مقدمه‏ای بر بنیان‏های فلسفی و روش‏شناختی رئالیسم انتقادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 کارشناسی ارشد مردم‌شناسی

3 دکترای جمعیت‌شناسی

چکیده

در طول چند دهه اخیر، علوم اجتماعی و انسانی درگیر مناقشه‏های نظری و روشی متعددی بوده است که از آن به دورۀ جنگ پارادایم‏ها بین اثبات‏گرایان، تفسیرگرایان و انتقادی‏ها یاد می‏شود. در دهۀ 1970م یا دورۀ چرخش نظری، ابتدا رویکردهای تفسیری _ برساختی و انتقادی ظهور یافتند و سپس رویکردهای ترکیبی به عرصه این رشته‏ها وارد شدند. رئالیسم انتقادی، یکی از این رهیافت‏های مدرن است که سعی بر تلفیق پارادایم‏ها داشته و در نظر دارد که تعریف جدیدی از واقعیت، معرفت، ارزش‏ها و پژوهش ارائه دهد. این مقاله، درصدد است تا علاوه بر نگاهی اجمالی به سه پارادایم مسلط علوم اجتماعی و انسانی، سهم و ابداع‌های نظری و روشی رئالیسم انتقادی را بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Realism: Philosophical Origin and Methodological Principles

نویسندگان [English]

  • Ahmad Mohammad Poor 1
  • Mahdi Alizadeh 2
  • Mahdi Rezayee 3
1 Faculty Member of Social science Department, Bu Ali Sina University of Hamedan
2 MA in Anthropology
3 PhD in Demography
چکیده [English]

During the past few decades, social sciences and humanities has been involved in numerous methodological and theoretical debates that is described as the paradigms war between positivists, interpretativists and critics. In the 1970s or theoretical turn period, first constructivist interpretive and critical approaches emerged then hybrid approaches entered into this field. Critical realism is a modern approach that tries to combine paradigms and make a new definition of reality, knowledge, values, and research. This paper intends to overview the three dominant paradigms in social sciences and humanities in order to analyse methodological and theoretical innovations of critical realism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • paradigms war
  • the theoretical turn
  • constructivist interpretive approaches
  • Critical realism

مراجع

پاتنام، هیلاری (1382)، «رئالیسم چیست؟»، فصلنامه معرفت‏شناسی ذهن، ترجمه حمید طالب و ابوالحسن حسنی، ش14، ص27_41.
عارفی، عباس (1382)، «معرفت و گونه‌های رئالیسم»، فصلنامه معرفت‏شناسی ذهن، ش14، ص41_51.
کولیر، اندرو (2000)، «واقع‌گرایی انتقادی»، فصلنامه معرفت‏شناسی ذهن، ترجمه یارعلی کرد فیروزجایی‌، ش14، ص125.
محمدپور، احمد (1389الف)، روش در روش: دربارۀ ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران: جامعه‏شناسان.
محمدپور، احمد (1389ب)، فراروش: بنیان‏های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری، تهران: جامعه‏شناسان.
محمدپور، احمد (1390)، ضد روش 1: منطق و طرح در روش‏شناسی کیفی، تهران: جامعه‏شناسان.
 
Bhaskar, Roy (1975), A Realist Theory of Science, Leeds, Leeds books.
Bhaskar, Roy (1986), Reclaiming Reality, London: Verso.
Bhaskar, Roy (1998), Critical Realism, Essential Reading, In: Archer, M., Bhaskar, R., Collier, A., T. E. Norrie, A Center for Critical Realism, London: Rutledge.
Collier, A. (2000), Critical Realism: An Introduction to Roy Bhaskar Philosophy of Science, London: Verso.
Dean, Kathryn; Joseph Jonathan; John Michael Roberts & Wight Colin (2006), Realism, arxism and Method, in Realism Philosophy and Social Science, New York: Palgrave McMillan.
Dobson, P. J. (2001), "The Philosophy of Critical Realism-An Opportunity for Information System Research", Information Systems Frontier, vol.3, no.2, pp.199-201.
Fleetwood, S. & S. Acroyd (2004), Critical Realism Applications in Organization and Management Studies, London: Rutledge.
Guba, E. (1990), The Paradigm Dialog, Beverly Hills, CA: Sage.
Guba, E. G. & Y. Lincoln (2005), "Paradigmatic Controversies, Contradictions and Emerging Confluences", Handbook of Qualitative Research, N. Denzin & Y. S. Lincoln (eds.) Third edition, London: Sage Publications Ltd.
Hesse-Biber, S. N. & P. Leavy (2004), Approaches to Qualitative Research: A Reader on Theory and Practice, London: Sage Publications.
Lincoln, Y. & E. Guba (1985), Naturalistic Inquiry, Beverly Hills, CA: Sage Publications Ltd.
Pawson. N. & N. Tilley (1997), Realistic Evaluation, London: Sage.
Roberts, John Michael (2006), "Method, Marxism and Critical Realism", Realism Philosophy and Social Science, New York: Palgrave McMillan.
Sayer, Andrew (2000), Realism and Social Science, London: Sage Publications.
Wight, Colin (2006), "Realism, Science and Emancipation", Realism Philosophy and Social Science, New York: Palgrave McMillan.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار