سنجش دینداری از موضوعات مطرح‌شده در جامعه‌شناسی دین است. از آنجایی که جامعه‌شناسی دین، به مسئلۀ نقش و اهمیت دین به معنای عام در جامعۀ بشری و نیز به اهمیت باورداشت‌ها و عملکرد گروه‌ها و جوامع خاص می‌پردازد، سنجش دینداری در آن اهمیت پیدا می‌کند. در جامعه‌شناسی دین هنگامی که سخن از دینداری به میان آید، ما با دو مقوله سروکار خواهیم داشت: دین و دیندار. دینداران، کنشگرانی هستند که سنجش دینداری آنها همواره یکی از دغدغه‌های اساسی پژوهشگران علوم اجتماعی بوده است. در سنجش دینداری ما با دو موضوع سروکار داریم. سنجش سطح دینداری و دیگری سنجش نوع دینداری. در سنجش سطح دینداری، نیاز به سنجه مناسب جهت تعیین میزان دینداری دینداران و در سنجش نوع دینداری، نیاز به شناخت گونه‌های موجود دینداری در جامعه است. این تحقیق به بررسی مفاهیم و مقوله‌های به‌کار گرفته‌شده جهت سنجش نوع دینداری، می‌پردازد.
Unity or Duality of Agency and Structure in
Exegeses of the Quran
چکیده [English]
According to differences of opinion with regard to the structure of the agency, the purpose of this paper is to obtain views presented in the Holy Quran which is achieved through qualitative content analysis of the interpretations of the Quran, coding and categorizing the concepts and categories. Research findings indicate that the Holy Qur'an considers man under the influence of social structures. However, many verses of the Holy Quran reveal that act is the maker of man's character and identity. Based on the Holy Quran man is always responsible for his own actions and would not under any circumstances disclaim it. It can be concluded that though the influence of structures is an unavoidable, the principle of agency and act is an inviolable principle.
کلیدواژگان [English]
agency, duality, oneness, renderings and construction
مراجع
آرشه، گی (1385)، لائیسیته، ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: نشر آگه.
آقابابا، ابوالفضل (1364)، جامعه‌شناسی دین، تئوری‌های دورکیم و وبر، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
توسلی، غلامعباس و ابوالفضل مرشدی (1385)، «بررسی سطح دینداری و گرایش‌های دینی دانشجویان»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، ش4.
تیلور، چارلز (1387)، تنوع دین در روزگار ما: دیداری دوباره با ویلیام جیمز، ترجمۀ مصطفی ملکیان، تهران: نشر شور.
دورکیم، امیل (1381)، تقسیم کار اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
دورکیم، امیل (1381)، صور ابتدایی حیات مذهبی، ترجمۀ نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
دورکیم، امیل (1383)، صور بنیادین حیات دینی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
رابرتس، کیت (1377)، «تجربۀ دینی و ساختار اجتماعی واقعیت»، کیان، ترجمۀ هادی جلیلی، ش43، ص28_32.
رجب‌زاده، احمد (1379)، دانشگاه، دین، سیاست، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
سراج‌زاده، حسین (1378)، «نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت‌های آنها برای نظریه سکولار شدن»، فصلنامه نامۀ پژوهش، ش9 و 10.
سراج‌زاده، حسین (1383)، «بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی»، چالش‌های دین و مدرنیته، تهران: طرح نو.
سراج‌زاده، حسین و محمدرضا پویافر (1386)، «مقایسۀ تجربی سنجه‌های دینداری»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دورۀ هشتم، ش4، ص37_71.
سراج‌زاده، حسین و مهناز توکلی (1380)، «بررسی تعریف عملیاتی دینداری در پژوهش‌های اجتماعی»، فصلنامه نامۀ پژوهش، ش20 و 21، ص159_188.
سراج‌زاده، حسین و سیروس صابر (1383)، «بررسی رابطه میزان دینداری و انواع آن با مدارای اجتماعی»، مجله علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، س1، ش4، ص109_142.
هیک، جان (1381)، فلسفۀ دین، ترجمۀ همایون همتی، تهران: نشر.
هینلز، جان آر. (1386)، فرهنگ ادیان جهان، گروه مترجمان، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
Berger, Peter L. (1967), Sacred Canopy; Elements of A Sociological Theory of Religion, New York: Doubleday.
Berger, Peter L (1974), Religion in a Revolutionary Society, Washington, D. C: American Enterprise Institue for Public Policy Research.
Berger, Peter L (1980), "From Secularity to World Religions", Christian Century, no.16.
Berger, Peter L (1998), "Protestantism and the Quest of Certainty", The Christian Century 26 Augsy- 2 Septamber 2, pp.96-782.
Berger, Peter L (2001), "Postscript", Peter Berger and the Study of Religion, Linda Woodhead (ed.), London & New York: Routledge.
Berger, Peter L (2001), Reflections on the Sociology of Religion Today, www.findarticles.com.
Bruce, Steve (2001), "The Curious Case of the Unnecessary Recantation: Berger and Secularization", Peter Berger and the Study of Religon, Linda Woodhead (ed), London & New York: Routledge.
Durkheim, E. (1915), The Elementary forms of the Religious Life, London: Allen & Unwin.
Hervieu-Leger, Daniele (2001), "The Twofold Limit of the Notion of Secularization", Peter Berger and the Study of Religion, Linda Woodhead (ed.), London & New York: Routledge.
Sheperd, William E. (1987), "Islam & Ideology: Toward a Typology", International Journal of Middle East Studies, 19(3): 307-335.
Yinger, J. Milton (1970), The Scientific Study of Religion, McMillan.
ابتدای صفحه