درون‌مایه‌های یک نظریۀ ارتباطات میان‌فرهنگی در آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

این جستار با استفاده از درون‌مایه‌های نظریه‌های ارتباطاتی میان‌فرهنگی به تحلیل محتوای قرآن و تفاسیر این کتاب آسمانی پرداخته است تا امکان یک نظریۀ نسبت‌پذیر به قرآن و تأمین بدنۀ گزاره‌ای آن از گزاره‌های قرآنی را بررسی کند. یافته‌ها بیانگر توجه عمیق قرآن به مسائل نظری و کاربردی ارتباطات میان‌فرهنگی، به‌ویژه مباحث تغییرپذیری فرهنگی، رفتارهای ارتباطی، تهدید و مدیریت وجهه‌ و فرهنگ‌پذیری‌اند. همچنین توان گزاره‌های قرآنی و اسلامی را در ارائۀ رویکرد و نظریه‌ای مستقل درباره پرسش‌های نظری و کاربردی حوزۀ بحث، نشان می‌دهند و توجه اندیشمندان علوم دینی و اجتماعی را به ابعاد و توانمندی‌های دیدگاه‌های اسلامی در این عرصه، جلب می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Themes of Cross-Cultural Communication Theory in the Teachings of the Quran

نویسنده [English]

  • Ali Salimi
Faculty Member of the Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

Using the themes of cross-cultural communication theories, this article analyzes the content of the Quran and the exegeses of this Holy Book to examine the possibility of an attributable theory to the Quran and providing its propositional body with the Quranic statements. Results indicate that the Quran is deeply concerned with theoretical and practical issues of cross-cultural and Intercultural communication, especially those of cultural variability, communication behaviors, acculturation, and face threat and management. It also shows that Islamic and Quranic statements are able to produce an independent approach and theory concerning the theoretical and applied questions in this field; and draws the attention of scholars of religious and social sciences to the dimensions and the capabilities of the Islamic viewpoints in this regard.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Approach/Theory
  • Intercultural/Cross-Cultural Communication
  • Face (Threat
  • Management)
  • Cultural Variability
  • Communication Behavior
  • Acculturation  

مراجع

آخوندی، محمدباقر (1385)، «نگاه جامعه‌شناختی به قوم یهود در قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، ش45، ص162_204.
آلوسی، سیدمحمود (1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عبدالباری عطیه، ج4، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ادیبی، مهدی (1376)، «تبادل یا تهاجم فرهنگی: ریشه‌یابی و سیاستگذاری»، دانشگاه اسلامی، ش3، ص48_54.
الویری، محسن (1381)، «ارتباطات میان‌فرهنگی در دهه‌های نخستین اسلامی»، مجله پژوهشی دانشگاه امام صادق‌(ع)، ش16، ص63_80.
بیضاوی، عبدالله‌ بن عمر (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، ج2، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
جان‌احمدی، فاطمه (1385)، «مبانی و سازوکارهای دگرگونی فرهنگی در عصر نبوی»، مجلۀ تاریخ اسلام (دانشگاه باقر العلوم(ع))، ش28، ص25_48.
دورکیم، امیل (1368)، قواعد روش جامعه‌شناختی، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
رازی، فخرالدین (1420)، مفاتیح الغیب، ج3، چ3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
رضی، حسین (1377)، «ارتباطات میان‌فرهنگی (تاریخ، مفاهیم و جایگاه)»، مجلۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق‌(ع)، ش6 و 7، ص135_166.
رفیع‌پور، فرامرز (1382)، تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: انتشار.
زمخشری، محمود (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، ج1، چ3، بیروت: دارالکتاب العربی.
سلیمانی، عبدالرحیم (1383)، «قوم یهود از برگزیدگی تا نژادپرستی»، هفت آسمان، ش22، ص113_134.
سیدقطب (1412)، فی ظلال القرآن‏، ج1، چ17، بیروت/ قاهره‏: دارالشروق‏.
شبر، سیدعبدالله (1407)، ‏الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، با مقدمه سیدمحمد بحرالعلوم، ج2، چ1، کویت: مکتبة الألفین.
شرف‌الدین، سیدحسین (1388)، «ارتباطات میان‌فرهنگی در یک نگاه»، معرفت، ش139، ص133_156.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1375)، «کاربرد تحلیل محتوا در علوم اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، ش8، ص91_114.
طالقانی، سیدمحمود (1362)، پرتوی از قرآن‏، ج1، چ4، تهران: انتشار.
طباطبایی، سیدمحمد‌حسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ5، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طبرسی، فضل بن‌ حسن (1406)‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج2 و 3، چ1، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، ابوجعفر محمد (1376)، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آغابزرگ تهرانی و تحقیق احمد قصیرعاملی، ‏ج2 و 3، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طیب، سیدعبدالحسین‏ (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏، ج2، چ2، تهران: اسلام‏.
فاضلی، نعمت‌الله (1386)، «مقاومت فرهنگی در برابر نوآوری‌ها و فناوری‌های تازه در ایران»، رشد آموزش علوم اجتماعی، ش36، ص4_6.
فضل‌الله، سیدمحمدحسین (1419)، من وحی القرآن، ج7، 8، 10 و 21، چ2، بیروت: دارالملاک.
فیض کاشانی، ملاّ محسن (1416)، تفسیر الصافی، ج1 و 2، چ2، تهران: مکتبة الصدر.
کاشانی، ملاّ فتح‌الله (1423)، زبدة التفاسیر، تحقیق بنیاد معارف اسلامی‏، ج2، چ1، قم: بنیاد معارف اسلامی‏.
کوهن، راب آبراهام (۱۳50)، گنجینه‌ای از «تلمود»، ترجمه فریدون گرگانی و یهوشوع نتن الی، تصحیح امیرحسین صدری‌پور و غلامرضا ملکی، تهران: یهودا حی.
گادیکانست، ویلیام بی. و دیگران (1385)، «نظریه‌پردازی درباره ارتباطات میان‌فرهنگی»، مترجم پیروز ایزدی، رسانه، ش67، ص49_98.
مدرسی، سیدمحمدتقی (1419)، من هدی القرآن، ج1، 2 و 4، چ1، تهران: دار محبی الحسین.
مغنیه، محمدجواد (1424)، تفسیر الکاشف، ج1، چ1، تهران: دارالکتاب الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1374)، تفسیر نمونه، چ1، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
میبدی، ابوالفضل (1363)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، ج3، چ1، تهران: امیرکبیر.
یوسف مصطفی، محمود (1386)، «نگاهی به روابط عمومی در ارتباطات اسلامی، مطالعه‌ای در سیرۀ تبلیغی پیامبر اکرم(ص)»، ترجمۀ ناصر باهنر، رسانه، ش69، ص263_284.
Baron, R. A. & D. Byrne (1997), Social Psychology, (8th ed.). U. S. A.: Allyn & Bacon.
Berry, J. W. & D. L. Sam (1997), "Acculturation and Adoptation", Hand Book of Cross-Cultural Psychology, J. W. Berry et al., (vol. 3), (2nd ed.), Needham Heights, MA: Allyn & Bacon, pp.296-326.
Bourhis, R. Y. et al. (1997), "Towards an Interactive Acculturation Model: A Social Psychological Approach", International Journal of Psychology, (32-6), pp.369-386.
Greenberg, J. et. al. (1992), "Terror Management and Tolerance: Does Mortality Salience Always Intensify Negative Reactions to Others Who Threaten One's Worldview", Journal of Personality and Social Psychology (63), pp.212-220.
Gudykunst, W. B. (2005a), "Theories of Intercultural Communication I", China Media Research (1-1), pp.61-75.
Gudykunst, W. B. (2005b), "Theories of Intercultural Communication II", China Media Re-search (1-1), pp.76-89.
Kim, Y. Y. & K. McKay-Semmler (2010), "The Context-Behavior Interface in Interethnic Commu-Nication: An Empirical Test Among College Students", Paper Presented at the Annual Meeting of the International Communication Association, Suntec Singapore International Convention & Exhibition Centre. [Available Online] http://www.allacademic.com/meta/p402273_index.html.
Matsumoto, D. S. HeeYoo & J. A. LeRoux (2007), "Emotion and Intercultural Adjustment", Handbook of Intercultural Communication, H. Kotthoff, & H. Pencer-Oatey (eds.), (vol.7), Berlin: Hubert & Co, Gottingen. pp.77-97.
McGuire, M. & S. McDermott (1988), "Communication in Assimilation, Deviance, and Alienation States", Cross-Cultural Adaptation, Y. Y. Kim & W. B. Gudykunst (eds.), Newbury Park, CA: Sage Publications, pp.90-105.
O'Sullivan, T. et al. (1994), Key Concepts in Communication and Cultural Studies, London: Routledge.
Ting-Toomey, S. (2009), "Face Negotiation Theory", Encyclopedia of Communication Theory, S. LittleJohn & K. Foss (eds.), Thousand Oaks, CA: Sage Publications, pp.371- 374.
Ting-Toomey, S. (2010), "Theory Reflections, Face-Negotiation Theory", NAFSA Theory Connections: Intercultural Communications & Training Resource Library Online, V. G. Mendelson, (ed.), [Available Online] http://www.nafsa.org/-/File-/-/theory-connections-facework. pdf.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار