فمینیسم و عرفی شدن دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای دین‌پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

مدرنیته یا تجدد عبارت از مجموعه اوصاف و ویژگی‌های تمدن جدید است که طی چند قرن اخیر در اروپا و آمریکای شمالی ظهور کرده است. سکولاریزاسیون یا عرفی شدن دین، مفهومی است که برای توصیف و تحلیل فرایندهای جوامع مدرن به کار برده می‌شود. این فرایند دین‌جدایی به معنای فرایند تفکیک و تمایز ساحت‌های قدسی و عرفی از یکدیگر و تحدید حدود و تبیین مناسبات میان آنها است. فمینیسم را می‌توان به یک معنا برآمده از تمدن جدید غربی و به معنای دیگر واکنشی درباره مدرنیته دانست. در این راستا، فمینیسم در تقابل مستقیم با سنّت قرار می‌گیرد و در تحلیل‌های خود نسبت به سنّت، از دین به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها علیه تبعیض جنسیتی انتقاد شدید می‌کند. به این ترتیب، باید گفت که میان عرفی شدن دین و جنبش اجتماعی فمینیسم، علقه و ارتباط‌های قابل توجهی وجود دارد. عرفی شدن دین، در یکی از معانی خود که به دنبال ارائه تفسیر جدید و این‌دنیایی از دین است، توجه بسیاری از فمینیست‌ها را به‌طور عام و فمینیست‌های دین‌گرا را به‌طور خاص، به خود اختصاص داده تا به این وسیله با از بین بردن نقش فرانهادی دین، دین را با درخواست‌های فمینیسم سازگار کند. در این راستا، ما درصددیم تا با توجه به این علقه و ارتباط، علاوه بر برشمردن شاخص‌های عرفی شدن دین و نیز فمینیسم، بر برخی از مصادیق ارتباط این شاخص‌ها تأکید کنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feminism and Secularization of Religion

نویسنده [English]

  • Fatemeh Moridi
PhD student in Theology, University of Religions
چکیده [English]

Modernity or modernism is the set of qualities and characteristics of modern civilization which has emerged in recent centuries in Europe and North America. Secularization (or secularisation) is being used to describe and analyze the processes of modern societies. It is the transformation of a society from close identification with religious values and institutions toward nonreligious (or irreligious) values and secular institutions. Feminism has, in a sense, been derived from Western civilization and in another sense it is a reaction to modernity. In this respect, feminism is in direct confrontation with the tradition. While analyzing tradition, feminism severely criticizes religion as one of the most important components of gender discrimination. So, it should be noted that there is a considerable relation between secularization of religion and social movement of feminism. With aim of downplaying the meta-institutional role of religion and making religion compatible with the demands of feminism, secularization of religion, in one of its approaches which seeks to provide a new and worldly interpretation of religion, has been well received by feminists in general and religious feminists in particular. In this regard, we try to take this relationship into consideration and focus on some examples related to these indices at the same time as counting the indices of secularization of religion and feminism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • feminism
  • secularization of religion
  • christian theology
تافت، اولین (1386)، «جنسیت و دین»، ترجمه مجید موحد، مجموعه مقالات جنسیت و جامعه‌شناسی دین، شیراز: نشر آوند اندیشه.
دورانت، ویل (1368)، تاریخ تمدن، اصلاح دینی، ترجمه فریدون برره‌ای، سازمان انتشارات آموزش و پرورش.
زیبایی‌نژاد، محمدرضا (1388)، درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم: هاجر.
ساراپ، مادان (1381)، مقدمه‌ای بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمه محمدرضا تاجیک، تهران: نشر نی.
ساشوکی، مارجوری (1382)، «الهیات فمینیستی»، ترجمه بهروز جندقی، مجموعه مقالات فمینیسم و دانش‌های فمینیستی، قم: دفتر مطالعات زنان.
شجاعی زند، علیرضا (1380)، دین، جامعه‌ و عرفی شدن، تهران: نشر مرکز.
شجاعی زند، علیرضا (1381)، عرفی شدن در تجربه مسیحی و اسلامی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
شمس، محمد (1386)، الهیات فمینیستی و ادیان ابراهیمی، [بی‌جا]: نشر برگ زیتون.
طالبی، مسعود (1385)، «نقش کتاب مقدس و ارباب کلیسا در ظهور فمینیسم»، مجلۀ کتاب زنان، ش28، 31 و 32، فصلنامه شورای فرهنگی _ اجتماعی.
کتاب مقدس (عهد عتیق، عهد جدید) (2002م)، چ3، [بی‌جا]: نشر ایلام.
کتاب‌هایی از عهد عتیق (کتاب‌های قانون ثانی) (1380)، براساس کتاب مقدس اورشلیم، ترجمه پیروز سیار، چ1، [بی‌جا]: نشر نی.
مدرس، یحیی (1368)، درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مشیرزاده، حمیرا (1382)، از جنبش تا نظریه اجتماعی، تهران: شیرازه.
منصورنژاد، محمد (1381)، مسئله زن اسلام و فمنیسم، تهران: برگ زیتون.
موحد، مجید (1386)، جنسیت و جامعه‌شناسی دین، [بی‌جا]: نشر آوند اندیشه.
مورگان،‌ سو (1386)، «رهیافت‌های فمینیستی به دین»، ترجمه مجید موحد، مجموعه مقالات جنسیت و جامعه‌شناسی دین،‌ شیراز: نشر آوند اندیشه.
وود هد، لیندا (1386)، «زنان و دین»، ترجمه مجید موحد، مجموعه مقالات جنسیت و جامعه‌شناسی دین، شیراز: نشر آوند اندیشه.
ویلم، ژان پل (1377)، جامعه‌شناسی ادیان، ترجمه عبدالکریم گواهی، تهران:‌ نشر تبیان.
هام مگی و سارا گمبل (1382)، فرهنگ نظریه‌های فمنیستی، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: توسعه.
همیلتون، ملکم (1377)،‌ جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر تبیان.
 
Berger, Peter L. (2002), "Secularization and De-Secularization", Religion in the Modernity World, Linda Woodhead and Others (eds.), London and New York: Routledge, pp.291-298.
De Vaus, David & McAllister, Ian (1987), "Gender Differensesin Religion, a Test of Stractural Location Theory", American Sociological Review, p.81.
Ezzat, Heba Raouf (2002), "Rethinking Secularism... Rethinking Feminism", http://www.islamonline.
Mookherjee, Monica (2003), Hypotheses of Sex: Women, Religion and Secularism Irigarayan Perspective, Political Studies Association Conference.
Morgan, Sue. (1999), Feminist Approaches in Approachesto Study of Religion, Peter Connolly London and new York: Cassell, pp.42-72.
Turner, Bryan S. (2004), Religion, Romantic Love and Family, in the Blackwell Companion to the Sociology of Families, Scott.j, Treas & M. Richards (ed.), Blackwell Publishing, p.298.
Woodhead, Linda (2003), "Feminism and Sociology of Religion: from Gender-Blindness to Endeared Differenses", The Blackwell Companion to Sociology of Religion, Richard K. Fenn (ed.), Blackwell Publishing, p.77.