حجاب در کشاکش سنّت و تجدد (تحلیلی کیفی بر قرائت‌های زنان خرم‌آباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه‌شناسی سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان

2 استادیار جامعه ‫شناسی دانشگاه بوعلی‫سینای همدان

3 کارشناس ارشد جامعه ‏شناسی

چکیده

مقالة حاضر در پی بررسی درک، تجربه و تفسیر زنان شهر خرم‌آباد از حجاب است. مبنای نظری کار، طیفی از نظریه‌های مرتبط با جنسیت، مدیریت بدن و هویت است. مسئلة اصلی پژوهش این است که زنان بسته به جایگاه اجتماعی‌شان، نوع و اندازة حجاب را چگونه تفسیر می‌کنند؟ مقالة حاضر به روش کیفی و با تکنیک مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با 40 نفر از زنان ساکن شهر خرم‌آباد صورت پذیرفته است. برای انتخاب مشارکت‌کنندگان از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد و داده‌های گردآوری‌شده از طریق تحلیل نظری و موضوعی یا تماتیک تحلیل شده‌اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که علی‌رغم وجود پیوندهای ظریف میان سنّت و تجدد در زمینة مسئلة حجاب، نوعی بازاندیشی و راززدایی از سنّت به جای پیروی از آن در این زمینه روی داده است که بر این اساس سه تیپ اجتماعی سنّتی، نیمه‌مدرن و مدرن از هم قابل تفکیک است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hijab Entrapped between Tradition and Modernism (A Qualitative Analysis on Khorram Abad Women Attitude)

نویسندگان [English]

  • Omid Qaderzadeh 1
  • Ahmad Mohammad Poor 2
  • Maryam Ahmad Poor 3
1 PhD in Political Sociology l Faculty Member of Kordistan University
2 Assistant Professor of Abu ALi Sina University of Hamedan
3 MA in Sociology
چکیده [English]

This paper concerned with the perception, experience and interpretation of Khorram Abad women about Hijab. It employs a variety of theories related to gender, body management, and identity. The main question of the paper is how these women interpret the Hijab based on their social situation. So, the semi – structured interview with 40 women was used to collect data. The purposive sampling was used to find the informants and the data analyzed through thematic analysis. The qualitative findings demonstrate that despite of a sort of relationship between tradition and modernism about Hijab, there exist a reflexivity and demystification about the issue. At end, there types of Hijab, including of Traditional, Semi – Modern, and Modern, has been distinguished.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hijab
  • women
  • Reflexivity
  • Thematic Analysis
  • Khorram Abad
اباذری، یوسف و نفیسه حمیدی (1387)، «جامعه‌شناسی بدن و پاره‌ای مناقشات»، پژوهش زنان، دوره 6، ش4.
احمدی، حبیب و دیگران (1388)، «تبیین واقعیت اجتماعی حجاب از منظرگاه فمینیستی (مدرن و پست‌مدرن) و آرای اندیشمندان اسلامی»، فصلنامه بانوان شیعه، ش20، س6.
ایلخانی پورنادری، علی و محمدمهدی شجاعی باغینی (1389)، پوشش و حجاب رویکردی جامعه‌شناختی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
جواهری، فاطمه (1387)، «بدن و دلالت‌های فرهنگی ‐ اجتماعی آن»، نامه پژوهش فرهنگی، ش1، س9.
حسینی، ابراهیم (1383)، «عفاف و مصونیت اجتماعی/ فلسفه حجاب اسلامی»، معرفت، ش85.
حقیقی، شاهرخ (1387)، گذار از مدرنیته؟ نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا، تهران:گاه.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1379)، میشل فوکو/ فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمة حسین بشیریه، تهران: نی.
رمضانی، علی (1389)، «حجاب و عفاف با چه رویکردی؟»، سایت خبری تحلیل خدمت، ش4589.
روزنامه کیهان، اسفند 1357، ش10655.
السعداوی، نوال (1359)، چهرة عریان زن عرب، ترجمة مجید فروتن و رحیم مرادی، تهران: روزبهان.
سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
عطارزاده، مجتبی (1386)، «زن ایرانی در گفتمان بازگشت به اصل»، کتاب زنان، ش35، س9.
علاسوند، فریبا (1386)، ماهنامه خردنامه همشهری، ش۱۶.
غرویان، محسن (1380)، «زن در کشاکش سنّت و مدرنیته»، کتاب زنان، ش12.
کاظمی، عباس و ابراهیم محسنی آهویی (1387)، «تبعیض سنّی: ارزیابی گفتمان سیاست فرهنگی در هویت بخشی به جوانان ایرانی»، نامه علوم اجتماعی، ش33.
گندم‌آبادی، محبوبه (1384)، «تبیینی بر مسئله حجاب»، فصلنامه بانوان شیعه، ش3، س2.
گیدنز، آنتونی (1387)، تجدد و تشخص، ترجمة ناصر موفقیان، تهران: نی.
محبوبی‌منش، حسین (1386)، «تحلیل اجتماعی مسئله حجاب»، کتاب زنان، ش38، س10.
محمدپور، احمد (1389)، ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، تهران: جامعه‌شناسان.
محمدپور، احمد و مریم بهمنی (1389)، «زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها»،کتاب زنان، ش47.
مطهری، مرتضی (1379)، مسئله حجاب، تهران: صدرا.
مودودی، ابوالاعلی (1377)، حجاب، ترجمة نعمت‌الله شهرانی، تهران: احسان.
نوری، علیرضا (1381)، «معیارهای اسلامی پوشش زنان و الگوی مصرف آن»، اندیشه صادق، ش8 و 9.
واتسون، هلن (1382)، «زنان و حجاب»، ترجمه مرتضی بحرانی، کتاب زنان، ش20، س5.
ویتفورد، مارگریت و لوس ایریگاری (1382)، صد فیلسوف قرن بیستم، ترجمه عبدالرضا سالار بهزادی، تهران: ققنوس.
یزدخواستی، بهجت (1386)، «حجاب زنان با رویکرد جامعه‌شناختی»، کتاب زنان، ش38، س10.
Ahmad, A. (1992), Women and Gender in Islam, New Haven and London: Yale University Press.
Amin, S. (1996), "The Challenge of Globalization", Review of International Political Economy, vol.3(2): 216-219.
Bourdieu, P. (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste, Rutledge.
Channa, S. (2004), Encyclopedia of Feminist Theory; Cosmo Publication (ed.), New Delhi.
Glaser, Barney & Anselm Strauss (1967), Discovery of Grounded Theory, Transaction Publishers.
Hantingtion, S. (1992), "The Clash of Civilization", Foreign Affairs, vol.32(3): 22-79.
Nettleton, S. (1996), The Sociology of Health and Illness, USA: Polity Press.
Shilling, Ch. (1993), Body and Social Theory, London: Sage Publication.
Yong, I. (2005), "Lived Body Versus Gender", A Companion to Gender Studies, Essed, Philomena, The Goldberg, David Kobayashi (ed.), Audrey: Blackwell.
http://www.tebyanihaa.com/zanan.html.