موقعیت اجتماعی گرایش به دعا در جامعه ایرانی _ اسلامی معاصر (یک تحلیل ثانویه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان

چکیده

بخشی از فهم زیست جهان دینی در گروی شناخت میزان کمی و کیفی گرایش ـ نگرش به دعاخوانی است. در این راستا، یک راه مطمئن، مناسب و مستند از لحاظ منطق پژوهش اجتماعی، مراجعه به اجتماع دینی است. به این منظور، در مقاله حاضر به استناد داده‌های ثانویه به دست آمده و گردآوری شده مرتبط با این مضمون و با به‌کارگیری از تحلیل ثانویه به توصیف موقعیت اجتماعی دعاخوانی در ایران پرداخته شده است. این داده‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که تا چه اندازه و چگونه اعضای یک اجتماع دینی در موقعیت اجتماعی دعاخوانی قرار گرفته‌اند.
به‌طور عمده، همه موقعیت‌ها و وضعیت‌های اجتماعی به صورت شبکه‌ای به هم گره خورده‌اند؛ از این‌رو، این اصل را باید درباره موقعیت و توزیع اجتماعی دعاخوانی در ایران صادق فرض کرد. به این ترتیب، دعاخوانی را باید بخشی از شبکه اجتماعی دینداری، یا به عبارت جامعه‌شناختی آن، شبکه دینداری اجتماعی محسوب کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

موقعیت اجتماعی گرایش به دعا در جامعه ایرانی _ اسلامی معاصر (یک تحلیل ثانویه)

نویسنده [English]

  • Seyed Mahmood Nejati Hosseini
Faculty member of Islamic Azad University of Ashteyan
چکیده [English]

بخشی از فهم زیست جهان دینی در گروی شناخت میزان کمی و کیفی گرایش ـ نگرش به دعاخوانی است. در این راستا، یک راه مطمئن، مناسب و مستند از لحاظ منطق پژوهش اجتماعی، مراجعه به اجتماع دینی است. به این منظور، در مقاله حاضر به استناد داده‌های ثانویه به دست آمده و گردآوری شده مرتبط با این مضمون و با به‌کارگیری از تحلیل ثانویه به توصیف موقعیت اجتماعی دعاخوانی در ایران پرداخته شده است. این داده‌ها به‌خوبی نشان می‌دهد که تا چه اندازه و چگونه اعضای یک اجتماع دینی در موقعیت اجتماعی دعاخوانی قرار گرفته‌اند.
به‌طور عمده، همه موقعیت‌ها و وضعیت‌های اجتماعی به صورت شبکه‌ای به هم گره خورده‌اند؛ از این‌رو، این اصل را باید درباره موقعیت و توزیع اجتماعی دعاخوانی در ایران صادق فرض کرد. به این ترتیب، دعاخوانی را باید بخشی از شبکه اجتماعی دینداری، یا به عبارت جامعه‌شناختی آن، شبکه دینداری اجتماعی محسوب کرد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • موقعیت اجتماعی
  • دعا
  • جامعه ایرانی
  • اسلامی معاصر
آزاد ارمکی، تقی و احمد غیاثوند (1384)، جامعه‌شناسی تغییرات فرهنگی در ایران، تهران: جامعه‌شناسان.
ایسپا (1388)، پیمایش ملی سنجش دینداری ایرانیان، تهران: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، جهاد دانشگاهی.
خراطیان خامنه، حسن (1382)، بررسی میزان گرایش دینی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تبریز و عوامل مرتبط با آن، دانشگاه تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی.
رجب‌زاده، احمد (1382)، رفتارهای فرهنگی ایرانیان، تهران: دفتر طرح‌های ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
رضایی، عبدالعلی (1380)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج اول)، تهران: دفتر طرح‌های ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
رضایی، محمد (1381)، بررسی تأثیر محیط‌های آموزشی بر نگرش‌های دانشجویان دوره‌های بلندمدت علمی ـ کاربردی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی.
زارع، مریم (1384)، بررسی تغییر نگرش‌ها و رفتارهای دینی جوانان، دانشگاه تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1382)، بررسی وضع موجود سوء مصرف مواد مخدر در بین دانش‌آموزان کل کشور، تهران: معاونت تربیت بدنی و تندرستی، وزارت آموزش و پرورش.
صفری شالی، رضا (1382)، مطالعه میزان اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین مردم قزوین، قزوین: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین.
صفری شالی، رضا (1383 و 1384)، بررسی میزان رضایتمندی شهروندان تهرانی و علل مؤثر بر آن، [بی‌جا: بی‌نا].
طالبان، محمدرضا (1379)، بررسی تجربی دینداری نوجوانان کشور، تهران: معاونت پرورشی، وزارت آموزش و پرورش.
عظیمی هاشمی، مژگان (1382)، دینداری و رضایت از زندگی در بین دانش‌آموزان دوره متوسطه شهرهای فردوس، درگز و نواحی 4، 5 و 7 مشهد، مشهد: کارشناسی تحقیقات آموزش و پرورش استان خراسان.
غیاثوند، احمد (138)، بررسی نگرش دانشجویان نسبت به رفتارهای دینی: مطالعه تجربی دانشجویان دانشگاه تهران، معاونت پژوهشی و آموزشی، سازمان تبلیغات اسلامی.
غیاثوند، احمد (1380)، بررسی فرآیند جامعه‌پذیری دینی جوانان: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه تهران، دانشگاه تهران: پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی.
کاظمی، عباس و مهدی فرجی (1381)، بررسی رابطه استفاده از ماهواره و اینترنت با وضعیت دینداری دانش‌آموزان و دانشجویان، تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه‌ای، سازمان صدا و سیما.
کاظمی، عباس و مهدی فرجی (1388)، سنجه‌های دینداری در ایران، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
گودرزی، محسن (1382)، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج دوم)، تهران: دفتر طرح‌های ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
محسنی، منوچهر (1379)، بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی ایرانیان، تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی.
مرجایی، سیدهادی (1379)، بررسی اعتقادات دینی و جهت‌گیری‌های سکولاریستی و بنیادگرایی در بین جوانان دانشگاهی، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی (1381)، بررسی گرایش شهروندان تهرانی به مطالعه کتب مذهبی و شرکت در جلسات مذهبی، تهران: مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی.
مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی (1382)، بررسی نگرش‌های دانشجویان دانشگاه‌های تهران درباره ارزش‌های محوری، تهران: مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی.
مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی (1383)، تأثیر اندیشه سکولار در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران، تهران: مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی.
مصرآبادی، جواد (1381)، مقایسه نظام‌های ارزشی نوجوانان با والدین در شهر قم، قم: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم.
مهدوی، مهدی (1383)، سنجه‌های دینداری (با بررسی تجربی دینداری کاربران اینترنتی)، دانشگاه تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی.
نجاتی حسینی، سیدمحمود (1390)، «نسبت خود ـ دیگری در گفتمان دعای شیعی: پیوند الهیات اجتماعی و فلسفه اجتماعی دعا»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ مرکز مطالعات راهبردی، س4، ش14 و 15، ص1ـ38.
نجاتی حسینی، سیدمحمود (1391)، «وضعیت اجتماعی دینداری در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات اجتماعی دین، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دانشگاه تهران، س1، ش1، ص87ـ100.
نجاتی حسینی، سیدمحمود (1392)، «دعا: یک کنش اجتماعی دینی مؤثر، مستمر، فراگیر (تحلیل ادبیات دعاپژوهی)»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ـ دانشگاه تهران، ش5 (زیر چاپ).