بررسی جا‌معه‌شناختی دلالت‌های معنایی کاربران پویش مجازی اعتراض به حجاب اجباری در یوتیوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی، جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

حجاب یک پدیده اجتماعی است که در بستری از تعاملات، کنش‌ها و واکنش‌های اجتماعی شکل می‌گیرد و از منظر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و همچنین، مؤلفه‌های هویتی، مذهبی، معنوی، منزلتی و رفتاری قابل‌بررسی است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه‌شناختی دلالت‌های معنایی کاربران پویش‌های مجازی اعتراض به حجاب اجباری انجام شده است. روش مورداستفاده تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری تمام یادداشت‌های کاربران یوتیوب ذیل فیلم‌های مبارزه با حجاب اجباری است که دراین‌باره بیش از پنج هزار یادداشت وجود داشت. نمونه‌گیری تا اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت، 500 یادداشت بررسی و تحلیل شد. از بین دلالت‌های مخالفین حجاب اجباری، مهم‌ترین معنایی که کاربران به اعتراض علیه حجاب اجباری می‌دادند، دلالت ضد نظام سیاسی و بعد از آن دلالت ضددینی بود؛ اما مهم‌ترین معنایی که موافقین حجاب اجباری برای آن صحه می‌گذاشتند، دلالت دینی بود. افزون‌براین، به استخراج راهبردها‌یی پرداخته شده است که دو طیف موافق و مخالف در تقابل با هم به کار برده بودند. مهم‌ترین راهبرد طیف موافق کشف حجاب، راهبرد پرخاشگری کلامی و مهم‌ترین راهبرد طیف مخالف کشف حجاب، راهبرد تأکید بر امر مقدس بود. افزون‌براین، گروه سوم موسوم به بی‌تفاوت‌ها بودند که مهم‌ترین راهبرد خود را تأکید بر دیگر مسائل پراهمیت‌تر گذاشته بودند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of the Semantic Implications of Users of the Virtual Campaign of Protesting the Mandatory Hijab on YouTube

نویسنده [English]

  • Maryam Momeni
PhD, Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran,
چکیده [English]

Hijab is a social phenomenon that is formed in the context of social interactions, actions and reactions and can be examined from the cultural, social, political and economic perspective as well as identity, religious, spiritual, dignity and behavioral components. This research has been conducted with the aim of sociologically investigating the semantic implications of users of virtual campaigns protesting the mandatory hijab. The method used is qualitative content analysis. The statistical population is all the notes of YouTube users under the videos of the fight against the mandatory hijab, which had more than five thousand notes. Sampling continued until theoretical saturation and finally, 500 notes were reviewed and analyzed. Among the meanings of the opponents of the mandatory hijab, the most important meaning that users gave to the protest against the mandatory hijab was the anti-political system and then the anti-religious. But the most important meaning that the proponents of the mandatory hijab approved was the religious significance. In addition, strategies have been extracted that were used by two spectrums in favor and against. The most important strategy of the spectrum in favor of removing the hijab was the strategy of verbal aggression, and the most important strategy of the spectrum against the removal of the hijab was the strategy of emphasizing the sacred. In addition, the third group, known as the indifferent ones, emphasized other more important issues as their most important strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantic implication
  • forced hijab
  • virtual network
  • secularism
  • YouTube

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. آتش‌‌زاده شوریده، فروزان، محتشمی، جمیله، عبدالجباری، مرتضی، و کرمخانی مرضیه (1395). عوامل تسهیل‌کننده و بازدارنده رعایت حجاب کامل توسط دانشجویان: یک مطالعه کیفی. پژوهش در دین و سلامت، 2(3)، 14−
    2. انصاری، مرتضی (1415ق). کتاب النکاح. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
    3. اینگلهارت، رونالد (1383). تحول فرهنگی در جوامع پیشرفته صنعتی، ترجمه­ مریم وتر. تهران: کویر.
    4. بارت، رولان (1392). اتاق روشن، ترجمه فرشید آذرنگ. تهران: حرفه.
    5. بی­نا (1396). سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران. به نقل از پایگاه خبری فارس https://www.farsnews.ir/news گرفته شده در تاریخ 2/10/1402.
    6. پاشامیری، مسعود (1395). پژوهشی کیفی در باب دلالت‌های معنایی حجاب در میان دختران جوان. پایان‌نامه‌کارشناسی ارشد. دانشگاه هرمزگان.
    7. خواجه‌نوری، بیژن، روحانی، علی، و هاشمی، سمیه (1391). گرایش به حجاب و سبک‌های متفاوت زندگی (مطالعه موردی: زنان شهر شیراز). جامعه‌شناسی کاربردی. 23(3)، 141 – 166.
    8. خوانساری، محمد (1402). منطق صوری. تهران: دیدار.
    9. خویى، سیدابوالقاسم (1418). ‌موسوعۀ الامام الخوئی.‌ تحقیق و تصحیح پژوهشگران مؤسسه إحیاء آثار آیت‌الله‌العظمى خویى،‌ قم: ‌مؤسسۀ احیاء آثار الامام الخوئی.
    10. راودراد، اعظم، و گیشنیزجانی، گلنار (1396). گونه‌شناسی الگوهای بازنمایی بدن رسانه‌ای کاربران ایرانی در اینستاگرام. مطالعات رسانه‌های نوین، 3(10)، 265−
    11. رستگارخالد، امیر، محمدی، میثم و نقی‌پور ایوکی، سحر (1391). کنش‌های اجتماعی زنان و دختران نسبت به حجاب و رابطه آن با مصرف اینترنت و ماهواره. مطالعات راهبردی زنان، 56، 7 -82.
    12. رسول‌زاده اقدم، صمد، عدلی‌پور، صمد، و میرمحمدتبار، سیداحمد (1395). مطالعه جامعه‌شناختی رابطه شبکه اجتماعی فیس بوک با مادی‌گرایی زنان. مطالعات جامعه‌شناسی، 32، 36-53.
    13. سیدمن، استیون (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
    14. شهابی محمود (1382). جهانی‌شدن جوانی: خرده فرهنگ‌های جوانان در عصر جهانی‌شدن. مطالعات جوانان، 1(5)، 2-23.
    15. شهیدثانى، زین‌الدین بن على(1413ق). مسالک الاَفهام اِلى تنقیح شرائع الاسلام،‌ تحقیق و تصحیح گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامى. قم: مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
    16. طاهری‌کیا، حامد (1391). حلول شر در ابژه‌های فرهنگی مطالعه موردی اینترنت در قالب تحلیل شبکه اجتماعی فیس‌بوک. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(29)، 161 – 180.
    17. طیبی‌نیا، موسی، و احمدی، حبیب (1392). مدل‌یابی معادلات ساختاری حجاب و عفاف. زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، 4(4 (مسلسل 16))، 47−
    18. عرب بافرانی، محمدرضا، و ملاحسنی، نعیمه (1392). آسیب‌شناسی سکولار شدن حجاب با نگاهی به مسیرهای محتمل پیش‌روی جامعه دینی ایران. مهندسی فرهنگی، 75،74 - 91.
    19. علامه‌حلی، حسن بن یوسف (1414ق). تذکرۀالفقهاء، تحقیق و تصحیح گروه پژوهش مؤسسه آل‌البیت. قم: ‌مؤسسه‌آل‌البیت.‌
    20. علینقیان، شیوا، شهابی، محمود، و جواهری، فاطمه (1392). نظریه‌پردازی مبنایی دلالت‌های فرهنگی تنوع پوشش‌های زنانه در شهر تهران. مطالعات اجتماعی ایران، 7(4)، 55 -82.
    21. کستلز، مانوئل (1380). قدرت هویت، ترجمه علیقلیان و خاکباز. تهران: طرح نو.
    22. گیدنز، آنتونی (1388). تجدّد و تشخّص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
    23. محمدی، جمال، دانش‌مهر، حسین، الیاسی، فاضل، و اعظمی، یزدان (1393). پوشش زنان و دلالت‌های معنایی آن (مطالعه موردی: زنان جوان شهر کرمانشاه). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 3(9)، 639-666.
    24. مختاریان‌پور، مجید، و گنجعلی، اسداله (1390). نهادی‌سازی عفاف و حجاب در جامعه. رویکردی فرایندی. تحقیقات فرهنگی ایران. 4(3)، 117−
    25. الیاسی سرزلی، فاضل (1391). تحلیل معانی و دلالت‌های پوشش نزد زنان طبقه متوسط مطالعه موردی زنان 15 تا 30 ساله. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
    1. Ahmed, S. T., & Roche, T. B. (2018). The Hijab and Niqab: Omani Women’s Reflections on Law and Practice. Journal of Intercultural Studies, 39(1), 50-66.
    2. Alghafli, Z., Marks, L. D., Hatch, T. G., & Rose, A. H. (2017). Veiling in Fear or in Faith? Meanings of the Hijab to Practicing Muslim Wives and Husbands in USA. Marriage & Family Review, 53(7), 696-716.
    3. Baldi, G. (2018). Burqa Avenger: law and religious practices in secular space. Law and Critique, 29(1), 31-56.
    4. Dubbati, B. (2017). The Woman in Hijab as a Freak: Super (Muslim) woman in Deena Mohamed’s Webcomic Qahera. Journal of Graphic Novels and Comics, 8(5), 433-449.
    5. Đurović, D., Tiosavljević, M., & Šabanović, H. (2016). Readiness to accept Western standard of beauty and body satisfaction among Muslim girls with and without hijab. Scandinavian journal of psychology, 57(5), 413-418.
    6. Gorski, P. S. (2000). Historicizing the secularization debate: Church, state, and society in late medieval and early modern Europe, ca. 1300 to 1700. American sociological review, 65(1), 138-167.‏
    7. Hapourd, D. (2001). The growth and development of Modernation in Islam an middle east, in Islam and Modernation, a response of some broadminded Muslim, a response of some broadminded Muslim, written by Jone Kooper feruald netler, Mohamad Mahmud, translate by Karimi sdodabeh, Tehran, international and political office, pp.13-23.
    8. Hasan, M. M. (2018). The Feminist “Quarantine” on Hijab: A Study of Its Two Mutually Exclusive Sets of Meanings. Journal of Muslim Minority Affairs, 38(1), 24-38.
    9. Hasan, S. H., & Harun, H. (2016). Factors influencing fashion consciousness in hijab fashion consumption among hijabistas. Journal of Islamic Marketing, 7(4), 476-494.
    10. Koo, G. Y., & Han, H. E. (2018). To veil or not to veil: Turkish and Iranian hijab policies and the struggle for recognition. Asian Journal of Women's Studies, 24(1), 47-70.
    11. Pogontseva, D. V. (2017). female attitudes towards women in hijabs in south Russia. Psychology in Russia: state of the aRt, 10(2), 192.
    12. Selby, J. A. (2014). Un/veiling women’s bodies: Secularism and sexuality in full-face veil prohibitions in France and Québec. Studies in Religion/Sciences Religieuses, 43(3), 439-466.
    13. Topal, S. (2017). Female Muslim subjectivity in the secular public sphere: Hijab and ritual prayer as ‘technologies of the self’. Social Compass, 64(4), 582-596.
    14. Valdez, I. (2016). Nondomination or Practices of Freedom? French Muslim Women, Foucault, and The Full Veil Ban. American Political Science Review, 110(1), 18-30.
    15. Vanzan, A. (2016). Veiled Politics: Muslim Women’s Visibility and Their Use in European Countries’ Political Life. Social Sciences, 5(2), 21.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار