مروری بر عوامل مؤثر در تغییر ارزش‌ها در جامعه دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

امتیاز جامعه انسانی بر سایر جاندارانِ دارای زیست جمعی، در فرهنگی بودن آن است. هنجارهای فرهنگی به مثابة قواعد رفتار و با ابتنا بر ارزش‌های اجتماعی و دینی، سامان‌بخش رفتارهای جمعی‌اند که نتیجه‌ تبعیت از آنها در جامعه، همنوایی اجتماعی است. پذیرش تغییرات در بخش فرهنگ مادی و ارزش‌های برخاسته از آن، غالباً با موافقت سریع عمومی همراه است؛ ولی پذیرش تغییرات در بخش فرهنگ معنوی با کندی و عدم همراهی عمومی مواجه می‌شود. دگرگونی در ارزش‌ها، موجب بروز تغییرات در رفتار افراد جامعه می‌شود. هدف در این مقاله، بررسی این مسأله است که برخی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در تغییر ارزش‌ها در جامعه دینی شناسایی شوند. روش پژوهش با استناد به منابع دینی و علمی، با رویکردی نظری تحلیلی دنبال شده است. مجموعه‌ای از عواملِ زمینه‌سازِ تغییرِ در ارزش‌ها، رویکرد افراد جامعه را در پایبندی به ارزش‌های اجتماعی و دینی تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از: بازیچه‌شدن دین، برخورد گزینشی با ارزش‌ها و عناصر دینی، ناسازگاری میان عمل و ادعای مدعیان دینداری، عدم رعایت اصول رفتاری در دعوت به دین، ناتوانی در تأمین نیازمندی‌های ضروری عمومی در جامعه دینی و... .
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A review on the factors affecting the change of values ​​in the religious community

نویسنده [English]

  • Hafizullah Fooladi
PhD Student in Sociology, Research Institute of Hawzah and University
قرآن کریم، (1373)، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دار القرآن الکریم
نهج البلاغه، (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم، نشر شرقین
اربلی، علی ابن عیسی (1381). کشف‌الغمه، ج 2، تبریز، انتشارات مکتبه بنی هاشمی.
اردبیلی، هاله، «تغییر ارزش‌ها و فراگرد توسعه»، پژوهشنامه اقتصادی، شماره پاییز 80.
امام خمینی، (1386)، صحیفه امام، ج 22، چ4، تهران، انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی ،(1386)، صحیفه امام، ج 8، چ4، تهران، انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی ،(1386)، صحیفه امام، ج 11، چ4، تهران، انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
آیتی، محمدابراهیم، (1366)، تاریخ پیامبر اسلام، چ1، تحقیق و تصحیح ابوالقاسم گرجی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بیرو، آلن، (1366)، فرهنگ علوم اجتماعی، چ1، ترجمه باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان.
حاجیلری، عبدالرضا، (1380)، کنکاشی در تغییر ارزش‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، چ1، دفتر نشر معارف.
حاجیلری، عبدالرضا ، (1366)، «تغییر ارزش‌ها»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، سال اول، شماره نهم.
حر‌العاملی، محمد بن الحسن، (1416ق)، تفصیل وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه، ج 12، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء‌التراث، ْطبعه‌الثالثه.
حسینی، سیدعباس، (1390)، «نقش اینترنت در تغییر ارزش‌های دینی»، فصل‌نامه دین و رسانه، ‌ش4.
دژاکام، علی، (1378)، مجموعه مقالات دانایی و دینداری، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و معارف.
رفیع‌پور، فرامرز، (1378)، وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، چ 1، نشر کتاب فرا.
حاجیلری، عبدالرضا ، (1378)، «تغییر ارزش‌ها در آیینه سینما و مطبوعات»، فصلنامهتحقیقات فرهنگی، نامه پژوهش، شماره 14و15.
ساروخانی، باقر، (1370)، دائرة‌المعارف علوم اجتماعی؛ چ1، تهران، مؤسسه انتشارات کیهان.
سوجاتوموکو (1366)، «دگرگونی ارزش‌ها در دوران معاصر»، اطلاعات سیاسی _ اقتصادی، س1، ش9.
شجاعی‌زند، علیرضا، (1383). عرفی شدن در غرب مسیحی و شرق اسلامی، چ1، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل وابسته به مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
شجاعی‌زند، علیرضا ، (1380)، دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعه‌شناسی دین، تهران، نشر مرکز.
شجاعی‌زند، علیرضا ، (1379)، «مسیرهای محتمل در عرفی شدن ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، ش 1.
صالح‌پور، جهانگیر، (1374)، فرایند عرفی شدن فقه شیعی، کیان، سال پنجم، شماره 24.
علامه مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالانوار الجامعه ‌لدرر اخبار‌الائمه‌الاطهار، ج2، ‌بیروت، داراحیاء‌التراث‌العربی.
علامه مجلسی، محمدباقر (1403 ق)، بحارالانوار الجامعه ‌لدرر اخبار‌الائمه‌الاطهار؛ ج 102،‌ بیروت، داراحیاء‌التراث‌العربی.
کوئن، بروس،(1382)، درآمدی به جامعه‌شناسی، چ 14، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر توتیا.
محسنی، منوچهر،(1383)، مقدمات جامعه‌شناسی، چ3، تهران، نشر دوران.
مطهری، مرتضی،(1379)، مجموعه آثار، ج 16، تهران، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی ،(1385)، مجموعه‌‌ آثار، ج 24، چ1، انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی ،(1367)،علل گرایش به مادیگری به ضمیمه: ماتریالیسم در ایران، چ10، انتشارات صدرا.
موسوی‌همدانی، سید محمدباقر، (1374). ترجمه تفسیر المیزان، ج 7، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
موسوی‌همدانی، سید محمدباقر ،(1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ج 8، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
وثوقی، منصور و اکبری، حسین، (1379)، «روندها و عوامل مؤثر بر تغییر ارزش‌ها، یک مطالعه تطبیقی»، مجله تحلیل اجتماعی، شماره 4.
وینر، مایرول، (1355)، نوسازی جامعه، ترجمه مقدم مراغه‌ای، چ 3، تهران کتاب‌های جیبی.