پیوندهای قدرت و کج‌روی الگویی تلفیقی بر اساس آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

این تحقیق، پیوندهای قدرت و کج‌روی و بزهدیدگی را −که محوری عمده در نظریۀ قرآنی کج‌روی است− بررسی می‌کند و گامی از یک طرح پژوهشی است که هدف را تدوین نظریۀ اجتماعی متون مقدس اسلامی دربارۀ کج‌روی می‌داند. یافته‌ها نشان می‌دهند که قرآن در تحلیل این پیوندها، 31 متغیر را از سطوح مختلفِ تحلیل، مطرح نموده است. و این متغیرها را در سه محور زمینه‌ها و متغیرهای اثرگذار و میانجی، تلفیق و روابط آنها را با نگاهی جامع و نظام‌مند و تفصیلی مناسب بررسی کرده‌ است. این تحلیل با فرهنگ جامعۀ اسلامی همخوانی دارد. در قالب یک الگوی نظری ارائه می‌شود. و شناخت‌های تازه‌ای را دربارۀ موضوع عرضه می‌کند. روش تحقیق توانسته است ضوابطِ تفسیر متن در علوم اسلامی و اجتماعی را رعایت کند. و به فهمی از فرازهای قرآنی برسد که در این علوم، دارای روایی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relations of Power and Deviation: A Combinational Pattern Based on the Quranic Teachings

نویسنده [English]

  • Ali Salimi
Assistant Professor of Sociology, Research Institute of Hawzah & University
چکیده [English]

 
The study aims to investigate the relations of power and deviation and victimization which are important subjects in the Quranic theory of deviation. This study is a part of a research project whose purpose is to present a social theory of Islamic sacred texts on deviation. The findings show that Quran has analyzed these relations, deduced 31 variables from different levels, put them into three groups of contexts, effective variables, and mediator variables, combined them, and then investigated their relations with a comprehensive, systematic, and detailed view. The analysis which is in accordance with the Islamic culture is presented in the form of a theoretical pattern and offers new knowledge about the topic. The research methodology could observe the rules of text interpretation in the Islamic and social sciences and reach an understanding of Quranic teachings that has validity in those sciences.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic (combinational) theory of deviation
  • analysis of qualitative content (deductive)
  • Shiite interpretation of Quranic teachings
  • power (powerlessness)
  • deviation
  • victimization  

مراجع

* قرآن کریم.
1. پورافکاری، نصرت‏اللَّه (1373)، فرهنگ جامع روان‏شناسی و روان‌پزشکی معاصر، ج2، تهران: معاصر.
2. توسلی، غلام‌عباس (1369)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: سمت.
3. جمعی از مؤلفان (1382)، روان‌شناسی اجتماعی: با نگرش به منابع اسلامی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه − سمت.
4. جوادی یگانه، محمدرضا؛ سیدضیاء هاشمی (1384)، «تعارض نفع فردی و نفع جمعی (دوراهی اجتماعی) و عوامل موثر بر آن»، نامۀ علوم اجتماعی، ش‌26، ص‌141−174.
5. چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.
6. حقی بروسوی، اسماعیل (بی‌تا)، روح البیان، ج‌4، ]بی‌جا[، بیروت: دارالفکر.
7. حلوانی، حسین بن محمد (1408)، نزهة الناظر وتنبیه الخاطر، چ‌1، قم، مدرسه امام مهدیf.
8. دورکیم، امیل (1368)، قواعد روش جامعه‌شناختی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: دانشگاه تهران.
9. دورکیم، امیل ، (1369)، دربارۀ تقسیم کار اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: کتابسرای بابل.
10. دیلمی‏، حسن ‌بن ابی‌الحسن (1408)، أعلام الدین فی صفات المؤمنین‏‏، چ‌1، قم، مؤسسۀ آل‌البیتb.
11. رازی، ابوالفتوح‌حسین‌ بن ‌علی (1408)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج6، چ‌1، مشهد: آستان قدس رضوی.
12. راغب اصفهانی، حسین ‌بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، بیروت: دارالعلم، الدار‌الشامیه.
13. رجب‌زاده، احمد، مسعود کوثری (1381)، «آنومی سیاسی در اندیشه دورکیم»، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ش‌37، ص‌31−45.
14. رجبی، محمود (1383)، «قانون‌مندی جامعه و تاریخ»، فصلنامه تاریخ در آیندۀ پژوهش، س1، ش2، ص23−63.
15. رشه، گی (1376)، جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز: مجموعه بزرگان علوم انسانی (2)، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: تبیان.
16. رفیع‌پور، فرامرز (1378)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی: پژوهشی در زمینۀ پتانسیل آنومی‌در شهر تهران، چ‌1، تهران: سروش.
17. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله (1406)، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، ج‌1، چ‌1، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
18. سلیمی، علی (1388)، «رویکرد کارکردی به دین: تأملی در سنجه‌های دینداری از منظر آموزه‌های اسلامی»، دو فصلنامۀ اسلام و علوم اجتماعی، س‌1، ش‌1، ص‌11−47.
19. سلیمی، علی و محمد داوری (1387)، جامعه‌شناسی کج‌روی (مجموعه مطالعات کج‌روی و کنترل اجتماعی: کتاب 1)، ویراست 2، چ‌2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
20. سیدقطب (1412)، فی ظلال القرآن، ج‌3، چ‌17، بیروت / قاهره: دار‌الشروق.
21. شبر، سیدعبدالله (1407)، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، مقدمه سیدمحمدبحرالعلوم، ج‌5، چ‌1، کویت: مکتبة الألفین.
22. طباطبایی، سیدمحمد‌حسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج20، چ‌5، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
23. طبرسی،فضل ‌بن‌ حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمۀ محمدجوادبلاغی، ج10، چ‌3، تهران: ناصر خسرو.
24. طوسی، ابوجعفر محمد بن ‌حسن (شیخ الطائفه) (1376ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آغا بزرگ تهرانی و تحقیق احمد قصیرعاملی، ج10، چ‌1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
25. فضل‌الله، سیدمحمدحسین (1419)، من وحی القرآن، ج24، چ‌2، بیروت: دار‌الملاک.
26. کریمی، یوسف (1373)، روان‌شناسی اجتماعی، چ‌1، تهران: انتشارات بعثت.
27. فیض‌کاشانی، ملامحسن (1416)، تفسیر الصافی، ج5، چ‌2، تهران: مکتبةالصدر.
28. فیضی دکنی، ابوالفضل (1417)، سواطع الالهام فی تفسیر القرآن، ج‌1 و 4، چ‌1، قم: دارالمنار.
29. قرشی سیدعلی اکبر (1371)، قاموس قرآن، ج‌3، چ‌6، تهران: دار‌الکتب الإسلامیه.
30. قرشی سیدعلی اکبر (1377)، تفسیر احسن الحدیث، ج‌1، چ‌3، تهران: بنیاد بعثت.
31. کاشانی، فتح‌الله (1336)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ج10، چ‌1، تهران: علمی.
32. کریمی، یوسف (1373)، روان‌شناسی اجتماعی، چ‌1، تهران: بعثت.
33. محسنی‌ تبریزی، علیرضا؛ علی سلیمی (1391)، «تحلیل محتوای کیفی قیاسی و بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی در علوم اجتماعی»، روش‌شناسی علوم انسانی، 18 (72)، ص 135−158.
34. مدرسی، سیدمحمدتقی (1419)، من هدی القرآن، ج‌10، چ‌1، تهران: دار محبی الحسینg.
35. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (بی‌تا)، دانشنامۀ چندرسانه‌‌ای جامع تفاسیر نور (نورالانوار 3)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.[1]
36. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1376)، معارف قرآن، چ‌4، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
37. مصطفوی،حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج4، 5، 8، 9،چ1، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
38. معرفت، محمدهادی (1388)، تلخیص التمهید، ج‌2، چ‌8، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
39. مغنیه، محمدجواد (1424)، تفسیر الکاشف، ج‌1، چ‌1، تهران: دارالکتاب الاسلامی.
40. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1374)، تفسیر نمونه، ج27، چ‌1، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
41. موسوی‌سبزواری، سیدعبدالاعلی (1409)، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج‌3 و 4، چ‌3، بیروت: مؤسسه اهل‌بیتb.
42. وایت، رابرت و فیونا هینز (1390)، جرم و جرم‌شناسی: متن درسی نظریه‌های جرم و کج‌روی، ترجمه علی سلیمی، چ‌4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
43. Baumeister, Roy F., Kathleen D. Vohs (2007). Encyclopedia of Social Psychology (2 Vol. Set). Thousand Oaks, Calif: Sage Publications, Inc.
44. Becker, Howard S. (1963). Outsiders: Studies In The Sociology Of Deviance. NewYork: McMillan Publishing Co, inc.
45. Berg, Bruce L. (2001). Qualitative Research Methods for the Social Sciences. Boston: Allyn & Bacon.
46. Colvin, M., F.T. Cullen, T. Vander Ven (2002). 'Coercion, Social Support, and Crime: An Emerging Theoretical Consensus'. Criminology (40: 1). pp. 19-44.
47. Cho, Ji Young, Eun-Hee Lee (2014). 'Reducing Confusion about Grounded Theory and Qualitat-ive Content Analysis: Similarities and Differences'. The Qualitative Report (19-64). pp. 1-20.
48. Clinard, Marshall B, Robert F. Meier (2010). Sociology of Deviant Behavior (14th ed). Belmont, CA.: Wadsworth Cengage Learning.
49. Darity, William A. Jr.(ed.) (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences (vol. 4, 2nd ed). Farmington Hills, MI: The Gale Group.
50. Downes, David M, Paul E. Rock (1998). Understanding Deviance: A Guide to Sociology of Crime and Rule-Breaking (3rd ed). U.S.A.: Oxford University Press.
51. Ellis, Lee, Kevin M. Beaver, John Wright (2009). Handbook of Crime Correlates. Oxford, Elsevier Inc.
52. Erickson, Kristan G, Robert Crosnoe, Sanford M. Dornbusch (2000). 'A Social Process Model of Adolescent Deviance: Combining Social Control and Differential Association Perspectives'. Journal of Youth and Adolescence (29: 4). Pp. 395-462.
53. Forman, Jane, Laura Damschroder (2008). 'Qualitative Content Analysis'. in Robert Baker & Wayne Shelton (eds.). Emperical Methods for Bioethics: A Primer. Oxford: Linacre House, Jordan Hill. pp. 39-62.
54. Hayward, Keith, Shadd Maruna, Jayne Mooney (eds.) (2010). Fifty Key Thinkers in Criminology (Routledge Key Guides). Oxon: Routledge.
55. Holsti, Ole R. (1969). Content Analysis for the Social Sciences and Humanities. Reading: MA, Addison-Wesley.
56. Krippendorff, Klaus H. (2004). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications, Inc.
57. Kruglanski, Arie W., E. Tory Higgins (2007). Social Psychology: Handbook of Basic Principles (2nd ed). New York, NY: Division of Guilford Publications, Inc.
58. McLaughlin, Eugene, John Muncie (eds.) (2001). Sage Dictionary of Criminology. London, Sage Publications.
59. Miller, J. Mitchell (ed.) (2009). 21st Century Criminology: A Reference Handbook. Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications, Inc.
60. O'Brien, Martin & Majid Yar (2008). Criminology: the Key Concepts (Routledge Key Guides). London: Routledge.
61. Ritzer, George (ed.) (2005). Encyclopedia of Social Theory (Vol: 1-2). Thousand Oaks, Calif: Sage.
62. Ritzer, George (ed.) (2007). The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Oxford, Blackwell.
63. Siegel, Larry J. (1998). Criminology (6th ed). Belmont, CA: Wadsworth.
64. Siegel, Larry J. (2011). Criminology (11th ed). Belmont, CA: Wadsworth.
65. Steffensmeier, Darrell, Dana Haynie (2000). 'Gender, Structural Disadvantage, and Urban Crime: Do Macrosocial Varibales also Explaim Female Offending Rates?'. Criminology (2-38). pp. 403-438.
66. Turner, Bryan S. (ed.) (2006). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge, Cambridge University Press.
67. Tierney, John J. (2009). Key Perspectives in Criminology. McGraw-Hill: Open University Press.
68. Ulmer, Jeffery T., Casey T. Harris, Darrell Steffensmeier (2012). 'Racial and Ethnic Disparities in Structural Disadvantage and Crime: White, Black, and Hispanic Comparisons'. Social Science Quarterly (3-93). pp. 799-819.
69. Vold, George B., Thomas J. Bernard, Jeffrey B. Snipes (1998). Theoretical Criminology (4th ed). Oxford: Oxford University Press.
70. White, Marilyn D., Emily E. Marsh (2006). 'Content Analysis: A Flexible Methodology'. Library Trends (1-55). PP. 22-45.
71. Wilson, Janet K. (ed.) (2009). The Praeger Handbook of Victimology. Santa Barbara, Calif.: Abc-Clio, Llc.
 
[1]. از منابع تفسیری تحقیق به کمک این نرم‌افزار، بهره گرفته‌ایم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار