تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته جامعه‌شناسی با گرایش جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

2 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

طرح مسئله توسعه فناوری در گرو شناخت فناوری از یک سو و شناخت جامعه از سوی دیگر است. بی‌شک شناخت جامعه در گرو شناخت افکار، عقاید و رویکردهای نخبگان آن جامعه است. این رویکردها قانونمندی‌هایی را در جامعه به وجود می‌آورد که می‌تواند دلایل موفقیت یا ناکامی دستیابی به فناوری و انتقال آن را مشخص کند. در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی رویکردهای متفاوتی نسبت به فناوری‌ وجود داشته است. این تحقیق قصد دارد تا در چارچوب مطالعات جامعه‌شناختی توسعه و استفاده از روش کیفی نظریه بنیانی،[1] به نظریات علما و اندیشمندان حوزه علمیه قم در خصوص پیشرفت فناوری‌های نوین دست یابد. بدین منظور برای گردآوری داده‌ها از تکنیک‌هایی مانند مصاحبه و بررسی اسناد و مدارک بهره گرفته شده است. براساس داده‌های به‌دست آمده چهار رویکرد نسبت به پیشرفت فناوری‌های نوین در بین علمای حوزه علمیه قم وجود دارد. این چهار رهیافت کلی عبارتند از: 1. رویکرد ضرورت ابزاری و محدودیت فناوری؛ 2. رویکرد ضرورت ابزاری و آگاهی‌رسانی؛ 3. رویکرد تعریف نرم‌افزاری و بدبینانه؛ 4. رویکرد ابزار توسعه مهارت و معرفت علمی. این چهار رویکرد پس از تحلیل نهایی به دو رویکرد کلی خوشبینانه و بدبینانه به فناوری تحویل گردید. در پایان نیز رهیافت فناوری مناسب به‌عنوان رهیافت مختار محقق بیان می‌شود.



[1]. Grounded Theory Method

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

New Technologies and Scholars of the Seminary, Sociological Analysis based on Grounded Theory (Case Study of Seminary School of Qom)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Nasiri 1
  • Mostafa Azkia 2
  • Mohammad Sadegh Mahdavi 2
1 Phd Candidate, sociology of Development and Economic, Islamic Azad University, Science and Research Branch
2 Professor of Islamic Azad University, Science and Research Branch
چکیده [English]

The issue of development of technology requires knowing technology in one hand and knowing society in other hand. Knowing the society, undoubtedly, depends on knowing elite’s thoughts, ideas and approaches. These approaches lead to social regularities that can determine the causes of success or failure of achievement to technology and its transfer. In Iran, There have been different approaches to technology since the Islamic Revolution. This research intends to know views of scholars and thinkers of the Hawzah (seminary) of Qom regarding the development of new technologies in the framework of sociological studies of development through a qualitative method of grounded theory. Accordingly, techniques such as interview and reviewing documents have been used for data collection. Findings draw four approaches to the development of new technologies among the scholars of seminary of Qom which are as follow: 1) instrumental necessity and technological constraints; 2) instrumental necessity and awareness; 3) software and pessimistic view of technology; 4) technology as a tool for developing scientific skills and knowledge. After final analysis, we reduced the four approaches to two general approaches: optimistic and pessimistic view about technology. At the end, the appropriate technology approach was expressed as the researcher's approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Technology
  • Scholars of Hawzah
  • Grounded Theory
  • Sociology of Technology
  • Development

مراجع

  1. ازکیا، مصطفی و حسین ایمانی جاجرمی (1390)، روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه بنیانی، تهران: انتشارات کیهان.
  2. ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1389)، روش‌های کاربردی تحقیق، ج1، چاپ دوم، تهران: انتشارات کیهان.
  3. استراوس، آنسلم و جولیت کربین (1390)، مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
  4. استراوس، آنسلم و جولیت کربین (1387)، اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  5. اقبال، مظفر (1391)، نصر، اسلام، علم، مسلمانان و تکنولوژی، ترجمه حسین کرمی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
  6. توکل، محمد (1390)، جامعه‌شناسی تکنولوژی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
  7. جرج، سوزان (1390)، دین و تکنولوژی در قرن بیست و یکم (ایمان در دنیای الکترونیکی)، ترجمه علی‌اصغر دارایی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ
    و ارشاد اسلامی.
  8. موحد ابطحی، سیدمحمد تقی (1393)، سنجش آراء فرهنگستان علوم اسلامی، تحلیلی بر بهره‌گیری از تکنولوژی غرب در نبرد تمدنی با غرب، درنگی در ///نسبت/// انسان و تکنولوژی، ویژه نامه همایش فرهنگ و تکنولوژی، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
  9. سیسموندو، سرجیو (1392)، مقدمه‌ای بر مطالعات علم و تکنولوژی، ترجمه یاسر خوشنویس، تهران: سروش.

10. شاپور، اعتماد (1378)، ساختار علم و تکنولوژی در ایران و جهان، تهران: نشر مرکز.

11. فلیک، اووه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

12. کاترین، مارشال و گرچن ب. راس‌من (1377)، روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

13. کاجی، حسین (1392)، فلسفه تکنولوژی دون آیدی، پاسخی به دترمینیسم تکنولوژیک، تهران: هرمس.

14. لوینز، آن و کریستینا سیلور (1393)، راهنمای گام به گام استفاده از نرم‌افزار MAXqda2 در تحقیق کیفی، ترجمه ابوالفضل رمضانی، جامعه‌شناسان، تهران.

15. محسنی، منوچهر (1392)، مبانی جامعه‌شناسی علم، چاپ چهارم، تهران: انتشارات طهوری.

16. مُحَنَّک، کاووس (1373)، انتقال تکنولوژی، راهبردی برای خوداتکایی علمی و فنی کشورهای خاورمیانه، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات کویر.

17. نصیری، مهدی (1394)، تحلیل جامعه‌شناختی دیدگاه‌های اندیشمندان حوزه نسبت به توسعه و پیشرفت علم و فناوری‌های نوین، مطالعه موردی حوزۀ علمیۀ قم، رساله دکتری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

18. تنهایی، حسین ابوالحسن (1394)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات بهمن برنا و نشر مرندیز.

19. Berg Olsen, Jan Kyrre, Pedersen, Stig Andur and Hendricks, Vincent F. (2009), A companion to the philosophy of technology, Paperback ed Wiley-Blackwell, A John Wiley& Sons, Ltd, Publication.

20. Dusek, val (2006), Philosophy of Technology, An introduction, Blackwell Publishing.

21. George, Susan Ella (2006), Religion and Technology in the 21st century: Faith in the E-World, University of Wales, Australia. 

22. Guessoum, Nidhal (2011), Islam's Quantum Question, reconciling Muslim tradition and modern science, I.B. Tauris, London. New York.

23. Jester, Jean Catto (1982), An analysis of the relationship between technology and organizational structure in community supervision agencies, University Microfilms International, New York.

24. Lisa M. Given (2008), The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods, SAGE Publication, Inc.

25. Oxford Dictionary of English, University Press, Catherine Soanse, Angus Stevenson, Second Edition, 2005.

26. Strauss, Anselm L. & Corbin, Juliet M. (1998), Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, Sage Publications, Inc.

27. Urquhart, Cathy; Lehmann, Hans & Myers, Michael D. (2010), Putting the “theory” back into grounded theory: Guidelines for grounded theory studies in information systems. Information Systems Journal, 20 (4), 357-381.

28. Webster, Mark David (2016), Examining Philosophy of Technology Using Grounded Theory Methods, FQS, Forum: Qualitative Social Research, 17 (2), Art 5.

29. Glaser, Barney G. & Holton, Judith (2004), Remodeling grounded theory. Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research,
5 (2), Art. 4 http: nbnresolving. de/urn: nbn:de: 0114-fqs040245 [Accessed: January 28, 2016].

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار