نقادی و بازسازی نظریۀ سارا لانگه دربارۀ شاخص‌های توانمندسازی زنانِ سرپرستِ خانوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد

چکیده

در این مقاله، مسئلۀ «توانمندسازی زنانِ سرپرستِ خانوار» از زاویۀ ترمیم و اصلاحِ شاخص‌های معطوف به ارزیابی عملکرد نهادهایی که موظف به توانمندسازی هستند، مطالعه شده است. در همین راستا «نظریۀ سارا لانگه» به سبب اینکه «غنی‌تر» و «شناخته شده‌تر» از سایر نظریه‌هاست، انتخاب گردیده و پس از «توصیف» شاخص‌هایی که در آن مطرح شده، مورد «نقادی» قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که نگارندگان کوشیده‌اند تا براساس تجربه‌ها و مشاهدات شغلی خویش از خلأ و نیازهای زنانِ سرپرستِ خانوار در جامعۀ کنونیِ ایران، «نقص‌ها» و «کژی‌ها»ی شاخص‌های مندرج در این نظریه را بیابند. در مرحلۀ بعدی، از نظریۀ لانگه عبور شده تا از متن این مباحث سلبی و ایجابی، شاخص‌هایی «کارآمد» و «بومی» برای سنجش عملکرد نهادهای حامی، طراحی و تعریف شوند. این مرحله را، هم می‌توان «بازسازی نظریۀ لانگه» قلمداد کرد، و هم می‌توان آن را «شاخص‌سازی مستقل و متفاوت» شمرد که البته تا حدّی در امتداد نظریۀ لانگه است. این شاخص‌ها در مقایسه با شاخص‌های لانگه، از لحاظ ضریب جامعیت، «چندبُعدی‌نگر» هستند، و از لحاظ انطباق با شرایط خاصِ فرهنگیِ ما، «بومی» و «محلّی» به شمار می‌آیند. داده‌های این مقاله با تکیه بر روش‌های «تحلیل اسنادی» و «مشاهدۀ مستقیم» گردآوری شده‌اند، و آنگاه شاخص‌های موجود مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در نهایت شاخص‌های مطلوب ارائه شده است. بدین ترتیب، مفهوم توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به پنج بُعد تقسیم و سپس برای هر بُعد، تعدای شاخصِ عینی و عملیاتی تعیین شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism and Restructuration of Sara Longwe’s Theory on the Indices of Women Breadwinners’ Empowerment

نویسندگان [English]

  • Abbas Keshavarz Shekari 1
  • Atefe Azarkeshb 2
1 Associate professor of Political Science, Shahed University
2 MA, Sociology of the Islamic Revolution, Shahed University
چکیده [English]

    
Abstract
This article deals with the empowerment of women breadwinners and restructuring and improving the indices that are normally used to evaluate the functionality of the empowerment organizations. For the purpose, the theory of Sara Longwe is selected because it is richer and more known compared to the rivaling theories; the containing indices of the theory are described and then put to critique. It is attempted, based on the author’s own experience and professional observations regarding Iranian women breadwinners’ demands, to elicit the shortcomings and failures of the discussed theory. In the next stage, we trespass Longwe to utilize the positive and negative implications of our criticism and articulate useful, native indices for the evaluation of the related organizations’ function. This part could be regarded as either “restructuring of Longwe’s theory” or an “independent and unique indexing system” –that is of course in line with Longwe’s. Compared to Lnogwe’s, these indices are multidimensional, regarding comprehensiveness quotient, and local, regarding compatibility with our own culture’s sensitivities. The data are gathered through documentary analysis and direct observation. Then, the indices are criticized, and at last, the comprehensible set of indices is introduced. In this way, the concept of women breadwinners’ empowerment is divided into five dimensions, each assigned with its own objective and operational indices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : theory of Sara Longwe
  • Empowerment
  • women breadwinners
  • indexing system
 
 1. بختیاری، آمنه و سیده فاطمه محبی (1385)، «حکومت و زنان سرپرست خانوار»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 34.
2. دغاقله، عقیل و سمیرا کلهر (1389)، «آسیب‌های شهری در تهران: وندالیسم، دختران فراری، زنان سرپرست خانوار و تکدیگری، زیر نظر اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری»، چاپ اول، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
3. شادی‌طلب، ژاله؛ معصومه وهابی و حسن ورمزیار (1384)، «ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فقر و نابرابری در ایران / فقر درآمدی فقط یک جنبه از فقر زنان سرپرست خانوار»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 17.
4. غفاری، غلامرضا و محمد تاج‌الدین (1384)، «شناسایی مؤلفه‌های محرومیت اجتماعی»، مجله رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 17.
5. لانگه، سارا (1376)، نقش زنان در توسعه، چاپ دوم، دفتر امور زنان ریاست جمهوری صندوق کودکان سازمان ملل متحد، تهران: انتشارات روشنگران.
6. لست، جان م (1376)، فرهنگ اپیدمیولوژی، ترجمه: کیومرث ناصری، تهران: دانشگاه تهران.
7. کیمیایی، سیدعلی (1390)، «شیوه‌های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار»، مجله رفاه اجتماعی، دوره 11، شماره 40، ص63−92.
8. کمیته امداد امام خمینیe (1392)، «مجموعه مقالات منتخب و برتر همایش­های پنج‌گانه ارتقای سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار»،چاپ اول، معاونت حمایت و سلامت، تهران: اداره کل روابط عمومی و اطلاع‌رسانی کمیته امداد امام خمینیe.
9. محمدی، مسلم (1392)، تحلیل تفاوت‌های جنسیتی زن و مرد در علوم تجربی، مقاله 4، دوره 10، شماره 29، ص71−81.
10. معیدفر، سعید و نفیسه حمیدی (1386)، «زنان سرپرست خانوار: نگفته‌ها و آسیب‌های اجتماعی»، نامۀ علوم اجتماعی، شماره 32.
11. منتظرالقائم، اصغر (۱۳۸۶)، تاریخ زندگانی پیامبر اعظمn، چاپ اول، انتشارات حدیث راه عشق.
12. هزارجریبی، جعفر و رضا صفری شالی (1390)، «رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی شهر تهران»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شماره پنجم، ص1−22.
13. Mc Whirter, E. (1994), Counseling for empowerment. Alexandria, VA: American Counseling Association.
14. Folbre, N. (1991), Women on theirown :Global pattern of femalelteadship, westview press: Boulder, co.