فراتحلیل مطالعات دینداری و مشارکت سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی، استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی مطالعات دینداری با مشارکت سیاسی با استفاده از رویکرد فراتحلیل می‏پردازد. این مقاله از نظر هدف، توصیفی و از نظر نوع استفاده، کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، شامل پایان‏‌‏نامه‏‏های کارشناسی ارشد، دکترا و مقالات مرتبط با دینداری با مشارکت سیاسی بود که تعداد 23 مطالعه با استفاده از روش نمونه‏گیری غیرتصادفی هدفمند به‏عنوان نمونه وارد فرایند فراتحلیل شدند. ضریب اندازه اثر با به‌کارگیری نرم‌افزار CMA2 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که رابطه بین تمام ابعاد دینداری با مشارکت سیاسی معنادار است این در حالی است که بعد عاطفی دینداری بیشترین اثر را بر مشارکت سیاسی دارد و بعد از آن ابعاد مناسکی و پیامدی در رتبه‌های بعدی تأثیرگذاری قرار دارند؛ اما ابعاد شناختی و تجربی کمترین اثر را بر مشارکت سیاسی داشته‌اند. در کل بین دینداری و مشارکت سیاسی هم رابطه معنادار متوسطی در مطالعات انجام شده در ایران مشاهده می‌شود. با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی جامعه ایران و مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است مشارکت سیاسی به‌عنوان یک رفتار اجتماعی تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله دینداری شهروندان است بنابراین این عامل در کنش متقابل با سایر عوامل موجود در جامعه بر رفتار مشارکت سیاسی شهروندان اثر می‌گذارد. نتایج تحقیق نشان داده است شهروندانی که به مسائل دینی اعتقاد دارند و به آنها عمل می کنند دارای مشارکت سیاسی بالاتری نسبت به بقیه هستند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of Religious Studies and Political Participation

نویسندگان [English]

  • HOSSEIN Moltafet 1
  • Hasan Shojaei 2
  • Hossein Kamalvand 2
1 Department of social sciences , Shahid Chamran University of Ahvaz
2 shahid chamran university
چکیده [English]

This research examines studies of political participation in religiosity using the meta-analysis approach. The purpose of this study is descriptive and applied. The statistical population of the study consisted of master's theses, doctoral theses, and articles related to political participation in religiosity. 23 studies were included in the meta-analysis process using purposive non-random sampling. The effect size coefficient was evaluated using CMA2 software. The results showed that the relationship between all dimensions of religiosity and political participation is significant, while the emotional dimension of religiosity has the greatest effect on political participation, followed by ritual and consequential dimensions in the next ranks of influence, but cognitive and experimental dimensions. They had the least effect on political participation. In general, there is a moderate relationship between religiosity and political participation in studies conducted in Iran. Considering the social conditions of Iranian society and studies conducted in this field, political participation as a social behavior is influenced by various factors, including the religiosity of citizens, so this factor in interaction with other factors in society on the behavior of citizens' political participation affect. The results of the research show that citizens who believe in and practice religious issues have higher political participation than others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Participation
  • religious
  • Meta-analysi
  • Iran
1. احمدی، یعقوب (1388)، «وضعیت دینداری و نگرش به آینده در میان نسل‎ها؛ مطالعه موردی شهر سنندج»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال اول، ش1، ص17−34.
2. ادیبی سده، مهدی و مسیح‎الله کیهانی (1385)، «عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه اصفهان»، فصلنامه علمیپژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال اول، پیش شماره اول، ص151−176.
3. اطهری، حسین و ابوالقاسم شهریاری (1393)، «بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی مطالعه موردی زنان شهر بوشهر»، زن در توسعه و سیاست، دوره 13، ش2، ص265−286.
4. اعزازی، سیدمسعود و حبیب ابراهیم‏پور (1396)، «بررسی نقش دینداری در توسعه کارآمدی معلمان دبیرستان‏های اردبیل»، مجله روانشناسی مدرسه، دوره 6، ش4، ص7−24.
5. افشانی، سیدعلیرضا؛ یاسین خرم‏پور و سجاد ممبینی (1393)، «بررسی رابطه دینداری و نگرش به مصرف سیگار در بین دانشجویان یزد»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال 8، ش1، پیاپی (24)، ص59−80.
6. امام جمعه‏زاده، سیدجواد؛ رضا محموداوغلی و امید عیسی‏نژاد (1389)، «بررسی رابطه میان دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه اصفهان»، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره ششم، ش1 (پیاپی 21)، ص7−34.
7. امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ محمود رضا رهبر قاضی؛ امید عیسی‌نژاد و زهره مرندی (1391) «بررسی رابطه احساس محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان»، دو فصلنامه علمیپژوهشی دانش سیاسی، سال 8، ش1، پیاپی15، ص37−68.
8. امام جمعه‌زاده، سیدجواد؛ محمود رضا رهبر قاضی؛ کمال برزگر قاضی و زهرا صادقی نقد علی (1392)، «رابطه میان دینداری و رفتار انتخاباتی؛ مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه تبریز»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال 3، ش8، ص27−44.
9. بابایی‎فرد، اسدالله؛ حسن پیری؛ محمد سلیمان‏نژاد و محمد منتی (1398)، «فراتحلیل مطالعات دینداری و هویت ملی در ایران»، فصلنامه جامعهپژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 10، ش1، ص1−22.
10. باقری احمدآبادی، محمدرضا (1377)، «بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی جوانان: مورد مطالعه شهر شیراز»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، رشته جامعه‏شناسی.
11. باقری، معصومه؛ علی‌حسین حسین‏زاده و حسن شجاعی (1397)، «بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی−اقتصادی بر مشارکت سیاسی زنان در شهر اهواز»، دوفصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 4، ش6، ص1−31.
12. باقریان‏جلودار، مصطفی و غلامرضا خوش‏فر (1396)، «بررسی تأثیر ابعاد دینداری و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه مازندران»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 26، ش76، ص175−212.
13. باقریانی، فریده (1393)، «رابطه دینداری با اعتماد اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بهبهان»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 14، ش55، ص79−107.
14. بخشی، حامد و فائزه اعظم‏کاری (1395)، «بررسی نیم‏رخ مؤلفه‏های دین‏داری و تأثیرپذیری دینی مخاطبان فیلم‏های جشنواره رویش»، دوفصلنامه علمیپژوهشی، دین و ارتباطات، سال بیست و سوم، ش1، پیاپی (49)، ص81−108.
15. بدرود، کبری (1395)، «بررسی میزان مسارکت سیاسی زنان و عوامل مرتبط با آن در شهر بوکان در سال 1395−1394»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، واحد رباط کریم، رشته جامعه‏شناسی، گرایش جامعه‏شناسی.
16. ثانی، زینب (1391)، «بررسی نقش مذهب بر مشارکت سیاسی با تأکید بر سازوکار تولید احساس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، رشته پژوهش علوم اجتماعی.
17. جمشیدی سولکلو، بهنام؛ نرگس عرب‏مقدم و فریده درخواه (1393)، «رابطه دینداری و تاب آوری در دانش‎آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر شیراز»، فصلنامه اندیشه‏های نوین تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراءh، دوره 10، ش1، ص141−161.
18. حضرتی صومعه، زهرا (1395)، «میزان دینداری زنان دانشجو و عوامل اجتماعی مؤثر در آن (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)، مطالعات راهبردی زنان»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال 19، ش73، ص125−151.
19. خانیکی، هادی؛ مصطفی رهبر و الهام گوهریان (1395)، «نقش ارتباطات میان‎فردی و رسانه‏های جمعی در رفتار سیاسی؛ مطالعه تطبیقی انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری و انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی در شهر تهران»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 26، ش74، ص1−34.
20. راش، مایکل (1390)، جامعه و سیاست؛ مقدمه‏ای بر جامعهشناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت.
21. زارع، بیژن و مجید روهنده (1395)، «پژوهشی در باب دینداری و مشارکت سیاسی؛ مورد مطالعه: شهروندان شهر کرج»، دوفصلنامه پژوهش‏های جامعهشناسی معاصر، سال 5، ش8، ص23−46.
22. سراج‏زاده، سیدحسین و محمدرضا پویافر (1388)، «سنجش دینداری با رهیافت بومی»، فصلنامه جامعهشناسی مسائل اجتماعی ایران (تحقیقات علوم اجتماعی ایران)، ش2، ص1−18.
23. سردارنیا، خلیل‎الله؛ سینا امینی‎زاده و مظفر حسن‎وند (1398)، «تأثیر رسانه‏های جدید با واسطه‏گری متغیرهای اجتماعی بر مشارکت سیاسی دانشجویان؛ مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه شیراز»، جامعهشناسی کاربردی، سال 30، شماره پیاپی (74)، ش2، ص85−100.
24. سهرابی‎فرد، نسرین (1385)، «مروری بر مبانی فراتحلیل، فصلنامه روانشناسان ایرانی»، سال 3، ش10، ص169−171.
25. سید امامی، کاووس و عبدالمطلب عبدالله (1388)، «عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس؛ مطالعه موردی شهر تهران، پژوهشنامه علوم سیاسی»، سال 4، ش4، ص109−146.
26. شاعری، فاطمه (1395)، «بررسی نقش عوامل اقتصادی و فرهنگی (فرهنگ سیاسی) بر مشارکت سیاسی؛ نمونه مورد بررسی: شهروندان بالای 25 سال ساکن در شهرستان بجنورد»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جامعه‏شناسی، رشته جامعه‎شناسی.
27. شایگان، فریبا (1389)، تبیین جامعه شناختی مشارکت مردم در مساجد، تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
28. شجاعی‌زند، علیرضا (1384)، «مدلی برای سنجش دینداری در ایران»، مجله جامعهشناسی ایران، دوره ششم، ش1، ص34−66.
29. شکوهی کوچی، زهرا (1394)، «بررسی عوامل اجتماعی−فرهنگی مرتبط با مشارکت سیاسی زنان یزد»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی.
30. صادقی، امیر؛ اصغر مشبکی اصفهانی؛ اسدالله کرد نائیج و سیدحمید خدادحسینی (1394)، «فراروش پژوهش‏های مدیریت اسلامی در ایران (مورد مطالعه: مقاله‏های علمی‏−پژوهشی 1380−1394)»، فصلنامه علمیپژوهشی مدیریت اسلامی، سال 23، ش4، ص101−131.
31. صالح‏نژاد، سیدعبدالله؛ حسن درویش؛ علی‌اکبر احمدی و لطف الله فروزنده (1397)، «فراترکیب مطالعات منزلت کارکنان در ایران»، فصلنامه پژوهشهای مدیریت منابع انسانی، دانشگاه جامع امام حسینg، سال دهم، ش2، شماره پیاپی 32، ص75−100.
32. صبوری کاشانی، منوچهر (1381)، جامعه‏شناسی سیاسی، تهران: نشر سخن.
33. طالبان، محمدرضا و مهدی میرزایی (1389)، «بررسی تجربی ارتباط سطوح دینداری با رفتار انتخاباتی دانشجویان»، دانشنامه علوم اجتماعی تربیت مدرس، دوره 1، ش4، ص33−67.
34. طالبان، محمدرضا و مهدی میرزایی (1390)، «دین‌داری و رفتار انتخاباتی، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد»، سال 8، ش2، ص131−167.
35. طالبی، ابوتراب و زینب حاجیلو (1392)، «تأثیر دینداری بر اعتماد، فراتحلیل پژوهش‎های ده سال اخیر در ایران»، فصلنامه جامعهشناسی تاریخی، دوره 5، ش1، ص109−137.
36. عباسی، محرم؛ الهام ابراهیمی؛ ملیحه شیخی قهی و علیرضا اکبری (1398)، «تحلیل سطوح مفهوم سرمایه اجتماعی با رویکرد فراترکیب»، فصلنامه جامعه‏پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دهم، ش2، ص55−79.
37. غفاری، غلامرضا و محسن نیازی (1386)، جامعهشناسی مشارکت، تهران: نشر نزدیک.
38. فیروزجائیان گلوگاه، علی‌اصغر (1380)، «بررسی تأثیر وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی دانشجویان بر مشارکت سیاسی آنها؛ مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، رشته جامعه‏شناسی.
39. قبادی، مجید (1391)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت اجتماعی−سیاسی؛ مطالعه موردی: شهروندان بالای 18 سال شهر کرج»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، رشته جامعه‎شناسی.
40. قربانی‏زاده وجه‏الله و سیدطه حسن نانگیر (1393)، «راهنمای کاربردی فراتحلیل با نرم‌افزار CMA2»، تهران: انتشارات جامعه‏شناسان.
41. کوزر، لوئیس (1382)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‏شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
42. گنجی، قربانعلی، حسین سرایلو و یدالله طالبی (1391)، «بررسی رابطه میان دینداری و مشارکت سیاسی؛ مطالعه‏موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مشهد»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال 5، ش17، ص143−166.
43. لطفی‏زاده، عباس؛ رضا ابراهیمی و اسلام ابراهیمی (1389)، «فرانظریه‏پردازی در علوم اجتماعی»، مطالعات جامعه‏شناسی، سال 2، ش7، ص41−56.
44. مبینی دهکردی، علی و مهران کشتکار هرانکی (1395)، «فراترکیب مدل‏های نوآوری اجتماعی»، فصلنامه برنامه‏ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 7، ش26، ص101−138.
45. مجدی نسب، محمد اسلام (1394)، «مشارکت سیاسی چگونگی و چرایی»، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
46. محبوبی، رضا (1394)، «ساخت مقیاس (بومی) برای سنجش دینداری»، فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی 9، سال 4، ش1، ص117−134.
47. محمدی، فرزانه (1387)، «بررسی تطبیقی عوامل اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی مرتبط با مشارکت سیاسی جوانان و میانسالان؛ مطالعه موردی شهرستان نورآباد ممسنی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، رشته جامعه‎شناسی.
48. محمدی، محمدعلی؛ ابوعلی ودادهیر؛ علیرضا سیفی و روشنک مشتاق (1391)، «فراتحلیل مطالعات فقر در ایران»، فصلنامه علمیپژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، ش45، ص7−34.
49. مسعودنیا، حسین و نجات محمدی؛ گلمراد مرادی و عاطفه فروغی (1391)، «بررسی عوامل اجتماعی−روانشناختی مؤثر بر مشارکت سیاسی استادان دانشگاه مورد مطالعه؛ دانشگاه اصفهان»، جامعه‏شناسی کاربردی، سال 23، شماره پیاپی (48)، ش4، ص103−124.
50. معمار، رحمت‏اله (1396)، «پژوهشی جامعه‏شناختی درباره تأثیر دینی بودن و نوع مذهب بر مشارکت سیاسی در ایران: یک تحلیل کل‏نگر»، جامعه‏شناسی نهادهای اجتماعی، 4 (9)، ص253−283.
51. ملائکه، سیدحسن و الهام امیری‎فرد (1397)، «بررسی ارتباط بین ابعاد مختلف دینداری و مشارکت سیاسی در بین شهروندان شهر ایذه»، فصلنامه علمیپژوهشی علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال 12، ش2، پیاپی (41)، ص61−86.
52. مولائی، محمدرضا (1394)، «نقش رفتارهای نوع دوستانه و گرایشات مذهبی در پیش‌بینی مشارکت اجتماعی و سیاسی دانش‏آموزان دبیرستان‏های اردبیل»، مجله روان‏شناسی مدرسه، دوره 4، ش2، ص104−117.
53. میرفردی، اصغر؛ مریم مختاری و عبدالله ولی‏نژاد (1396)، «میزان دینداری و ارتباط آن با استفاده از شبکه‏های اجتماعی اینترنتی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج)»، جامعه‏شناسی کاربردی، سال 28، شماره پیاپی (66)، ش2، ص1−16.
54. میرمحمد تبار، سیداحمد و محمدمظلوم خراسانی (1396)، «فراتحلیل تحقیقات انجام شده در حوزه مسائل اجتماعی ایران؛ با تأکید بر سوء مصرف مواد»، مسائل اجتماعی ایران، سال 8، ش1، ص145−165.
55. نظری، محسن و حسین دستار (1397)، «عوامل تعیین‌کننده تصویر قیمتی فروشگاهی: رهیافت فراترکیب»، فصلنامه علمیپژوهشی تحقیقات بازاریابی نوین، سال 8، ش1، شماره پیاپی (28)، ص1−20.
56. نیازی، محسن؛ حامد نظری و ایوب سخایی (1396)، «فراتحلیل پژوهش‌های میزان دینداری و احساس امنیت اجتماعی»، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال 9، ش1، ص1−22.
57. نیک‎پورقنواتی، لیلا؛ مهدی معینی و حبیب احمدی (1391)، «بررسی عوامل اجتماعی−اقتصادی مرتبط با مشارکت سیاسی، زن و جامعه» (جامعهشناسی زنان سابق)، سال 3، ش1 (پیاپی 9)، ص39−62.
58. هاشمی، سیداحمد (1394)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی زنان؛ مطالعه موردی: زنان 18 تا 39 سال شهرستان لامرد»، فصلنامه علمیپژوهشی زن و جامعه، سال 6، ش1، (پیاپی 21)، ص87−102.
59. هاشمی، سیدضیاء؛ مجید فولادیان و زینب فاطمی امین (1388)، «بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 5، ش1، ص199−226.
1. Allen M (2009) Meta-analysis. Communication Monographs, No 76(4),p-p 398-407.
2. Altunsu sonmez, Ozlen (2013) Religiosity and political participation of university student in turkey, Mediterranean journal of social sciences , Vol4, No10, p-p 403-409.
3. Beyers, Jaco (2017) Religion and culture: Revisiting a close relative, 73(1), a3864. https://doi. Org/10.4102/hts.v73i1.386,p-p 1-9.
4. Borenstein, Michael, Larry V. Hedges, Julian P.T.Higgins and HannahR.Rothstein (2009) Introductionto Meta-Analysis, India Printed in the UK by TJ International, Padstow, Cornwall.
5. Braun, W, (2000) ‘Religion’, in W. Braun & R.T. McCutcheon (eds.), Guide to the study of religion, pp. 3–18, Cassell, London.
6. Cooper, H. M. (2009) Research Synthesis and Meta-analysis: A Step-by-Step Approach, Thousand Oaks, CA: Sage.
7. Hokelekli, H. (2010) Din Psikolojisine Giris, Dem Yayinlari, 1st ed, Istanbul.
8. Imbrasaite, Jurate (2010) What types of participation: patterns of political participation in lithvania, Kultur Irvisomene, Socialiniu tyrima Zurnalas, No 1, p-p 43-61.
9. Kaase, Max and Alan Marsh (1979), “Political Action. A Theoretical Perspective”. In: Samuel Barnes, Max Kaase et al., Political Action: Mass Participation in Five Western Democracies. London: Sage, pp. 27-56.
10. Kulkova, Annay (2014) Religiossty and political participation in contemporary Russia; A Quanitative analiysis , national research university higher school of economics, p-p 1-26.
11. Nazım C¸ o_galtay and Engin Karada (2015) Introduction to Meta-Analysis Springer International Publishing Switzerland, Leadership and Organizational Outcomes, p-p 19-28.
12. van Niekerk, brimadevi (2018) Religion and spirituality: What are the fundamental differences, HTS Teologiese Studies/ Theological Studies, 74(3), 4933. https://doi.org/ 10.4102/hts.v74i3.4933, p-p 1–11.