جایگاه اشراقی معنا در صورت‌بندی نسل سوم مکاتب ارتباطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، فرهنگ و ارتباطات، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 دکتری تخصصی، استاد تمام، فرهنگ و ارتباطات، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد، مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

انسان مخلوقی است که دارای دو ساحت فردی و اجتماعی می‎باشد و ساحت فردی او در پرتو بعد اجتماعی او شکوفا شده و حیات جمعی او تکون پیدا می‎کند. به‎تبع همین اجتماعی بودن، زندگی جامعه بشری از رابطه درهم‌تنیده‎ای از تعاملات اجتماعی جوامع انسانی تشکل یافته‎ است. محور این تبادلات، نفس انسانی و جسم او و معنای تولیدی انسان است. اهمیت این مطلب در اینجاست که معنا که ماهیتی مجرد دارد، لاجرم، باید توسط یک مجرد خلق شود؛ ازاین‌رو توجه به بعد عالی وجود انسان، عالم نفس‌الامر و نحوه ارتباط آن با عالم ماده ضروری می‎باشد.
مقاله حاضر که مبتنی بر تحلیل کتابخانه‎ای داده‎های خود را گردآوری‎کرده و در چارچوب انسان‎شناسی حِکمی و اسلامی به تحلیل انسان مبادرت ورزیده، به ارتباط عالم نفس‎الامر و معنا و نحوه حضورشان در عالم ماده پرداخته ‎است. رابطه معنا که دال مرکزی ارتباط عالم مجرد و عالم ماده است با دیگر مفاهیمی چون مصداق، مفهوم و واقع، تبیین شده ‎است؛ ازاین‌رو معنا توسط نفس انسانی در عالم نفس‎الامر خلق شده و به واسطه جسم او، از عالم نفس‎الامر به عالم ماده نزول کرده و تولید می‎شود.
آنچه که تاکنون اندیشمندان ارتباطات در ساحت نظریات معنا و جایگاه آن، بدان پرداخته‎اند، معناکاوی در دو ساحت می‎باشد: یکی جایگاه معنا در پیام، و دیگر جایگاه معنا در ذهن. لکن مبتنی بر انسان‌شناسی اسلامی می‎توان گامی را فراتر نهاد و درادامه این دو نسل، نسلی سوم را تبیین کرد که برای معنا جایگاهی عاری از تعینات مادی در نظر می‎گیرد و آن جایگاه اصلی معنا، همان عالم نفس‎الامر می‎باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The illuminating position of meaning in the formulation of the third generation of communication schools

نویسندگان [English]

  • Seyed Ahmad Hosseini 1
  • Hassan Bashir 2
  • Seyyed Hossein Hosseini 3
1 * Ph.D., Culture and Communication, Faculty of Islamic Studies, Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
2 Ph.D.-Professor, Culture and Communication, Faculty of Islamic Studies, Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
3 Master's degree, Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The life of human society is formed from an interwoven relationship of social interactions of human societies. The center of these exchanges is the human soul and his body and the productive meaning of man. The importance of this article is that the meaning, which has a metaphysical nature, must be created by a metaphysician, the supernatural world and how it relates to the world. The present article, which has collected its data based on library analysis and analyzed human beings within the framework of Islamic anthropology, has dealt with the relationship between the supernatural world and the meaning and manner of their presence in the world. The relationship of meaning, which is the central signifier of the connection between the abstract world and the world, has been explained with other concepts such as example, concept, and reality. Therefore, the meaning is created by the human soul in the supernatural world, and through his body, it descends from the supernatural world to the world of matter and is produced. What communication thinkers have discussed so far in the field of theories of meaning and its place is the exploration of meaning in two areas: one is the place of meaning in the message, and the other is the place of meaning in the mind. However, based on Islamic anthropology, it is possible to go a step further and considers a place for meaning, that main place of meaning is the supernatural world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human
  • Communication
  • Meaning
  • Supernatural world
  • third generation

مراجع

  1. * قرآن کریم

    1. اسلامی‌تنها، اصغر (1394)، ارتباطات در مدینه فاضله ایرانی از منظر علم مدنی فارابی، ابن مسکویه و خواجه نصیرالدین طوسی، قم: دانشگاه باقرالعلوم.
    2. جعفرزاده، قاسم (1392)، «چیستی، معنا و مسیر تحقق علم دینی از نگاه آیت‌الله جوادی آملی»، مجله کتاب نقد69، ص45−
    3. جعفری، محمدتقی (1373)، بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار مسئله فلسفی، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
    4. حاجی‌ربیع، مسعود (1392)، «چیستی معنا در منظر ابن‌عربی و علامه طباطبایی»، فصلنامه آینه معرفت 13(37)، ص65−
    5. پارسانیا، حمید (1389)، هستی و هبوط، قم: نشرمعارف.
    6. خراسانی، محمدکاظم (1396)، کفایه الاصول، قم: مؤسسه آل بیت.
    7. طباطبایی، محمدحسین (1363)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج۱، تهران: امیرکبیر.
    8. طباطبایی، محمدحسین (1387)، انسان از آغاز تا انجام، قم: بوستان کتاب.
    9. عارفی، عباس (1380)، «نفس‌الامر و مناط صدق»، مجله ذهن 6 و7، ص23−
    10. فیاض، ابراهیم (1389)، تعامل دین، فرهنگ، ارتباطات‏، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
    11. فیاضی، غلامرضا، هادی ملک‌زاده و محمدجواد پاشایی (1392)، «چیستی معنا»، مجله آیین حکمت 10(16): ص125−
    12. فیض کاشانی، محمدمحسن‌بن‌شاه مرتضی (1415)، تفسیر الصاف، ج1، تهران: صدر.
    13. قوشجی، علاءالدین‎علی‎بن‎محمد (1393)، شرح تجرید العقائد لنصیرالله و الدین محمدبن‎محمد الطوسی، قم: رائد.
    14. کاظمی، هادی (1397)، «ارائه معنایی جامع برای نفس‌الامر و بررسی قلمرو آن»، مجله نسیم خرد 7، ص39−
    15. کری، جیمز دبلیو (1997)، ارتباطات و فرهنگ، ترجمه مریم داداشی، تهران: سبزآسیا.
    16. محسنیان‌راد، مهدی (1396)، ارتباط شناسی، تهران: سروش.
    17. محمدبن‌محمد مخلص به میرداماد (1367)، القبسات، تهران: دانشگاه تهران.
    18. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1390)، آموزش فلسفه، ج2، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینیe.
    19. ملوین لارنس، دفلور و اورت دنیس (1383)، شناخت ارتباط جمعی، ترجمۀ سیروس مرادی، تهران: دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
    20. منصورسمایی، محمدجواد، محمدعلی مهدوی‌راد و حامد پوررستمی (1399)، «بررسی تطبیقی ادله نظریه «توسعه معنایی الفاظ قرآن» از دیدگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی»، مجله فلسفه و الهیات 25(3)، ص98−
    21. موسوی‌کریمی، میرسعید و محمدهانی جعفریان (1365)، «معنا و ماهیت عمل براساس حد وسط اخلاقی نزد ابن سینا»، مجله 21(81): ص78−
    22. ‏‫هال، استوارت (1391)، معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمۀ احمدگل محمدی، تهران: نشر نی.
    23. Berlo, David.K, (1960), The process of communication; an introduction to theory and practice, New York: Holt, Rinehart and Winston.
    24. Claude E. Shannon and Warren Weaver (1964), Mathematical Theory of Communication, Urbana: The university of Illinois press.
    25. John (1990), Introduction to Communication Studies, London: Routledge.
    26. Paul. Grice, (1968), "Utterer’s Meaning, Sentence−Meaning, and Word−Meaning", Foundation of language, 4: 225−242.
    27. Jurgen Habermas, (1998), Toward a Critique of Theory of Meaning, Maeve Cooke (ed) on the pragmatics of communication, Cambridge: Polity, 277−

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار