درآمدی بر نشانه‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی مؤسسه امام خمینی

چکیده

نشانه‌شناسی یکی از روش‌های نو و مطرح در علوم انسانی است که از دهه ۱۹۵۰م به این‌سو همچون روش پژوهش به‌ویژه در دو قلمرو «شناخت دلالت‌ها» و «ادراک سازوکار ارتباط‌ها» به کار رفته است. یونانیان قدیم را می‌توان نخستین رهروان نشانه‌شناسی دانست. می‌توان گفت که نشانه‌شناسی همواره در جوار ساختارگرایی بوده و مبتنی بر الگوی آن می‌باشد. در این مقاله، به معرفی نشانه‌شناسی دو تن از سردمداران نشانه‌شناسی می‌پردازیم و از منظر این دو اندیشمند بحث قراردادی بودن رابطه بین دال و مدلول را مورد تحلیل قرار داده و سپس، از منظر حکمت اسلامی و با توجه به دیدگاه‌های ملاصدرا و بوعلی سینا به نقد و بررسی دیدگاه‌های سوسور و پیرس می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to Semiotics

نویسنده [English]

  • Ebrahim Abbaspour
PhD Student in Sociology , Imam Khomeini Institute
چکیده [English]

Semiotics is one of the new methods in the field of humanities which has been used like research methods, especially in the realm of "knowledge of connotations" and "understanding communication mechanism" from the 1950s onwards. The ancient Greeks are considered to be the earliest followers of Semiotics. Semiotics can be said that has always been in close proximity to Structuralism and in accordance with its model.  In this paper, we introduce a typology of two prominent scholars of semiotics and analyze the relationship between signifier and signified as a constitutional relation from their viewpoints, then, review Saussure and Pierce views from the perspective of Islamic Philosophy and in the light of the opinions and views of Mulla Sadra and Avicenna.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sign
  • signifier
  • signified
  • symbol
  • logo
  • icons
  • constitutional relationship
  • semiotics
  • structuralism
آسابرگر، آرتور (1385)، نقد فرهنگی، ترجمه حمیرا مشیرزاده، چ2، تهران: نشرباز.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1362)، وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ابن‌سینا (بی‌تا)، شفاء الهیات، [بی‌جا]: مؤسسه الجامعیة للدراسات والنشر والتوزیع.
ابن‌علی الحسین بن عبدالله (ابن‌سینا) (1392ق)، تعلیقات، قاهره: المکتبة العربیه.
احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، ج1، چ1، تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک (1371)، از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران: نشر مرکز.
اسمیت، فیلیپ (1383)، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بارت، رولان (1370)، عناصر نشانه‌شناسی، ترجمه مجید محمدی، چ1، تهران: الهدی.
پارسانیا، حمید (1388)، علم و فلسفه، چ5، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
پل کابلی و لیتزا یانتس (1380)، نشانه‌شناسی، ترجمه محمد نبوی، چ1، تهران: نشر شیرازه.
پهلوان، فهیمه (1381)، درآمدی بر تحلیل عناصر تصویری در آرم، تهران: دانشگاه هنر تهران.
جوادی آملی، عبدالله (بی‌تا)، شریعت در آینه معرفت، [بی‌جا: بی‌نا].
چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه مهدی پارسا، چ3، تهران: سوره مهر.
خوانساری، محمد (1373)، دوره مختصر منطق صوری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رابرت استم و دیگران (بی‌تا)، «خاستگاه‌های نخستین نشانه‌شناسی»، فصلنامه هنر، ترجمه ابوالفضل حری، ش5.
رحیق مختوم (1375)، شرح حکمت متعالیه (صدرالدین شیرازی)، قم: نشر اسراء.
سبزواری، ملاّ هادی (بی‌تا)، شرح المنظومه، ج2، [بی‌جا: بی‌نا].
سجودی، فرزان (بی‌تا)، «درآمدی بر نشانه‌شناسی»، نشریه فارابی، دوره هشتم، ش2، ص212_241.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، چ2, تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
شکر، عبدالعلی (1389)، وجود رابط و مستقل در حکمت متعالیه، چ1، قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
شیرازی، صدرالدین محمد (بی‌تا)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج1 و 2، قم: مکتبة المصطفوی.
صالحی امیری، سیدرضا (1386)، مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: ققنوس.
صفوی، کوروش (1380)، از زبان‌شناسی به ادبیات، ج1، تهران: چشمه.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1370)، نهایة الحکمه، ترجمه علی شیروانی، چ1، تهران: انتشارات الزهرا.
کوپال، عطاءالله (1386)، «فراز و فرود نشانه‌شناسی از دانش تا روش»، باغ نظر، ش7.
گیرو، پی‌یر (1380)، نشانه‌شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگه.
محمدی، علی (1373)، شرح اصول فقه، [بی‌جا]: دارالفکر.
مظفر، محمدرضا (1405)، المنطق، بیروت: دارالتعارف.
میرداماد، سیدجمال‌الدین (بی‌تا)، افق المبین، نسخه خطی.