیریت اسلامی، شماره 1، ص167-195.
3. جوادی آملی (1385)، دینشناسی، چ4، قم: نشر اسراء.
4. جوادی آملی، عبدالله (1377)، شریعت در آیینه معرفت، قم: مرکز نشر اسراء.
5. چپرا، م (1384)، آینده علم اقتصاد (چشمانداز اسلامی)، ترجمه احمد شعبانی، تهران: دانشگاه امام صادقj.
6. حسینی‎دشتی، م (1376)، معارف و معاریف، ج7، قم: انتشارات دانش.
7. خدایاری‎فرد، م (1391)، مقیاسهای دینداری مبانی نظری و روششناسی به انضمام پرسشنامه دینداری، چ2، انتشارات آوای نور.
8. خضری، م؛ تربتی مقدم، ف و نظری، م (1396)، «شناسایی زمینه‌های فساد اقتصادی در مناقصه‌های دولتی»، اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 2، ص1-24.
9. دادگر، ح و معصومی‎نیا، غ (1383)، فساد مالی، تهران: کانون اندیشه جوان.
10. دادگر، ح و نظری، ر (1388)، «بررسی شاخص فساد مالی در کشور منتخب»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 264، ص120-135.
11. رحیمیان، ن (1393)، «بررسی فساد اقتصادی و راه های مبارزه با آن»، مجله اقتصادی، شماره 9 و 10، ص103-116.
12. سراج‎زاده، ح و پوریافر، م (1386)، «مقایسه تجربی سنجه‎های دینداری»، مجله جامعهشناسی ایران، دوره هشتم، 4، ص37−71.
13. سهرابی، ن و س. سامانی (1380)، بررسی میزان تأثیر نگرش مذهبی بر بهداشت روانی نوجوانان؛ نقش دین و بهداشت روانی، دانشگاه علوم پزشکی تهران.
14. شجاعی‎زند، ع (1384)، «مدلی برای سنجش دینداری در ایران»، مجله جامعهشناسی ایران، 6 (1)، ص34−66.
15. شلالوند، ع (1377)، «اختلاس و فساد، آفت توسعه»، مجلس و پژوهش، شماره 5، ص 25.
16. طاهرپور، حبیب الله؛ حسن عابدی‎جعفری و سعید زرندی و فتاح آقازاده (1398)، «شناسایی عوامل فردی مؤثر بر تمایل به فساد اداری در شهرداری تهران»، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال هشتم، شماره (1)، شماره پیاپی 29.
17. طباطبایی (علامه)، سیدمحمدحسین (1363)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
18. طریحی، ف.(1375)، مجمع البحرین، ترجمه سید احمد خمینی، ج ا، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
19. فرمان هشت ماده‎‎ای به سران قوا درباره مبارزه با مفاسد اقتصادی.
20. کرمی، محمدحسین و عسکر دیرباز (1384)، مباحثی در فلسفة اقتصاد (علم اقتصاد و ارزشها، انسان اقتصادی)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
21. مجلسی، م (1404)، بحارالانوار، لبنان: مؤسسه الوفا بیروت.
22. محقق، م (1389)، بررسی مفاسد اقتصادی از دیدگاه اسلام؛ مجموعه مقالات همایش ارتقای سلامت اداری، شورای هماهنگی دستگاههای نظارتی، انتشارات زمان نو.
23. معینی‎کیا، مهدی؛ رامین غریب‎زاده و سلیم کاظمی و شیما غریب‎زاده (1398)، «تحلیل رابطه بین معنویت در محیط کار و فساد اداری: نقش میانجی اخلاق حرفه‎ای»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 14(2)، ص92−98.‎
24. میرمعزی، ح (1378)، نظام اقتصادی اسلام (انگیزه و اهداف)، تهران: کانون اندیشه جوان، ص1.
25. هادوی‎نیا، ع (1382)، انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
26. هادوی‎نیا، ع (1386)، فلسفه اقتصاد (در پرتو جهانبینی قرآن)، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
27. هادوی‎نیا، ع (1390)، «مفاهیم لذت و سعادت در اقتصاد اسلامی»، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی، 11، ص44.
28. هادوی‎نیا، ع و خدیوی‎رفوگر، س (1395)، «مفهوم‎سازی و سنجش فساد اقتصادی از دیدگاه اسلام با رویکرد نهادگرایی»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال 7، ش66.
29. همدمی‎خطبه‎سرا، الف (1387)، فساد مالی، علل، زمینهها و راهبردهای مبارزه با آن، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
30. یزدان پناه، ل. حسن دوست فرخانی، ه. بوستانی، د و رضایی، ا (1392)، بررسی رابطه نگرش به فساد اداری و دینداری (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان)، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان. سال 4، شماره 10، صص 137−160.
31. Annis, L. V. (1976), Emergency helping and religious behavior. Psychological reports, 39(1), 151−158.
32. Brown, L.B. (1987), The psychology of religious belief, London: Academic Press Inc.
33. E. Warren, M. (2004), What does corruption mean in a democracy?. American journal of political science, 48(2), 328−343.
34. Gámez Gutiérrez, J., Saiz−Álvarez, J. M., & Gil Ángel, G. (2017), A cognitive, Emotional and Behavioral Assessment of Colombian Entrepreneurs Attitudes Toward Corruption. Revista Universidad y Empresa, 19(33), 9−51.‏
35. Gokcekus, O., & Ekici, T. (2020), Religion, Religiosity, and Corruption. Review of Religious Research, 1−19.‏
36. Iwasaki, I., & Suzuki, T. (2012), The determinants of corruption in transition economies. Economics Letters, 114(1), 54−60.
37. Kaufmann, D. (1997), Corruption: the facts. Foreign policy, 114−131.
38. Ko, K., & Moon, S. G. (2014), The relationship between religion and corruption: are the proposed causal links empirically valid?. International Review of Public Administration, 19(1), 44−62.
39. ‏Kotera, G., K. Okada and S. Samreth (2012),"Government size, Democracy, and Corruption: An empirical investigation", Economic Modelling, 29.
40. Nye, J. S. (1967), Corruption and political development: A cost−benefit analysis. American political science review, 61(2), 417−427.
41. Rabl, T., & Kühlmann, T. M. (2008), Understanding corruption in organizations−development and empirical assessment of an action model. Journal of business ethics, 82(2), 477.
42. Serra, D. (2008), Empirical determinants of corruption: A sensitivity analysis. Public Choice, 126(1−2), 225−256.
43. Shadabi, L. (2013), The impact of religion on corruption. The Journal of Business Inquiry, 12(1), 102−117.‏
44. Smith−Crowe, K., & Warren, D. E. (2014), The emotion−evoked collective corruption model: The role of emotion in the spread of corruption within organizations. Organization Science, 25(4), 1154−1171.
45. World Bank. (1999), Helping countries combat corruption: The role of the World Bank. Monograph.
 Xu, X., Li, Y., Liu, X., & Gan, W. (2017), Does religion matter to corruption? Evidence from China. China Economic Review, 42, 34−49.