بازنمایی هویت دینی در انیمیشن‎های ایرانی (مجموعه انیمیشن فرمانروایان مقدس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

2 گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هویت دینی به مثابه شکلی از اشکال مختلف هویت اجتماعی تحت تأثیر فزاینده رسانه‌های مدرن و محصولات فرهنگی از جمله انیمیشن‎ها قرار دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه نحوه بازنمایی هویت دینی در انیمیشن‎های ایرانی است که با تأکید بر نظریه بازنمایی استوارت هال و بهره‌گیری از نظریه‌های مرتبط با حوزه دین به‌ویژه نظریه گلاک و استارک صورت گرفته است. این تحقیق یک پژوهش کیفی بوده و در آن از روش نشانه‎شناسی استفاده شده است. جامعه آماری شامل انیمیشن‎هایی است که با محوریت دین و مسائل دینی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تولید و پخش شده و با روش نمونه‎گیری هدفمند، 3 قسمت از مجموعه انیمیشن فرمانروایان مقدس (سموئیل، داوود و سلیمان نبیb) به‌عنوان نمونه انتخاب و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد در انیمیشن‎های یاد شده ابعاد مختلف هویت دینی −بعد اعتقادی با مؤلفه‎هایی مثل اعتقاد به خداوند، اعتقاد به نبوت، فرشتگان و شیاطین، بعد مناسکی به صورت عبادت، دعا و نیایش، شرکت در آیین‎های مذهبی و روزه گرفتن، بعد تجربه‎ای در قالب احساس ترس از خدا پس از انجام گناه، طلب توبه و بخشش، آرامش داشتن در ارتباط با خدا، کمک خواستن از خدا و بعد پیامدی بر مبنای مؤلفه‎هایی نظیر مبارزه با طاغوت، دعوت به حق پرستی، جهاد در راه خدا، صلح‌طلبی، کمک به مستمندان، انجام امر به معروف و نهی از منکر− بازنمایی می‎شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of religious identity in Iranian animations (Holy Rulers Animation Series)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Kafili Fard 1
  • Ali Jafari 2
  • Mohammad Soltanifar 3
1 Department of Communication Science, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
2 Department of Communication Sciences, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran
3 Associate Professor, Department of Communication Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Religious identity as a form of various forms of social identity is increasingly influenced by modern media and cultural products such as animation. The main purpose of this research is to study the representation of religious identity in Iranian animations, which is done by emphasizing the theory of representation of Stuart Hall and using theories related to the field of religion, especially the theory of Glock and Stark. This research is a qualitative research and it uses semiotic method. The statistical population includes animations that focus on religion and religious issues have been produced and broadcast on the Radio and Television of the Islamic Republic of Iran and by purposeful sampling, 3 parts of the animation series of Holy Rulers (Samuel, David and Solomon the prophet) have been selected as a sample and examined. The results of the research showed that in the animations studied, different dimensions of religious identity - ideological dimension with components such as belief in God, belief in prophecy, angels and demons, ritualistic dimension in the form of worship, praying and supplication, participation in religious rites and fasting, experimental dimension in the form of feeling fear of God after committing sin, seeking repentance and forgiveness, having peace in connection with God, asking God for help and consequential dimension based on components such as fighting against Taghut, inviting to worship, jihad in the way of God Peace-seeking, helping the poor, doing good and forbidding evil are represented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Identity
  • Representation
  • Animation
  • Semiotics
  • Media

مراجع

1. احمدی، بابک (1385)، از نشانه‌های تصویری تا متن/به‌سوی نشانه‌شناسی ارتباط دیداری، تهران: نشر مرکز.
2. ارژنگ، اردوان و اصغر میرفردی (1393)، «هویت دینی و عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر آن»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 4، ش1، ص147−165.
3. تاجیک اسماعیلی، عزیزالله و سمیه تاجیک اسماعیلی (1394)، «نگرش به جهانی شدن و هویت دینی دانشجویان»، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، سال 10، ش28، ص37−44.
4. تامسون،کنت (1381)، دین و ساختار اجتماعی، ترجمه علی بهرام‌پور و حسن محدثی، تهران، نشر کویر.
5. تقی‌پور، فائزه؛ سپهر خلجی و آسیه معینی (1397)، «بازنمایی ابعاد هویت فرهنگی در مجموعه انیمیشن باب اسفنجی»، فصلنامه رسانه‌های دیداری و شنیداری، دوره 12، شماره 28، ص121−150.
6. جلالی‌مقدم، مسعود (1386)، درآمدی به جامعه‌شناسی دین و آراء جامعه‌شناسان بزرگ دین، تهران، نشر مرکز.
7. چندلر، دانیل (1386)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران، سوره مهر.
8. حیدری، آرمان و عباس رمضانی باصری (1392)، «اینترنت، برنامه‌های ماهواره‌ای و هویت دینی»، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، ش4، ص7−35.
9. دوایی، پرویز (1371)، فرهنگ واژه‌های سینمایی، چاپ چهارم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
10. ده‎صوفیانی، اعظم (1392)، کودک، انیمیشن و تلویزیون، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
11. ریاحی، محمداسماعیل؛ توحید علیزاده، معصومه اشتیاقی و مهرداد کاظمیان (1393)، «تلویزیون و هویت دینی»، جامعه شناسی کاربردی، سال 25، ش2، ص35−48.
12. سلبی، کیت و کاودری، ران (1380)، راهنمای بررسی تلویزیون، ترجمه علی عامری مهابادی، تهران، انتشارات سروش.
13. صحفی، سیدمحمدعلی (1390)، «نشانه‌شناسی عناصر هویت ملی در سریال مختارنامه»، فصلنامه دین و ارتباطات، ش5، ص154−175.
14. عربی، کیانوش (1388)، «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر تقید به باورهای دینی در دانش‌آموزان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان.
15. گیدنز، آنتونی (1385)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
16. مرشدی‌زاد، علی؛ عباس کشاورز شکری و صالح زمانی (1391)، «بازنمایی هویت دینی در سینمای پس از انقلاب اسلامی»، مطالعات فرهنگ−ارتباطات، سال 13، ش18، ص59−80.
17. مهدی‌زاده، محمد (1384)، بازنمایی ایران در مطبوعات غرب، رساله دکتری علوم ارتباطات، استاد راهنما: کاظم معتمدنژاد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی و علوم ارتباطات.
18. مهدی‌زاده، محمد (1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات رسانه.
19. نجف‌زاده، مهدی و سیدحسین اطهری (1391)، «نشانه‌های پست مدرن در کارتون‌های تلویزیونی»، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال 19، ش4، ص35−9
20. نیک‌پی، امیر (1380)، «فراز و فرود جامعه‌شناسی دین در ایران، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش49−50، ص51−56.
21. ویلم، ژان پل (1377)، جامعه‌شناسی ادیان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، انتشارات تبیان.
22. Hall, Stuart. (2003), Representation: Caltural Representation & Signifying Practices. London:sage.
23. Calvert & Lewis(eds). (2002), Television Studies: the key concepts, London: Routledge Publications.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار