تغییرات معناشناختی کنش زیارت از منظر انسان‌شناسی تفسیری: مطالعه موردی زائران امام رضا (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری

2 دانشیار انسان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

مفهوم زیارت در ادبیات دینی کاربرد فراوانی دارد و بیانگر نوعی رابطه میان انسان و جهان ملکوت است. در ادبیات دینی جهان نیز زیارت سابقه­ای به درازای عمر بشر دارد و همواره در طول تاریخ برقرار بوده است.
زیارت در گذشته کنشی همگن و متوازن بوده است در حالیکه امروزه به کنشی ناهمگن و نا متوازن  تبدیل شده است.
ما در این مقاله در صدد شناخت و فهم عناصر ناهمگن در کنش زیارت با تمرکز بر تنوع به وجود آمده در بافت زائران هستیم. به تعبیر دیگر آیا تغییرات در کنشی سنتی همچون زیارت را می توان در جامعه با تحولات مدرنیته فهم کرد؟
به بیان دیگر با نسبت­یابی کنش زیارت امام رضا(ع) با مدرنیته و در نهایت عناصر مترتب بر آن همچون عرفی شدن در ایران معاصر، انواع زائران حرم مطهر امام رضا (ع) را بررسی و دسته­بندی می نماییم. از این رو با صورتبندی انواع زائران به سنتی، مدرن و زائر گردشگر، به ویژگی­های آنها می­پردازیم. رویکرد روشی اتخاذ شده در این مقاله، کیفی و با تکیه بر دیدگاه­های مردم­نگاری است. داده­های تحقیق نیز از منابع گوناگون همچون دل­نوشته­های زائران، عریضه­ها و سفرنامه­ها، مصاحبه ها، مشاهدات،خودمردم­نگاری و دیگر منابع کمی و کیفی حاصل شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Semantic Analysis of Pilgrimage form the Viewpoint of Symbolic Anthropology: the Case of the Pilgrims of Imam Reza (pbuh)

نویسندگان [English]

  • Zahra Akbari 1
  • nematullah Fazeli 2
1 PhD Student
2 Associate Professor of Anthropology , Institute of Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

The concept of pilgrimage is highly referred to in religious literature and reflects on a form of relationship between man and the divinity. In the religious literature throughout the world, pilgrimage has a history long as man’s existence. In the past, pilgrimage has been a balanced, homogeneous experience, while it has evolved into a heterogeneous, unbalanced one in the world of today.
In this article, we are going to understand and elucidate the heterogeneous elements in the experience of pilgrimage, highlighting the diversity that has emerged in the types of pilgrims. In other words, “could the changes in a traditional action like pilgrimage be understood in a society with modern properties?”.
We analyze and categorize various types of Imam Reza (pbuh) pilgrims through the study of the relativity of the action of Imam Reza (pbuh) pilgrimage with modernity, and the evaluation of the related factors such as secularization in contemporary Iran. The characteristics of three traditional, modern, and pilgrim-tourist types are then introduced. The method applied in this study is qualitative and it is done through ethnographic approaches. The data used in it are also taken from various sources such as pilgrims’ diaries, travelogues, petitions, interviews, observations, autoethnography, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : traditional pilgrim
  • modern pilgrim
  • pilgrim-tourist
  • types of pilgrimage
  • modernity
  • secularism
1. بلایشر، ژوزف (1380)‌، ترجمه سعید جهانگیری، تهران: پرسش.
2. دیلتای، ویلهم (1391)، ‌ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی‌، بررسی دانش هرمنوتیک و مطالعۀ تاریخ، تهران: ققنوس.
3. فروند، ژولین (1372‌)، ترجمه محمدعلی کاردان، نظریه‌های مربوط به علوم انسانی، تهران: نشر دانشگاهی.
4. گهرسودی، علی و علی ادیب (1393)، اقلیم هشتم: سفرنامه‌ها و خاطرات برگزیدۀ جشنوارۀ رضوی در سال‌های 1391 و 1392، مشهد: زانا.
5. گهرسودی، علی و حمدالله نوروزی (1393)، قلمی برای خورشید (ویژۀ آثار سومین جشنواره سفرنامه و خاطره‌نویسی رضوی)، مشهد: زانا.
6. نجوای دل، چهارمین جشنواره سراسری نامه‌ای به امام‌رضاg، (1388)، ساری: شلفین.
7. نجوای دل، هفتمین جشنواره سراسری نامه‌ای به امام رضاg، (1391)، ساری: شلفین.
8. گزارش دبیرخانه طرح مطالعه توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضاg، (1393)، مدیریت پژوهش و برنامه‌ریزی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی پارک علم و فناوری خراسان.
9. Coleman, Simon and John Eade, Reframing Pilgrimage, Culture in Motion, Rotledge, 2004.
10. Cultural identity, Edited by Stuart Hall-Poul duGay, 1996, SAGE publication, London.
11. Clifford, James. "Travelling Cultures". In Cultural Studies. Ed. Grossberg et all. New York: Routledge, 1992. 96-116.
12. Atkinson. P (1990), Ethnographic Imagination, New York, Routledge.
13. Bowie, F, (2000), Anthropology of Religion, Oxford: Blackwell.///در متن نیست///