بررسی رابطه بین ابعاد دینداری از منظر نهج‌البلاغه و رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی: کارکنان دانشگاه یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکنرا مدیریت دولتی (رفتار سازمانی)، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی رابطۀ بین ابعاد دینداری اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی است. بر این اساس، ابتدا با مراجعه به نهج‌البلاغه و بر پایه سه اصل اعتقادات، احکام و اخلاق، شاخص‌های مربوط به هر یک از این اصول استخراج شدند؛ سپس، میزان گرایش و اعتقاد به آنها و همچنین تأثیر آنها بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه یزد مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد که پاسخ‌دهندگان در دینداری، به‌طور متوسط، نمره خوبی دریافت کرده‌اند. از ابعاد تأثیرگذار بر دینداری، کمترین امتیاز، متعلق به بعد احکام و بیشترین امتیاز، متعلق به بعد اعتقادات است. همچنین، افراد مورد مطالعه دارای متوسط امتیاز خوبی در رفتار شهروندی سازمانی بوده که ضعیف‌ترین بعد آن، رفتار مدنی و قوی‌ترین بعد آن، جوانمردی می‌باشد. افزون بر این، نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر سه بعد اعتقادات، احکام و اخلاق بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان تأثیر مستقیم دارد؛ بنابراین می‌توان گفت با توجه به رابطۀ معنادار و مستقیم بین سطح دینداری و رفتار شهروندی سازمانی، افزایش سطح دینداری فرد موجب بهبود رفتار شهروندی سازمانی وی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Principles of Religiosity in the Perspective of Nahj al-Balaghah and Organizational Citizenship Behavior: the Case of Yazd University Staff

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Tavakoli Banizi 1
  • kamal Barzegar Befrooyee 2
1 PhD student in Industrial Management, Farabi Campus of Tehran University, Qom
2 PhD student in Government Management, Farabi Campus of Tehran university, Qom
چکیده [English]

The purpose of this study is the analysis of the relationship between various factors of Islamic religiosity and organizational citizenship behavior. Accordingly, the indices of the triple principles of religion, namely, faith, law, and morality, as according to Nahj al-Balaghah, are determined. Then, the degree of influence of these principles and the consequent indices on the Yazd University staff is measured. The findings show that the respondents receive relatively good scores in religiosity. Regarding the principles of religiosity, however, the lowest score belongs to law, and the highest to faith. Moreover, the cases demonstrate an acceptable average score in organizational citizenship behavior of which the weakest score is related to civil behavior, and the strongest to philanthropy. On the other hand, the findings of the study indicate that all three principles of faith, law, and morality have a direct influence on the organizational citizenship behavior of the staff. As a result, it is discerned that based on the direct and significant relationship between the degree of religiosity and organizational citizenship behavior, the increase in one’s level of religiosity improves his organizational citizenship behavior as well

کلیدواژه‌ها [English]

  • religiosity
  • organizational citizenship behavior
  • Nahj al-Balaghah

مراجع

1. آذربایجانی، مسعود (1385)، روان‌شناسی دین، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
2. آرین، سیده‌خدیجه (1378)، رابطه دینداری و روان‌درستی ایرانیان مقیم کانادا، به راهنمایی: دکتر محمود منصور، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دکترای روان شناسی عمومی.
3. آزاد ارمکی، تقی و مهری، بهار (1377)، بررسی مسائل اجتماعی، تهران: نشر جهاد.
4. احمدی، سیدعلی‌اکبر و مهدی رشیدی (1390)، «بررسی تأثیر استانداردسازی شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی؛ مورد مطالعه: دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی»، پژوهش‌های مدیریت، س4، ش11، ص21−34.
5. بهروان، حسین (1389)، «مقایسه دیدگاه مردم مشهد و متخصصان اسلامی درباره اهمیت ابعاد و ملاک‌های دینداری»، نشریه مشکوه، ش106، ص57−81.
6. حیدرکوشا، غلام (1389)، «نقش دین در تثبیت پایگاه‌های اخلاق»، معرفت اخلاقی، س2، ش1، ص23−44.
7. خداپناهی، محمدکریم و مرجان خوانین‌زاده سریزدی (1379)، «بررسی نقش ساخت شخصیت در جهت‌گیری مذهبی دانشجویان»، مجله روان‌شناسی، س4، ش2، ص185−204.
8. خوانساری، جمال‌الدین محمد (1360)، شرح غرر الحکم و درر الکلم، میرجلال‌الدین حسیبی اُرمدی، ج‌4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. دعایی، حبیب‌الله و مرتضی عزیزی (1391)، «بررسی تأثیر معنویت در کار بر رفتار شهروندی سازمانی با تأکید بر نقش واسطه تعهد سازمانی»، پژوهشنامه مدیریت تحول، س4، ش8، ص29−51.
10. زارعی متین، حسن؛ غلامرضا جندقی و ناصر توره (1385)، «شناخت عوامل رفتار شهروندی سازمانی و بررسی ارتباط آن با عملکرد سازمانی»، فرهنگ مدیریت، س4، ش12، ص32−64.
11. سراج‌زاده، سیدحسین (1377)، «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی»، نمایه پژوهش، دوره 2، ش7 و 8، ص105−120.
12. سراج‌زاده، سیدحسین و مهناز توکلی (1380)، «بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی»، نامه پژوهش، س5، ش20 و 21.
13. شجاعی‌زند، علیرضا (1384)، «مدلی برای سنجش دینداری در ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 6، ش1، ص34−66.
14. شهیدی، سیدجعفر (1378)، نهج‌البلاغه، چ16، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
15. صنوبر، ناصر و سعید عربلوی مقدم (1391)، «بررسی تأثیرات دینداری بر رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه مدیریت دولتی، دوره 4، ش4، ص35−52.
16. فرجی، مهدی و عباس کاظمی (1388)، «بررسی وضعیت دینداری در ایران (با تأکید بر داده‌های پیمایش‌های سه دهه گذشته»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، ش6، ص79−95.
17. فرهنگی، علی‌اکبر؛ مهدی فتاحی و بهاره واثق (1385)، «معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، ش13، ص5−36.
18. کاظمی، عباس و مهدی فرجی (1381)، «بررسی رابطه استفاده از اینترنت و ماهواره با وضعیت دینداری دانش‌آموزان و دانشجویان»، مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌های صدا و سیما.
19. کرد فیروزجایی، اسدالله (1389)، «تأملی در قلمرو دین»، فصلنامه آیین حکمت، س2، ش6، ص147−172.
20. کلینی، محمد بن یعقوب (1388ق)، اصول کافی، ج2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
21. محسنی تبریزی، علیرضا و نعمت‌الله کرم‌اللهی (1388)، «بررسی وضعیت التزام دانشجویان به ابعاد و نشانه‌های دینداری»، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، س3، ش2، ص7−34.
22. مقیمی، سیدمحمد (1384)، «رفتار شهروندی سازمانی از تئوری تا عمل»، فرهنگ مدیریت، س3، ش11، ص19−48.
23. Alport, G. W. (1966), “Religious Context of Prejudice”, Journal of the Scientific Study of Religion, 26: 447-457.
24. Borman, Walter C.; Louis A. Penner; Tammy D. Allen & Stephan J. Motowidlo (2001), “Personality Predictors of Citizenship Performance”, International Journal of Selection and Assessment, vol. 9, no. 1/2, pp. 52-69.
25. Fukuyama, Yoshio (1961), “The Major Dimensions of Church Membership”, Review of Religious Research, 2: 154-167.
26. Glock, C. & R. Stark (1965), Religion and Society in Tension, Chicago: Rand McNally & Company.
27. Himmelfarb, Harold S. (1975), “Measuring Religious Involvement”, Social Forces, vol. 53, no.4, pp. 606-618.
28. Kamil N. M.; M. Sulaiman; A. M. Osman-Gani & A. Ahmad (2010), “Implications of Piety (Taqwa) on Organizational Citizenship Behavior (OCB) from Islamic Perspective: A Study of Professionals in Southeast Asia”, 9th International Conference of the Academy of HRD (Asia Chapter), pp. 166-181.
29. Kutcher E. J.; J. D. Bragger; O. Rodriguez-Sredinicki & J. M. Masco (2010), “The Role of Religiosity in Stress, Job Attitudes, and Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Business Ethics, 95: 319-337.
30. Lenski, G. (1961), “The Religious Factor: A Sociological Study of Religion's Impact on Politics”, Economics and Religious Life, Rev. Ed. Garden City, NY: Doubleday, Anchor.
31. Podsokoff, Philip M.; Scott B. McKenzie; Julie Beth Paine & Daniel G. Bachrach (2000), “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research”, Journal of Management, vol. 26, no.3, pp. 513-563.
32. Tepper, B. J. (2003), “Organizational Citizenship Behavior and the Spiritual Employee”, Handbook of Workplace Spirituality and Organizational Performance, R. A. Giacalone & C. L. Jurkiewicz (eds.), Armonk, NY: M. E. Sharpe, pp. 181-190.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار