نقد فلسفی دیدگاه شهید مطهری مبنی بر وجود حقیقی داشتن جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس اندیشه اسلامی و تاریخ اسلام دانشگاه علوم پزشکی بابل

2 دانشیار تاریخ موسسه امام خمینی (ره)

چکیده

یکی از مسائل اساسی و مهم فلسفه علوم اجتماعی، تبیین چگونگی ترکیب جامعه از افراد است. آیا این ترکیب یک ترکیب حقیقی است، که در این صورت، تنها جامعه دارای اصالت خواهد بود. یا اینکه این ترکیب، اعتباری است و درنتیجه، تنها فرد است که واقعیت دارد و جامعه، مفهومی انتزاعی است که برساخته عقل انسانی است و یا اینکه در عین حقیقی دانستن این ترکیب، می‌توان هم فرد را حقیقی دانست و هم به اصالت جامعه معتقد بود. شهید مطهری قائل به نظریه اخیر است و نظریه خویش را با نام «اصالت فرد در عین اصالت جامعه و اصالت جامعه در عین اصالت فرد» مطرح ساخته است.
این مقاله بر آن است تا این نظریه را به صورت کامل تشریح کند و سپس آن را براساس مبانی فلسفه اسلامی درباره رابطه جزء و کل و بحث وحدت و کثرت و نفس‌شناسی فلسفی مورد نقد قرار دهد.
در این مقاله نتیجه‌گیری می‌شود که اصالت داشتن فلسفی جامعه در عرض اصالت افراد، با مبانی فلسفی مورد قبول شهید مطهری سازگاری ندارد. بنابراین نمی‌توان برای جامعه وجود حقیقیِ دارای اصالت، قائل شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Philosophical critique of Shahid Motahhari's view of the real existence of society

نویسندگان [English]

  • Oveis Rastegar amiri 1
  • Javad Soleimani 2
1 Teacher of Islamic Thought and History of Islam, Babol University of Medical Sciences
2 Associate Professor of Imam Khomeini Institute
چکیده [English]

One of the basic and important issues in the philosophy of social sciences is to explain how society combines individuals. Is this combination a real combination, in which case, only society will have originality. Or this combination is credible, and as a result, it is the only person who is real, and society is an abstract concept created by the human mind. Or, while knowing this combination as real, one can both consider the individual to be real and believe in the originality of society. Martyr Motahhari believes in the recent theory and has proposed his theory under the name of "individual originality at the same time as the originality of society and the originality of society at the same time as the originality of the individual".
This article aims to fully explain this theory and then critique it based on the principles of Islamic philosophy regarding the relationship between the part and the whole and the discussion of unity and plurality and philosophical psychology.
In this article, it is concluded that the philosophical originality of society within the originality of individuals is not compatible with the philosophical foundations accepted by Martyr Motahhari. Therefore, the real existence of authenticity cannot be given to society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Individualism"
  • "colletivism"
  • "real Unity"
  • "Real existence"
  • "Martyr Motahhari"

مراجع

1. ابن‌سینا (1404)، شفاء، قم: مرعشی نجفی.
2. پارسانیا، حمید (1380)، «چیستی و هستی جامعه از دیدگاه استاد مطهری»، نشریه علوم سیاسی، س4، ش14، تابستان.
3. جوادی آملی، عبدالله (1389)، جامعه در قرآن، مصطفی خلیلی، قم: مرکز نشر اسراء.
4. سجادی، جعفر (1375)، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: امیرکبیر.
5. طباطبایی، محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، محمدباقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
6. عبودیت، عبدالرسول (1388)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
7. فیاضی، غلامرضا (1395)، علم النفس فلسفی، محمدتقی یوسفی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
8. مصباح یزدی، محمدتقی (1390)، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
9. مطهری، م‍رت‍ض‍ی (1397)‌، انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
10. ــــــــــــ (1396)، جامعه و تاریخ در قرآن، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
11. ــــــــــــ (1373)، مجموعه آثار، 28 جلد، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
12. ــــــــــــ (1373)، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی− انسان و ایمان، (جلد 2 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
13. ــــــــــــ (1373)، فطرت، (جلد 3 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
14. ــــــــــــ (1373)، شرح منظومه، (جلد 5 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
15. ــــــــــــ (1373)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، 5 جلد، (جلد 6 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
16. ــــــــــــ (1373)، درس‌های اشارات و نجات، (جلد 7 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
17. ــــــــــــ (1373)، نقدی بر مارکسیسم، (جلد 13 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
18. ــــــــــــ (1373)، فلسفه تاریخ، 4 جلد، (جلد 15 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
19. ــــــــــــ (1373)، اسلام و نیازهای زمان، 2 جلد، (جلد 21 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
20. ــــــــــــ (1373)، فلسفه اخلاق، (جلد 22 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
21. ــــــــــــ (1373)، قیام و انقلاب مهدیj، (جلد 24 مجموعه آثار)، ت‍ه‍ران: ص‍درا.
22. ــــــــــــ (1378)، مجموعه یادداشت‌های استاد مطهری، ج10، ت‍ه‍ران: ص‍در.
23. ملاصدرای شیرازی (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار