آسیب‌شناسی تبلیغ دینی در تلویزیون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

این مقاله با مفروض گرفتن آثار منفی تحولات ساختاری ناشی از عرفی شدن بر ناکارآمدی یا کژکارکردی تبلیغ دین در برنامه‌های تلویزیونی، مروری خواهد داشت بر آن دسته از ناکارآمدی‌ها یا آسیب‌هایی که از خود فرایندها، سیاست‌ها و الگوهای تبلیغ رسانه‌ای دین نشأت می‌گیرند. ایجاد آیین‌ها و شبه‌مقدسات جدید، تضعیف آیین‌های دینی سنّتی، اسطوره‌سازی، دنیاگرایی، تبدیل شدن دین به کالای تجاری، آمیختگی تبلیغات دینی و دنیوی، ارائۀ پیام‌های متناقض به مخاطبان، بی‌توجهی یا کم‌توجهی به جنبه‌های معنوی و عرفانی دین، سطحی شدن باورهای دینی و درگیر شدن در جناح‌بندی‌های سیاسی، موارد ده‌گانه‌ای هستند که با عنایت به آموزه‌های دینی و دیدگاه‌های صاحب‌نظران ارتباطات، مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Pathology of Religious Propaganda in the TV

نویسندگان [English]

  • Ibrahim Fayaz 1
  • Hossein Bostan 2
1 Faculty Member of Social Science Department, University of Tehran
2 Faculty Member of the Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

This paper assumes and therefore does not discuss negative effects of the structural evolutions which have stemmed from secularization on religious propaganda in TV programs. Rather, it deals with those inefficiencies and dysfunctional outcomes arising from the same processes, policies and patterns of religious media propaganda. Among them, we have discussed creating new rituals and quasi-sacraments, weakening traditional religious rituals, myth creation, worldliness, converting religion to commercial goods, mixing religious and mundane propaganda, giving paradoxical messages to the beholders, neglecting spiritual aspects of religion, superficiality of religious beliefs, and involvement with the interests of political parties. Our discussion is based on Islamic thought and communication theorist’s comments.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion and media
  • religious propaganda
  • pathology of religious propaganda
  • religious TV
  • culture and media

مراجع

قرآن کریم.
الکساندر، بابی سی. (1382)، «مناسک جبران‌گر در نمایش بزرگ‌تر اجتماعی»، استوارت ام. هوور، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
باربرو، جیزس مارتین (1382)، «رسانه‌های گروهی به مثابۀ جایگاه مقدس‌سازی دوبارۀ فرهنگ‌های معاصر»، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
برگر، آرتور آسا (1379)، روش‌های تحلیل رسانه‌ها، پرویز اجلالی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
بشیر، حسن و محمد فکورپور (1387)، «تبلیغات تجاری و اوانجلیسم به مثابۀ کالا»، تعامل دین و ارتباطات، به اهتمام حسن بشیر، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق(ع).
بیات، حجت‌الله (1388)، «هستی‌شناسی تلویزیون»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما و دفتر عقل.
حر عاملی، محمد بن حسن (بی‌تا)، وسائل الشیعه (20 جلد)، تهران: المکتبة الاسلامیه.
رجایی، حمید (1388)، «عناصر بیانی تلویزیون و دنیاگروی»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما و دفتر عقل.
فهیمی‌فر، اصغر (1388)، «ماهیت رسانه‌های تکنولوژیک و تلویزیون با رجوع به آرای نیل پستمن»، زیبایی‌شناسی و فلسفۀ رسانه، به اهتمام و زیر نظر سیدحسن حسینی، تهران: مهر نیوشا.
فیاض، ابراهیم (1388)، «نظام رسانه‌ای سکولاریستی»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما و دفتر عقل.
کوثری، مسعود (1388)، «سریال‌های دینی: تعامل پیام دینی و زندگی روزمره»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما و دفتر عقل.
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
محمدی، مجید (1382)، دین و ارتباطات، تهران: کویر.
منتظرقائم، مهدی و بشیر معتمدی (1388)، «رویکردهای عرفی در تولید برنامه‌های دینی تلویزیون»، مجموعه مقالات دومین هم‌اندیشی سراسری رسانه تلویزیون و سکولاریسم، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما و دفتر عقل.
مورداک، گراهام (1382)، «رازآمیز شدن دوبارۀ جهان دین و تحولات مدرنیته»، استوارت ام. هوور، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
وایت، رابرت ای. (1382)، «نقش دین و رسانه در ساخت فرهنگ»، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
هورسفیلد، پیتر جی. (1382)، «تحول دین در عصر همگرایی رسانه‌ای»، بازاندیشی دربارۀ رسانه، دین و فرهنگ، مسعود آریایی‌نیا، تهران: سروش.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار