بررسی آسیب‌شناختی مجالس ترحیم در شهر یاسوج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشگاه باقرالعلوم رشته تبلیغ و ارتباطات فرهنگی

2 کارشناس ارشد دانشگاه باقرالعلوم ع رشته تبلیغ و ارتباطات فرهنگی

3 استادیار دانشگاه باقرالعلوم- گروه فرهنگ و ارتباطات

چکیده

سنت‌ها و آیین‌های رایج بین مردم در گستره زمان شکل گرفته‌اند و از آسیب‌ها و انحرافات مصون نمانده‌اند. اصلاح این آسیب‌ها، نیازمند شناخت آنها و برنامه‌ریزی واقع‌بینانه برای جایگزینی فرهنگ صحیح در آن زمینه است. مجالس ترحیم از جمله آیین‌های سنتی است، که به‌رغم دستورهای اصیل اسلامی در شیوه برگزاری آنها، از آفات و آسیب‌ها مصون نمانده است. با توجه به خاص بودن مراسم ترحیم مردم یاسوج همچون دیگر مناطق کشور، دستورات و توصیه‌های اسلام به روش اسنادی در زمینه مراسم ترحیم احصا گردیده و با روش مردم‌نگاری و استفاده از تکنیک‌های مشاهده مشارکتی و مصاحبه عمیق، آسیب‌ها و انحرافات موجود در این مراسم‌ها با روش تطبیقی−تحلیلی، دسته‌بندی و بیان شده است. از جمله نتایج این پژوهش می‌توان به آسیب‌هایی مانند بی‌تابی‌های افراطی، ناشکری‌ها و رفتارهای غلط مانند خراشیدن صورت، کندن موی سر توسط فامیل متوفی، غلوگویی و گفتن مطالب دروغ مداحان در مورد متوفی، عدم عبرت‌پذیری در مجالس، چشم و هم‌چشمی در برگزاری مراسم، هزینه‌های سنگین پذیرایی مراسم، تصمیم‌گیری‌های نابجا در مورد همسر متوفی، اعتقاد به خرافات و شماتت خانواده متوفی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Pathology of Funerals in Yasuj

نویسندگان [English]

  • Hojat Yazdani Moghadam 1
  • Habibollah Asadollahi 2
  • Karim Khan Mohammadi 3
1 MA in Advertisement and Cultural Communication,Baqer-AL-Uloom University
2 MA in Advertisement and Cultural Communication, Baqer-AL-Uloom University
3 Assistant Professor, Department of Culture and Communication, Baqer-AL-Uloom University, Qom
چکیده [English]

The popular rites and traditions have developed throughout the time and have not been immune from damages and deviances. Reforming these pathologies requires recognizing them and realistically planning for their replacement them with appropriate cultures. The funerals are among the traditions that have deviated from the true Islamic teachings. Considering the specificities of funeral rites in Yasuj, like many other parts of Iran, the Islamic teachings and prescriptions for such rites are gathered through the documentary method and, using anthropological techniques of participatory observation and in-depth interview, the pathology of the rites is classified and depicted via comparative-analytical method. Some of the findings of the study suggest impairments like excessive impatience, ingratitude, and wrong behaviors such as scratching one’s face and pulling one’s hair by the mourners, exaggeration in admiring and even telling lies about the deceased by the panegyrist, lack of deliberation during the rites, ostentatiousness in holding the funeral, the lucrativeness of the reception, fault decisions taken about the spouse, the belief in superstitions, and reprimanding the family of the deceased.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathology
  • Funerals
  • Yasuj
  • Religious prescriptions
*   قرآن مجید
1. ابن‌قولویه، جعفر ابن‌محمد (1405ق)، کامل الزیارات، قم: الفقاهه.
2. امیریان، فریدون (1392)، گوشه‌هایی از فرهنگ مردم بویراحمد، تهران: انتشارات فرهنگ مانا.
3. انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، جلد 4، تهران: سخن.
4. بحرانی، یوسف (1376)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، جلد 3، نجف: دارالکتب الاسلامیه.
5. بنی‌هاشمی، سیدمحمدحسین (1376)، توضیح المسائل مراجع، جلد 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
6. جعفری، محمدجعفر (1388)، عرف و عادت در استان کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج: چویل.
7. حر عاملى (1409ق)، وسایل الشیعة، جلد 2، قم: مؤسسه آل‌البیت.
8. خسروپناه، عبدالحسین (1384)، آسیب‌شناسی جامعه دینی، قم: نشر معارف.
9. دریابیگی، محسن (تابستان 91)، «مرگ‌اندیشی در صحیفه کامله سجادیه»، اندیشه نوین دینی، سال هشتم، شماره 29.
10. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، جلد 1، چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
11. رجبی، حسین (1378)، پاسخ به شبهات عزاداری، قم: مرکز انتشارات دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی».
12. رضایی، علیرضا (1383)، «آسیب‌شناسی فرهنگی، تبیین مفهوم نظری و راهبردی»، ماهنامه مهندسی و فرهنگی، سال دوم، شماره 17−18.
13. شیعه علی، علی (1391)، «احکام میت در فقه مذاهب اسلامی، ادیان مذهب و عرفان»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره 30.
14. شیخ صدوق (1413ق)، من لایحضره الفقیه، جلد 1، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
15. ــــــــــــــ (1386)، تواب الاعمال و عقاب الامال، قم: اندیشه هادی.
16. شیخ طوسى، محمد بن‌حسن (1406ق‏)، التهذیب (تهذیب الاحکام)، جلد 6، تهران: دارالکتب الإسلامیه
17. طباطبائی یزدی، محمدکاظم (1373ق)، العروه الوثقی، جلد 1، تهران: ناشر احمد کتابچى.
18. طبرسى، رضى‌الدین حسن بن فضل (1405ق)، مکارم الأخلاق، قم: انتشارات شریف رضى.
19. کراجکی، شیخ ابوالفتح (1368)، کنز الفوائد، چاپ اول، جلد 1، قم: انتشارات دارالذخائر.
20. کلینى (1365)، الکافی، ج3، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
21. لنکرانی، محمدفاضل (1377)، الرساله توضیح المسائل، قم: چاپ مهر.
22. مجلسی، محمدتقی (1404ق)، بحارالأنوار، جلد 78، بیروت: مؤسسة الوفاء.
23. محدث نوری (1408ق)، مستدرک الوسائل، جلد 2، قم: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
24. محقق کرکی (1408ق)، جامع المقاصد، چاپ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
25. محمدی ری‌شهری، محمد (1386)، میزان الحکمه، جلد 11، چاپ هفتم، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
26. نجفی، محمدحسن (1405ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
27. هندی، حسام‌الدین (1405ق)، کنز العمال، بیروت: صفوة السقا.
28. یزدانی، حجت (1392)، بررسی آسیب‌شناختی مجالس ترحیم در شهر یاسوج، قم: دانشگاه باقرالعلوم.