سرمایه اجتماعی کلان برحسب نوع مذهب در پیمایش‎های ملی سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران- دانشکده علوم اجتماعی- گروه مطالعات توسعه

2 دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

مذهب می‎تواند شبکه‌ای از اعتماد و مشارکت را در بین افراد ایجاد کند و یکی از عوامل موجد سرمایه اجتماعی است. بر این مبنا، در این پژوهش با استمداد از داده‌های پیمایش‎های طرح ملی سنجش سرمایه اجتماعی در سال‎های 1384 و 1394، به بررسی رابطۀ سرمایه اجتماعی در سطح کلان در بین مذاهب (شیعه، سنی، اقلیت‎های دینی) کشور پرداخته شده است. مؤلفه‎های سرمایه‎ اجتماعی در این پژوهش با دو عنصر اعتماد و روابط اجتماعی مشخص شده است.
تحلیل یافته‎ها با استفاده از روش تطبیقی و به صورت تحلیل ثانویه انجام شده است. تحلیل‎ها نشان داد؛ در پیمایش 1384 بین شاخص پنداشت از عملکرد نظام و پنداشت از نکویی جامعه و شاخص ارزیابی از آینده با نوع مذهب رابطه معنادار وجود دارد؛ اما این شاخص‎ها در پیمایش ملی 1394 با نوع مذهب رابطه معنادار نداشته است و پاسخ‎گویان از مذاهب مختلف، دارای سرمایه اجتماعی کلان همسانی می‎باشند. در مجموع، سرمایه اجتماعی کلان طی پیمایش 1384 از وضعیت بهتری نسبت به سال 1394 برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Macro Social Asset in Terms of the Type of Religion in National Surveys of Social Capital

نویسندگان [English]

  • mahboobeh babaie 1
  • younos nourbakhsh 2
1 Tehran university- faolty of social sience
2 teacher university of tehran
چکیده [English]

The Social capital is a set of values that promotes partnership and trust among people. Religion is also one of the factors influencing the formation of social capital. This article uses the data of the National Social Capital Measurement Plan survey in 2005 and 2015 to study the relationship of social capital at the macro level among the denominations (Shiites, Sunnis, religious minorities) of the country.
The components of social capital in this article are those considered in measuring the country's social capital. In those surveys, macro social capital is defined by two elements of trust and social relationships.
The results were compared by means of the comparative method and secondary analysis. In the 2005 survey, there was a significant relationship between the index of perception of system performance, the perception of community goodwill and the index of evaluation of the future with the type of religion. But these indicators in the national survey of 2015 did not have a significant relationship with the type of denomination. Respondents from different denominations have a large homogeneous social capital.
The situation in the country has made the respondents of different denominations have the same views on the current and future state of the system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion
  • comparative studies
  • social capital
1. آیباغی‎اصفهانی، سعید (1392)، «طراحی و تبیین مدل مواجهه با سرمایۀ اجتماعی در سازمان، مطالعۀ موردی: دیوان محاسبات کشور»، رسالۀ دکتری، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
2. امین‎بیدختی، علی‎اکبر و نوید شریفی (1392)، «دین‎داری و سرمایۀ اجتماعی، حامی امنیت اجتماعی»، فصلنامۀ مطالعات اجتماعی، ش33.
3. اکبری، امین (1383)، «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی و اجتماعی»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
4. امیرپور، مهناز (1386)، «بررسی جامعه‎شناختی میزان اعتماد اجتماعی ‎گروه‌های قومی نسبت به سیاست‎های اجتماعی دولت»، رساله دکتری جامعهشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
5. الوانی، سیدمهدی و علی‎رضا شیروانی (1380)، «سرمایه اجتماعی (مفاهیم، نظریه‌ها و کاربردها)»، فصلنامه مدیریت، ش33−34.
6. براتلو، فاطمه و محمد صنایع (1388)، «درآمدی بر سرمایۀ اجتماعی بر پایۀ عقلانیت ینی»، فصلنامۀ پژوهش فرهنگی، س10، دورۀ 3، ش6.
7. پاتنام، رابرت (1380)، دموکراسی و سنتهای مدنی، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: غدیر.
8. تاج‎بخش، کیان (1384)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه افشین خاکباز وحسن پویان، شیرازه.
9. تحقیقی، امیرحسین (1382)، «سرمایه اجتماعی و توسعه نیافتگی تحقیقات»، نشریه اندیشه صادق، ش11−12.
10. ترک‎زاده، جعفر؛ معصومه محترم و ابوالفضل گائینی (1398)، «چارچوبی برای سرمایۀ اجتماعی از منظر قرآن کریم: یک مطالعۀ کیفی»، مدیریت سرمایۀ اجتماعی، 6(3)، ص421−444.
11. خنیفر، حسین؛ سمیه بابائیان‎مهابادی و فائزه طاهری‎نژاد (1394)، «چیستی نسبت دین و سرمایۀ اجتماعی با نگرۀ فلسفی»، فلسفۀ دین، 12 (1)، ص175−196.
12. درخشه، جلال و محسن ردادی (1390)، «کژکارکردهای سرمایۀ اجتماعی و نقش دین در بهبود آن»، جستارهای سیاسی معاصر، (1) 2.
13. رنانی، محسن (1381)، «تناسب در اقتدار»، نشریۀ دنیای اقتصادی، ش12 و 14.
14. زتومکا، پیوتر (1386)، اعتماد، نظریه جامعهشناختی، ترجمه غلام‎رضا غفاری، تهران: شیرازه.
15. شجاعی‎زند، علی‎رضا (1384)، «مدلی برای سنجش دین‎داری در ایران»، مجلّه جامعهشناسی ایران، 6(1)، ص34−66.
16. شورای اجتماعی کشور (1394)، گزارش کشوری سنجش سرمایه اجتماعی کشور، دفتر طرح‎های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز ملی رصد اجتماعی وزارت کشور.
17. شیروانی، علیرضا و مهدی الوانی (۱۳۸۵)، تهران انتشارات مانی ،چاپ اول
18. عیسی نژاد ریبوار و همکاران (1393)، «بررسی رابطه باورهای دینی و سرمایه اجتماعی در جوامع روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش ایلخچی از توابع استان آذربایجان شرقی).»، توسعه محلی روستاییشهری (توسعه روستایی) 6.2 (پیاپی 11): 299-318.
19. فوکویاما، فرانسیس (1386)، آمریکا بر سر تقاطع، ترجمه؛ مجتبی امیری‎وحید، تهران: نشر نی.
20. فصیحی، امان‎الله (1386)، «دین و سرمایۀ اجتماعی»، ماهنامۀ معرفت، 16 (12)، ص79−100.
21. قاسمی، وحید و زهرا امیری‎اسفرجانی (1390 تابستان)، «تبیین جامعه‎شناختی تأثیر دین‎داری بر سرمایه اجتماعی درون‎گروهی (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، جامعهشناسی کاربردی، س22، شماره پیاپی (42)، ش2.
22. قاسمی، وحید؛ رضا اسماعیلی و کامران ربیعی (1385)، «سطح‎بندی سرمایه اجتماعی در شهرستان‎های استان اصفهان»، فصلنامه رفاه اجتماعی، س6، ش23.
23. کاظمی‎پور، عبدالمجید (1383)، سرمایه اجتماعی در ایران (تحلیل ثانویه پیمایشهای 13531382)، تهران: انتشارات طرح‎های ملی.
24. کلانتری، عبدالحسین؛ خلیل عزیزی و سعید زاهدزاهدانی (1388)، «هویت دینی و جوانان (نمونه آماری، جوانان شهر شیراز)»، تحقیقات فرهنگی ایران، پیاپی 6، ص125-141.
25. کتابی، محمود؛ محمد گنجی، یعقوب احمدی و رضا معصومی (1383)، «دین، سرمایه اجتماعی، توسعه اجتماعی فرهنگی»، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، 17 (2)، ص169−192.
26. گنجی، محمد؛ زهرا نعمت‎اللهی و زهرا طاهری (1389)، «رابطه هویت دینی و سرمایه اجتماعی در بین مردم کاشان»، جامعهشناسی کاربردی، 21 (4).
27. گیدنز، آنتونی (1384)، جامعهشناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
28. موسوی، سیدنجم‎الدین؛ رضا سپوند، سلیمان جعفری و افسانه جعفری (1397)، «بررسی نقش دین‎داری در اعتماد و مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه لرستان»، مدریریت سرمایۀ اجتماعی، 5 (4)، ص629−649.
29. موسوی، میرطاهر (1385)، «مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‎های سرمایه اجتماعی»، فصلنامة رفاهاجتماعی، 23، ص30−34.
30. موسوی، میرطاهر (1385)، «طرح بررسی و سنجش سرمایه اجتماعی در ایران»، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، (20)، ص90−104.
31. متوسلی، محمود و علی بی‎نیاز (1380)، «رویکردی به ارزیابی سرمایه اجتماعی در اقتصاد ایران»، مجله برنامه و بودجه، (75)، ص111−120.
32. ملاحسنی، حسین (1381)، «بررسی رابطۀ بین میزان سرمایۀ اجتماعی و نوع دین‎داری در بین دانش‎آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد جامعهشناسی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
33. منصور نژاد، محمد (1385)، دین و هویت، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
34. ناطق‎پور، محمدجواد و سیداحمد فیروزآبادی (1384)، «سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‎گیری آن در شهر تهران»، جامعهشناسی ایران، ص160−190.
35. وزارت کشور (1384)، طرح سنجش و تبیین سرمایه اجتماعی در ایران، معاونت اجتماعی وزارت کشور.
36. Beyerlein, Kraig and Hipp, John R. (2005), Social Capital, Too Much of a Good Thing?
37. Burley, D (2010), A Comparative Case Study on the Role of Social Capital in Community Economic Doctor of Education. Faculty of the Graduate School of Education and Human Development of the George Washington University.
38. Candland, Christophen (2000), Faith as social capital: religion and community development in southern Asia. Kluwer Academic publishers, vol 33. Pp 355−374.
39. Glock,C.& R.stark. (1965), Religion and society in Tension.Chicago: Rand McNally.
40. Kaasa, Anneli (2013), Religion and social capital: evidence from European countries, journal International Review of Sociology Revue Internationale de Sociologie, vol 23, Issue 3
41. KingEbstyne P and Furrow JL (2004), Religion as a Resource for Positive Youth Development Religion, Social Capital, and Moral Outcomes. Center for Research in Child and Adolescent Development, Graduate School of Psychology, Fuller Theological Seminary, USA
42. L. Epley Jennifer (2010), Religion and politics in contemporary Indonesia. A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy(Political Science) in The University of Michigan.
43. Lenski, G. (1961). The Religious Factor. Garden City. NY: Doubleday
44. Lim, Chaeyoon, and Robert D. Putnam (2010), Religion, Social Networks, and Subjective Well Being. American Sociological Review 75(6): 914−933.
45. Putnam, R. D. (2000), Bowling Alone: the collapse and revival of American community, simon and Schuster, New York.
46. Putnam, Robert (1993), making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton University Press, Princeton.
47. Williams, P. J. and Loret P.F. (2007), Religion and Social Capital among Mexican Immigrants in Southwest Florida, Latino Studies. 5(2), 233−254.
48. Worms, Jean−Pierre. (2004), Old and New Civic and Social Ties in France. In , in Robert Putnam (Ed.) Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society. Oxford, UK: Oxford University Press.