عدالت توزیعی در عرصه سیاست: رویکردی دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسنده مسئول)

2 دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق

چکیده

عدالت توزیعی به نحوه توزیع و تقسیم خیرهای اجتماعی میان اعضای یک جامعه می‌پردازد. این پژوهش عدالت توزیعی را در خصوص توزیع خیرهای سیاسی، از قبیل عضویت در اجتماع سیاسی، قدرت و مناصب سیاسی، مشارکت سیاسی، آزادی و امنیت، بررسیمی­کند. مسئله اصلی این پژوهش آن است که از منظر اسلام معیار توزیعی خیرهای سیاسی مثل آزادی، قدرت و امنیت چیست. روش به کار گرفته شده در این تحقیق، روش تفسیری است که با تکیه بر آیات و روایات و تبیین دلالت‌های صریح و مضمر آنها اصول توزیعی خیرهای سیاسی را استخراج می‌کند. در خصوص توزیع قدرت سیاسی، در اندیشه اسلامی، این پژوهش بر آن است که تحقق هدایت الهی یکی از وظایف قدرت سیاسی است، بنا بر این علم (به فرامین الهی) از جمله مهم‌ترین معیارهای توزیع قدرت سیاسی است. در بحث توزیع حق آزادی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق سیاسی، در آموزه‌های اسلامی، در اغلب موارد از جنبه وظیفه و تکلیف به حق نگریسته می‌شود، نه از جنبه فردمحورانه لیبرالی یا ادعایی که فرد می‌تواند علیه دیگران مطرح کند ، از این رو بنیادی برای پیوندهای اجتماعی است. تأمل در نحوۀ به کارگیری مفهوم حق  در متون دینی نشان می‌دهد که بعد ایجابی حق است که بهطور کامل  برجسته و مورد تأکید است. در بحث توزیع، امنیت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خیرهای اجتماعی است که می‌توان آن را یکی از اهداف اصلی تشکیل اجتماعات انسانی نیز دانست، رویکرد اسلامی، برابرگرایانه است به این معنا که امنیت باید به صورت برابر برای همه اعضای جامعه که در پناه حکومت اسلامی هستند، تضمین و محافظت شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Distributive Justice in Political Sphere: A Religious Approach

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shjaʻiyan 1
  • Mohammad Reza Taheri 2
1 Corresponding Author, an Assistant Professor in the Political Sciences; the Research Institute of Hawzah and University, Qom, Iran
2 A Ph.D. in the Political Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Distributive justice deals with the way social goods are distributed among the members of the society. This study investigates the distributive justice regarding the political goods such as membership in political community, political power and political offices, political participation, freedom and security. The main issue in this study is as follows: “What is the distributive criterion for political goods such as freedom, power and security in Islam’s view?” The research method is interpretive, and extracts the distributive principles of political goods on the basis of the traditions and the Qur’anic verses as well as explanation of their explicit and implicit indications. As to the distribution of political power in Islamic thought, this study maintains that realization of divine guidance is one of the duties of the political power; thus, knowledge of divine commands is among the most important criteria for distribution of political power. In discussing the distribution of right to freedom as one of the most important political rights, the right is viewed, in Islamic doctrines, as an obligation, not from the individualistic liberal angle or as a claim that one can assert against others. Thus, it is a foundation for social links. Contemplation on the way the concept of right is used in religious texts shows that it is the positive dimension of ‘right’ that is completely highlighted and emphasized. In discussing distribution, security is one of the most important social goods that can be considered as one of the main goals of the formation of human communities. In this regard, Islamic approach is egalitarian; that is, security must be guaranteed and protected equally for all members of the society under the protection of the Islamic state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • justice
  • distributive justice
  • politics
  • power
  • freedom
  • security

مراجع

  1. * قرآن کریم

    * نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین، چاپ هفتم، 1382.

    1. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج1، قم: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1371ق.
    2. پایک، جان، اصطلاحات فلسفه سیاسی، ترجمه سیدمحمدعلی تقوی و محمدجواد رنجکش، تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1392.
    3. خدوری، مجید، برداشت مسلمانان از عدالت، ترجمه مصطفی یونسی و صمد ظهیری، قم: دانشگاه مفید، چاپ اول، 1394.
    4. جوادی آملی، عبدالله، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسرا، 1384.
    5. عربی، سیدهادی، نظریات عدالت توزیعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1395.
    6. عمید زنجانی، عباسعلی، عدالت توافقی، در درآمدی بر نظام سیاسی عدالت در اسلام، ج1، به کوشش علی‌اکبر علیخانی و همکاران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول، 1388.
    7. فقه الرضاj، فقه منسوب به امام رضاj، مشهد: موسسه آل البیت، 1406.
    8. کلینی، اصول کافی، ج1، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 1417ق.
    9. هیوود، اندرو، مفاهیم کلیدی در علم سیاست، ترجمه حسین سعید کلاهی و عباس کاردان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1387.
    10. میلر، دیوید، اصول عدالت اجتماعی، ترجمه رضا نوروزی و لاله فاضلی، تهران: سماء، چاپ اول، 1386.
    11. Coleman, Janet, A History of Political Thought, Blackwell, Massachusetts, 2000.
    12. Compbell, Tom, Justice, London, Macmillan Press LTD, 2001.
    13. Miller, David, Social Justice, Oxford University Press, 1976.
    14. Rawls, John, A Theory of Justice, Oxford University Press, 1971.
    15. Rawls, John, Political Liberalism, New York: Columbia University Press, 1993.
    16. Rawls, John. Laws of Peoples, London, USA: Harvard University Press, 1999.
    17. Sandel, Michael, Justice: What's the Right Thing to Do?, Great Britain: Allen lane, 2009.
    18. Sterba, James, Justice:Alternative Political Perspectives, Wadsworth Pubblishing Company, 1999.
    19. Tuck, Richard, Natural Rights Theories, Cambridge University Press, London, 1979.
    20. Walzer, Michael, Just and Unjust Wars, New York, Basic Books, 2006.
    21. Walzer, Michael, Spheres of Justice: a Defense of Pluralism and Eqality, Basic Books, 1983.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار