نصیری, مهدی, ازکیا, مصطفی, مهدوی, محمد‌صادق. (777). تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 7(14), 33-56.
مهدی نصیری; مصطفی ازکیا; محمد‌صادق مهدوی. "تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی". فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 7, 14, 777, 33-56.
نصیری, مهدی, ازکیا, مصطفی, مهدوی, محمد‌صادق. (777). 'تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی', فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 7(14), pp. 33-56.
نصیری, مهدی, ازکیا, مصطفی, مهدوی, محمد‌صادق. تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 777; 7(14): 33-56.
تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی
1دانشجوی دکتری، رشته جامعه‌شناسی با گرایش جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
2استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
چکیده
طرح مسئله توسعه فناوری در گرو شناخت فناوری از یک سو و شناخت جامعه از سوی دیگر است. بی‌شک شناخت جامعه در گرو شناخت افکار، عقاید و رویکردهای نخبگان آن جامعه است. این رویکردها قانونمندی‌هایی را در جامعه به وجود می‌آورد که می‌تواند دلایل موفقیت یا ناکامی دستیابی به فناوری و انتقال آن را مشخص کند. در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی رویکردهای متفاوتی نسبت به فناوری وجود داشته است. این تحقیق قصد دارد تا در چارچوب مطالعات جامعه‌شناختی توسعه و استفاده از روش کیفی نظریه بنیانی،[1] به نظریات علما و اندیشمندان حوزه علمیه قم در خصوص پیشرفت فناوری‌های نوین دست یابد. بدین منظور برای گردآوری داده‌ها از تکنیک‌هایی مانند مصاحبه و بررسی اسناد و مدارک بهره گرفته شده است. براساس داده‌های به‌دست آمده چهار رویکرد نسبت به پیشرفت فناوری‌های نوین در بین علمای حوزه علمیه قم وجود دارد. این چهار رهیافت کلی عبارتند از: 1. رویکرد ضرورت ابزاری و محدودیت فناوری؛ 2. رویکرد ضرورت ابزاری و آگاهی‌رسانی؛ 3. رویکرد تعریف نرم‌افزاری و بدبینانه؛ 4. رویکرد ابزار توسعه مهارت و معرفت علمی. این چهار رویکرد پس از تحلیل نهایی به دو رویکرد کلی خوشبینانه و بدبینانه به فناوری تحویل گردید. در پایان نیز رهیافت فناوری مناسب به‌عنوان رهیافت مختار محقق بیان می‌شود.
تکنولوژی‌های نوین و علمای حوزه علمیه، مورد مطالعه حوزه علمیه قم تحلیل جامعه‌شناختی براساس روش نظریه بنیانی
نویسندگان [English]
مهدی نصیری1؛ Mostafa Azkia2؛ Mohammad Sadegh Mahdavi2
چکیده [English]
طرح مسئله توسعه فناوری در گرو شناخت فناوری از یک سو و شناخت جامعه از سوی دیگر است. بی‌شک شناخت جامعه در گرو شناخت افکار، عقاید و رویکردهای نخبگان آن جامعه است. این رویکردها قانونمندی‌هایی را در جامعه به وجود می‌آورد که می‌تواند دلایل موفقیت یا ناکامی دستیابی به فناوری و انتقال آن را مشخص کند. در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی رویکردهای متفاوتی نسبت به فناوری وجود داشته است. این تحقیق قصد دارد تا در چارچوب مطالعات جامعه‌شناختی توسعه و استفاده از روش کیفی نظریه بنیانی،[1] به نظریات علما و اندیشمندان حوزه علمیه قم در خصوص پیشرفت فناوری‌های نوین دست یابد. بدین منظور برای گردآوری داده‌ها از تکنیک‌هایی مانند مصاحبه و بررسی اسناد و مدارک بهره گرفته شده است. براساس داده‌های به‌دست آمده چهار رویکرد نسبت به پیشرفت فناوری‌های نوین در بین علمای حوزه علمیه قم وجود دارد. این چهار رهیافت کلی عبارتند از: 1. رویکرد ضرورت ابزاری و محدودیت فناوری؛ 2. رویکرد ضرورت ابزاری و آگاهی‌رسانی؛ 3. رویکرد تعریف نرم‌افزاری و بدبینانه؛ 4. رویکرد ابزار توسعه مهارت و معرفت علمی. این چهار رویکرد پس از تحلیل نهایی به دو رویکرد کلی خوشبینانه و بدبینانه به فناوری تحویل گردید. در پایان نیز رهیافت فناوری مناسب به‌عنوان رهیافت مختار محقق بیان می‌شود.
[1]. Grounded Theory Method
کلیدواژه‌ها [English]
فناوری, علمای حوزه علمیه, نظریه بنیانی, جامعه‌شناسی فناوری, توسعه و پیشرفت
مراجع
ازکیا، مصطفی و حسین ایمانی جاجرمی (1390)، روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه بنیانی، تهران: انتشارات کیهان.
ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1389)، روش‌های کاربردی تحقیق، ج1، چاپ دوم، تهران: انتشارات کیهان.
استراوس، آنسلم و جولیت کربین (1390)، مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
استراوس، آنسلم و جولیت کربین (1387)، اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اقبال، مظفر (1391)، نصر، اسلام، علم، مسلمانان و تکنولوژی، ترجمه حسین کرمی، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
توکل، محمد (1390)، جامعه‌شناسی تکنولوژی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
جرج، سوزان (1390)، دین و تکنولوژی در قرن بیست و یکم (ایمان در دنیای الکترونیکی)، ترجمه علی‌اصغر دارایی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
موحد ابطحی، سیدمحمد تقی (1393)، سنجش آراء فرهنگستان علوم اسلامی، تحلیلی بر بهره‌گیری از تکنولوژی غرب در نبرد تمدنی با غرب، درنگی در ///نسبت/// انسان و تکنولوژی، ویژه نامه همایش فرهنگ و تکنولوژی، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
سیسموندو، سرجیو (1392)، مقدمه‌ای بر مطالعات علم و تکنولوژی، ترجمه یاسر خوشنویس، تهران: سروش.
10. شاپور، اعتماد (1378)، ساختار علم و تکنولوژی در ایران و جهان، تهران: نشر مرکز.
11. فلیک، اووه (1388)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
12. کاترین، مارشال و گرچن ب. راس‌من (1377)، روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
13. کاجی، حسین (1392)، فلسفه تکنولوژی دون آیدی، پاسخی به دترمینیسم تکنولوژیک، تهران: هرمس.
14. لوینز، آن و کریستینا سیلور (1393)، راهنمای گام به گام استفاده از نرم‌افزار MAXqda2 در تحقیق کیفی، ترجمه ابوالفضل رمضانی، جامعه‌شناسان، تهران.
16. مُحَنَّک، کاووس (1373)، انتقال تکنولوژی، راهبردی برای خوداتکایی علمی و فنی کشورهای خاورمیانه، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات کویر.
17. نصیری، مهدی (1394)، تحلیل جامعه‌شناختی دیدگاه‌های اندیشمندان حوزه نسبت به توسعه و پیشرفت علم و فناوری‌های نوین، مطالعه موردی حوزۀ علمیۀ قم، رساله دکتری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
18. تنهایی، حسین ابوالحسن (1394)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات بهمن برنا و نشر مرندیز.
19. Berg Olsen, Jan Kyrre, Pedersen, Stig Andur and Hendricks, Vincent F. (2009), A companion to the philosophy of technology, Paperback ed Wiley-Blackwell, A John Wiley& Sons, Ltd, Publication.
20. Dusek, val (2006), Philosophy of Technology, An introduction, Blackwell Publishing.
21. George, Susan Ella (2006), Religion and Technology in the 21st century: Faith in the E-World, University of Wales, Australia.
22. Guessoum, Nidhal (2011), Islam's Quantum Question, reconciling Muslim tradition and modern science, I.B. Tauris, London. New York.
23. Jester, Jean Catto (1982), An analysis of the relationship between technology and organizational structure in community supervision agencies, University Microfilms International, New York.
24. Lisa M. Given (2008), The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods, SAGE Publication, Inc.
25. Oxford Dictionary of English, University Press, Catherine Soanse, Angus Stevenson, Second Edition, 2005.
26. Strauss, Anselm L. & Corbin, Juliet M. (1998), Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, Sage Publications, Inc.
27. Urquhart, Cathy; Lehmann, Hans & Myers, Michael D. (2010), Putting the “theory” back into grounded theory: Guidelines for grounded theory studies in information systems. Information Systems Journal, 20 (4), 357-381.
28. Webster, Mark David (2016), Examining Philosophy of Technology Using Grounded Theory Methods, FQS, Forum: Qualitative Social Research, 17 (2), Art 5.
29. Glaser, Barney G. & Holton, Judith (2004), Remodeling grounded theory. Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 5 (2), Art. 4 http: nbnresolving. de/urn: nbn:de: 0114-fqs040245 [Accessed: January 28, 2016].
ابتدای صفحه