Neighborhood Relations Components in urban life with an Islamic approach

Document Type : Research Paper

Author

Quran and Hadith University

Abstract

Relations between humans is the basis of the social system and the basis of society's progress. Nowadays, it has suffered a number of damages due to issues such as widespread changes in urban life, forced living in apartment complexes, imitation of Western patterns in urban management and the spread of social micro-cultures. Preventing and removing such injuries requires designing and promoting a pattern of socially desirable Relations, especially in the neighborhood. The present study, using conventional qualitative content analysis method, has attempted to extract and explain neighborhood Relations components from Islamic sources. The verses and hadiths related to the subject were analyzed in three stages (encoding, classification and thematic abstraction), the result of which was the conception of 420 concepts. Subsequently, the concepts were further reduced to sixteen subgroups and then subdivided into five categories including: "harassment", "resilience", "social responsibility", "compassion" and "beneficence". Finally, after evaluating the components and indicators obtained in this study, two practical models in "continuum" and "multidimensional" formats were proposed for neighborhood Relations in urban life.

Keywords

References

  1.  قرآن‎کریم، ترجمۀ مرحوم آیت‎الله علی فیض مشکینی.

    1. ابن‌شعبه حَرّانی (1404ق)، تحف‎العقول، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی جامعه مدرسین.

    2. ابن‌مبارک، عبدالله بن المبارک الحنظلى المروزى (1415ق)، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیه.

    3. ابن‌همام، محمّد بن همام الإسکافى (1404ق)، التمحیص، تحقیق: مدرسة الإمام المهدىّ، قم: مدرسة الامام المهدى.

    4. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (پاییز و زمستان1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، در: فصلنامۀ پژوهش، س3، ش2، ص15−44.

    5. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.

    6. جوکار، علی‎قلی؛ مجید کاشانی و حسین فکر آزاد (زمستان 1397)، «مطالعۀ جامعه‎شناختی پیامدهای فرهنگی زندگی آپارتمان‎نشینی در ایران؛ مورد مطالعه: کلان‎شهر تهران»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س15، ش59، ص132−154.

    7. حُرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل‎الشیعه، تحقیق: مؤسسۀ آل‎البیت، قم: مؤسسه آل‎البیتb.

    8. حسینی‎نیا، نرگس و حمیدرضا حاتمی (بهار1398)، «پیش‎بینی کیفیت زندگی بر مبنای بهزیستی روان‌شناختی و تاب‎آوری در بازنشستگان»، در: فصلنامۀ دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، س20، ش75، ص81−91.

    9. خبرگزاری ایسنا: سردار امیری (جانشین پلیس راهور ناجا): «مراکز تجاری باید به خارج از شهر بروند»، در تاریخ: 14/7/1395، کد خبر: 95071409274.

    10. خبرگزاری ایسنا: ناصر فکوهی (استاد دانشگاه تهران): «کلان‎شهرهای غیرقابل زندگی»، در تاریخ: 8/11/1396، کد خبر: 96110804079. 

    11. دهخدا، علی‌اکبر (1385)، لغت‎نامۀ دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده و دیگران، تهران: دانشگاه تهران.

    12. دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، إرشاد القلوب إلى الصواب (2 جلدی)، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.

    13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374)، مفردات الفاظ القرآن (4 جلدی)، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.

    14. الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهج‎البلاغه (للصبحی صالح)، چاپ اول، قم: هجرت.

    15. سامانی، سیامک؛ بهرام جوکار و نرگس صحراگرد (پاییز1386)، «تاب‎آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی»، در: مجلۀ روانپزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، س13، ش3، ص290−295.

    16. سبحانی‎نژاد، مهدی و هاشم فردانش (بهار 1379)، «مسئولیت‎پذیری اجتماعی در برنامۀ درسی کنونی دورۀ ابتدایی ایران»، در: فصلنامۀ مدرّس، دورۀ 4، ش1، ص95−114.

    17. شوتس ایشل، رینر (1391)، مبانی جامعه‎شناسی ارتباطات، ترجمۀ کرامت‎الله راسخ، چاپ اول، تهران: نی.

    18. شیبانی، على بن أبى‌الکرم محمّد شیبانى (ابن‌الأثیر الجَزَرى) (1418ق)، اُسدالغابة، بیروت: دارالمعرفه.

    19. شیبانی، محمد بن حنبل بن هلال (1414ق)، مُسند ابن‌حنبل (المسند)، تحقیق: عبدالله محمد الدرویش، بیروت: دارالفکر.

    20. صابری، امیر (1392)، «آسیب‎شناسی سبک زندگی آپارتمان‎نشینی در تهران»، در: مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش286، ص61−80.

    1. 21.  صدوق، محمّد بن على ابن‌بابویه القمّى (1368ش)، ثواب‎الأعمال، تحقیق سیّدحسن خرسان، قم: الشریف رضى.

    22. ـــــــــــــ (1403ق)، الخصال، تحقیق: على‎اکبر غفّارى، قم: جامعه مدرسین.

    23. ـــــــــــــ (1413ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، محقق/ مصحح: علی‎اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.

    24. طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، چاپ اول، قم: دارالثقافة.

    25. عادل مهربان، مرضیه (زمستان 1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، ویراستار: مهری دوستی ایرانی، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان.

    26. فخرایی، سیروس (زمستان 1391)، «پیامدهای اجتماعی آپارتمان‎نشینی: مطالعۀ موردی شهر مراغه»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س9، ش35، ص107−128.

    27. فرانکِنا، ویلیام کِی (بهار 1383)، فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چاپ دوم، قم: کتاب طه.

    28. قُرطُبی، محمّد بن أحمد الأنصارى (1405ق)، تفسیر القرطبىّ (الجامع لأحکام‎ القرآن)، تحقیق: محمّد عبدالرحمان المرعشلى، بیروت: دارإحیاءالتراث العربى.

    29. کامران، فریدون؛ سیداحمد حسینی و خدیجه ذبیحی‎نیا (زمستان 1388)، «بررسی مشکلات فرهنگی−اجتماعی زندگی آپارتمانی شهر جدید پردیس»، در: فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، ش5، ص21−40.

    30. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافى، محقق/ مصحح: على‌اکبر غفاری و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.

    31. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402ق)، الزهد، 1 جلد، چاپ دوم، قم: المطبعة العلمیه.

    32. لیثی، على بن محمّد (1376ش)، عیون‎الحکم و المواعظ، تحقیق: حسین الحسنى البیرجندى، قم: دار الحدیث.

    33. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

    34. مجلسی، محمدتقی (1429ق)، روضة‎المتّقین، قم: دارالکتاب الإسلامى.

    35. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباطات انسانی، چاپ اول، تهران: سمت.

    36. محمدی، اکبر؛ کسری آشوری و محمد بشیر رباطی (بهار 1396)، «تبیین و ارزیابی مؤلفه‎های تاب‎آوری نهادی و اجتماعی در سکونت‎گاه‎های خودانگیختۀ شهری؛ مطالعۀ موردی: ناحیۀ منفصل شهری نایسر شهر سنندج»، در: فصلنامۀ مطالعات شهری، ش22، ص75−88.

    37. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشت‎ها، ج4، چاپ دوم، تهران، صدرا.

    38. معین، محمد (1385)، فرهنگ فارسی (مجموعه یک جلدی)، چاپ دوم، تهران: راه رشد.

    39. ملکوتی‎نیا، علی (1396)، درآمدی بر اخلاق همسایگی براساس آموزه‎های اسلامی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.

    40. ـــــــــــــ (1398)، «طراحی و تبیین الگوی ارتباطات همسایگی در زندگی شهری براساس آموزه‎های اسلامی با تأکید بر احادیث علوی» [رسالۀ دکتری]، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.

    41. المنذری، زکى‌الدین عبدالعظیم بن عبدالقواى (1408ق)، الترغیب و الترهیب، تحقیق: مصطفى محمّد عمارۀ، بیروت: دارالفکر.

    42. نوابخش، مهرداد و مریم رفیعی‌پور (1387)، «بررسی جامعه‎شناختی روابط همسایگی در مجتمع‎های مسکونی شهر تهران» (مطالعۀ موردی منطقۀ دو شهرداری)، در: مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، س1، ش1، ص50−70.

    43. نوذری، حمزه (پاییز و زمستان 1394)، «تحلیل تعارضات همسایگی و برخی پیامدهای آن در شهر تهران»، در: دوفصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 2، ص373−390.

    44. نوری، حسین (1408ق)، مستدرک‎الوسائل، قم: مؤسسۀ آل البیت.

    45. هندی، على المتّقى بن حسام‎الدین (1409ق)، کنز‎العمّال، تصحیح: صفوۀ‎السقّا، چاپ اول، بیروت: مکتبۀ‎التراث‎الإسلامی.

     قرآن‎کریم، ترجمۀ مرحوم آیت‎الله علی فیض مشکینی.

    1. ابن‌شعبه حَرّانی (1404ق)، تحف‎العقول، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی جامعه مدرسین.

    2. ابن‌مبارک، عبدالله بن المبارک الحنظلى المروزى (1415ق)، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیه.

    3. ابن‌همام، محمّد بن همام الإسکافى (1404ق)، التمحیص، تحقیق: مدرسة الإمام المهدىّ، قم: مدرسة الامام المهدى.

    4. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (پاییز و زمستان1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، در: فصلنامۀ پژوهش، س3، ش2، ص15−44.

    5. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.

    6. جوکار، علی‎قلی؛ مجید کاشانی و حسین فکر آزاد (زمستان 1397)، «مطالعۀ جامعه‎شناختی پیامدهای فرهنگی زندگی آپارتمان‎نشینی در ایران؛ مورد مطالعه: کلان‎شهر تهران»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س15، ش59، ص132−154.

    7. حُرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل‎الشیعه، تحقیق: مؤسسۀ آل‎البیت، قم: مؤسسه آل‎البیتb.

    8. حسینی‎نیا، نرگس و حمیدرضا حاتمی (بهار1398)، «پیش‎بینی کیفیت زندگی بر مبنای بهزیستی روان‌شناختی و تاب‎آوری در بازنشستگان»، در: فصلنامۀ دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، س20، ش75، ص81−91.

    9. خبرگزاری ایسنا: سردار امیری (جانشین پلیس راهور ناجا): «مراکز تجاری باید به خارج از شهر بروند»، در تاریخ: 14/7/1395، کد خبر: 95071409274.

    10. خبرگزاری ایسنا: ناصر فکوهی (استاد دانشگاه تهران): «کلان‎شهرهای غیرقابل زندگی»، در تاریخ: 8/11/1396، کد خبر: 96110804079. 

    11. دهخدا، علی‌اکبر (1385)، لغت‎نامۀ دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده و دیگران، تهران: دانشگاه تهران.

    12. دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، إرشاد القلوب إلى الصواب (2 جلدی)، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.

    13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374)، مفردات الفاظ القرآن (4 جلدی)، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.

    14. الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهج‎البلاغه (للصبحی صالح)، چاپ اول، قم: هجرت.

    15. سامانی، سیامک؛ بهرام جوکار و نرگس صحراگرد (پاییز1386)، «تاب‎آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی»، در: مجلۀ روانپزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، س13، ش3، ص290−295.

    16. سبحانی‎نژاد، مهدی و هاشم فردانش (بهار 1379)، «مسئولیت‎پذیری اجتماعی در برنامۀ درسی کنونی دورۀ ابتدایی ایران»، در: فصلنامۀ مدرّس، دورۀ 4، ش1، ص95−114.

    17. شوتس ایشل، رینر (1391)، مبانی جامعه‎شناسی ارتباطات، ترجمۀ کرامت‎الله راسخ، چاپ اول، تهران: نی.

    18. شیبانی، على بن أبى‌الکرم محمّد شیبانى (ابن‌الأثیر الجَزَرى) (1418ق)، اُسدالغابة، بیروت: دارالمعرفه.

    19. شیبانی، محمد بن حنبل بن هلال (1414ق)، مُسند ابن‌حنبل (المسند)، تحقیق: عبدالله محمد الدرویش، بیروت: دارالفکر.

    20. صابری، امیر (1392)، «آسیب‎شناسی سبک زندگی آپارتمان‎نشینی در تهران»، در: مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش286، ص61−80.

    21.  صدوق، محمّد بن على ابن‌بابویه القمّى (1368ش)، ثواب‎الأعمال، تحقیق سیّدحسن خرسان، قم: الشریف رضى.

    22. ـــــــــــــ (1403ق)، الخصال، تحقیق: على‎اکبر غفّارى، قم: جامعه مدرسین.

    23. ـــــــــــــ (1413ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، محقق/ مصحح: علی‎اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.

    24. طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، چاپ اول، قم: دارالثقافة.

    25. عادل مهربان، مرضیه (زمستان 1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، ویراستار: مهری دوستی ایرانی، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان.

    26. فخرایی، سیروس (زمستان 1391)، «پیامدهای اجتماعی آپارتمان‎نشینی: مطالعۀ موردی شهر مراغه»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س9، ش35، ص107−128.

    27. فرانکِنا، ویلیام کِی (بهار 1383)، فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چاپ دوم، قم: کتاب طه.

    28. قُرطُبی، محمّد بن أحمد الأنصارى (1405ق)، تفسیر القرطبىّ (الجامع لأحکام‎ القرآن)، تحقیق: محمّد عبدالرحمان المرعشلى، بیروت: دارإحیاءالتراث العربى.

    29. کامران، فریدون؛ سیداحمد حسینی و خدیجه ذبیحی‎نیا (زمستان 1388)، «بررسی مشکلات فرهنگی−اجتماعی زندگی آپارتمانی شهر جدید پردیس»، در: فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، ش5، ص21−40.

    30. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافى، محقق/ مصحح: على‌اکبر غفاری و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.

    31. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402ق)، الزهد، 1 جلد، چاپ دوم، قم: المطبعة العلمیه.

    32. لیثی، على بن محمّد (1376ش)، عیون‎الحکم و المواعظ، تحقیق: حسین الحسنى البیرجندى، قم: دار الحدیث.

    33. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

    34. مجلسی، محمدتقی (1429ق)، روضة‎المتّقین، قم: دارالکتاب الإسلامى.

    35. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباطات انسانی، چاپ اول، تهران: سمت.

    36. محمدی، اکبر؛ کسری آشوری و محمد بشیر رباطی (بهار 1396)، «تبیین و ارزیابی مؤلفه‎های تاب‎آوری نهادی و اجتماعی در سکونت‎گاه‎های خودانگیختۀ شهری؛ مطالعۀ موردی: ناحیۀ منفصل شهری نایسر شهر سنندج»، در: فصلنامۀ مطالعات شهری، ش22، ص75−88.

    37. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشت‎ها، ج4، چاپ دوم، تهران، صدرا.

    38. معین، محمد (1385)، فرهنگ فارسی (مجموعه یک جلدی)، چاپ دوم، تهران: راه رشد.

    39. ملکوتی‎نیا، علی (1396)، درآمدی بر اخلاق همسایگی براساس آموزه‎های اسلامی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.

    40. ـــــــــــــ (1398)، «طراحی و تبیین الگوی ارتباطات همسایگی در زندگی شهری براساس آموزه‎های اسلامی با تأکید بر احادیث علوی» [رسالۀ دکتری]، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.

    41. المنذری، زکى‌الدین عبدالعظیم بن عبدالقواى (1408ق)، الترغیب و الترهیب، تحقیق: مصطفى محمّد عمارۀ، بیروت: دارالفکر.

    42. نوابخش، مهرداد و مریم رفیعی‌پور (1387)، «بررسی جامعه‎شناختی روابط همسایگی در مجتمع‎های مسکونی شهر تهران» (مطالعۀ موردی منطقۀ دو شهرداری)، در: مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، س1، ش1، ص50−70.

    43. نوذری، حمزه (پاییز و زمستان 1394)، «تحلیل تعارضات همسایگی و برخی پیامدهای آن در شهر تهران»، در: دوفصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 2، ص373−390.

    44. نوری، حسین (1408ق)، مستدرک‎الوسائل، قم: مؤسسۀ آل البیت.

    45. هندی، على المتّقى بن حسام‎الدین (1409ق)، کنز‎العمّال، تصحیح: صفوۀ‎السقّا، چاپ اول، بیروت: مکتبۀ‎التراث‎الإسلامی.

Files

Share

How to cite

Statistics