تربیت رسانه‌ای؛ کارکرد ویژه رسانه‌های جمعی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

2 استادیار گروه مدیریت و علوم نوین رسانه دانشکده ارتباطات دانشگاه صدا و

3 کارشناسی ارشد گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات دانشگاه ارومیه

چکیده

تربیت از اصول اساسی و لازم برای تعالی و پیشرفت همه‌جانبه افراد و جوامع است. از سویی دیگر امروزه تقریباً تمام ابعاد زندگی انسان‌ها تحت تأثیر شدید رسانه‌ها قرار گرفته‌اند. با این وجود تاکنون در متون رسمی دانش ارتباطات و رسانه، کارکردی در حوزه تربیت اسلامی ثبت نشده است. پژوهش حاضر درصدد بررسی ضرورت تعریف کارکرد تربیتی برای رسانه‌ها، ارائه مؤلفه‌های بدیع تربیت رسانه‌ای و نهایتاً دستیابی به تعریفی از رسانه تربیتی است. ضرورت کارکرد تربیتی با ارائه پنج دلیل روشن شده و ویژگی‌های بدیع تربیت رسانه‌ای در سه بعد مربی، متربی و ارتباط تربیتی مطرح گشته است. حوزه مُجاز عملکرد رسانه تربیتی در سه محور کلی ویژگی‌ها، زمینه‌های مناسب و کژکارکردها و حوزه بهینه عملکرد رسانه تربیتی در دو محور آسیب‌ها و الزامات ارائه شده است. تربیت رسانه‌ای به شرط استفاده تربیتی مخاطب به وقوع می‌پیوندد و بدون آمادگی و انتخاب و عملکرد صحیح مخاطب، رسانه تربیتی ناکام خواهد ماند. رسانه تربیتی به مثابه آن آب و هوای مساعدی است که لاجرم منجر به رشد مخاطب خود می‌شود نه آن کویری که امکان هرگونه تعالی و سازندگی را به کلی نفی می‌کند. هرچند رسانه تربیتی در خط مقدم تربیت اسلامی قرار نمی‌گیرد اما نقطه عطف تربیت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Media Education ؛ special function of Islamic mass media

نویسندگان [English]

  • Hojat Salim 1
  • Javad Tabbakhi mameghani 2
  • Ramin Babaie 3
1 Faculty of Management, University of Tehran
2 IRIB university
3 Department of Islamic Education Urmia university
چکیده [English]

Education is one of the basic principles necessary for excellence and inclusive progress of individuals and communities. On the other hand, almost all aspects of human life have been affected by the media. So far, in the formal texts of communication and media knowledge, function in the field of Islamic education has not been registered. The present study tries to investigate the necessity of defining educational function for the media, providing novel elements of media training and finally obtain a definition of educational media. The necessity of educational function has been turned on by five reasons, and novel features of media training have been introduced in three dimensions. The allowed domain of educational media is presented in three main axes of features, appropriate fields and dysfunctions and optimal range of educational media performance on two categories of damages and requirements. Media training takes place on condition of the educational use of the audience, and will fail without the proper preparation and selection of the audience. Educational media is a climate conducive to the growth of its audience, not the desert that rejects the possibility of any transcendental possibility. However, educational media is not at the forefront of Islamic education but is a turning point of education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational media
  • Mediated education
  • Islamic education
  • Educational communications
  1. ابراهیمی، ایمان (1396)، «درآمدی بر شناخت الگوی تربیتی رسانه با نظر به قرآن به مثابه رسانه تربیتی اسلام»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صدا و سیمای جهوری اسلامی ایران.
  2. باهنر، ناصر (1378)، آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
  3. باهنر، ناصر (1385)، رسانه‌ها و دین از رسانه‌های سنتی اسلامی تا تلویزیون، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
  4. باهنر، ناصر؛ محمدرضاروحانی (1393)، «رویکردی رسانه‌ای به تحلیل ارتباطی امر به معروف و نهی از منکر»، مطالعات فرهنگ ارتباطات (25)، ص115−146.
  5. حسنی، محمدجواد (1380)، «اهمیت و ضرورت تربیت دینی از منظر امام خمینیe» مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی (5)، ص65−80.
  6. حسینی، سیدعباس (1391)، «طراحی الگوی مطلوب ارتباط روحانیت با نسل جوان با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله جوادی‌آملی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلومj.
  7. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی (1370)، http://farsi.khamenei.ir/speech?nt=2&year=1370
  8. خالصی، پروین (1388)، «نقش و اهمیت رسانه‌های جمعی و کارکرد آنها»، سیاسی−اقتصادی (261)، ص274−287.
  9. خمینی، سیدروح‌الله (1389)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینیe (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات‌ شرعی و نامه‌ها) (دوره بیست و دو جلدی). تهران: نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe .
  10. روشندل اربطانی (1394)، «پژوهشی بنیادین در حوزه مفاهیم نظری سیاست‌گذاری رسانه‌ای»، مدیریت دولتی، دوره 7، ش3.
  11. زارع، غلامرضا (1390)، «بررسی و مطالعه دیدگاه‌های تربیتی مقام معظم رهبری و کاربرد آن در برنامه‌ریزی درسی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام‌نور تهران.
  12. سلیم، حجت (1397)، «مروری اجمالی بر تربیت اسلامی با تأکید بر نقش رسانه»، جامعه، فرهنگ و رسانه (27): 127:101.
  13. شاملی، عباسعلی (1379)، «در تکاپوی رسیدن به مدلی از تربیت اخلاقی در اسلام»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی (2)، ص13−46.
  14. شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
  15. صبحی‌طه، رشید ابراهیم (1983)، التربیه الإسلامیه و أسالیب تدرسیها، عمان: دار الأرقم للکتب.
  16. صفایی‌حائری، علی (1390)، مسئولیت و سازندگی، قم: نشر لیله القدر.
  17. ظاهری‌راد، جعفر (1390)، «بررسی تحلیل تربیت دینی و چالش‌های پیشرو با تأکید بر آموزه‌های اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  18. علی‌عسکری، عبدالعلی و سیدامیرحسین مکبری (1390)، «مدیریت استراتژیک رسانه و ارائه مدل مفهومی جدید (ملاحظاتی بر کاربست مدل‌های مرسوم در سازمان‌های رسانه‌ای)»، پژوهش‌های ارتباطی (65)، ص41−71.
  19. فروزان، حامد و سیدرضا نقیب‌السادات (1395)، «کارکرد تربیتی رسانه؛ گفتمان نوین ارتباطی مبتنی بر اندیشه اسلامی در ایران»، مطالعات رسانه‌های نوین (8)، ص137−171.
  20. مجلسی، محمدباقر (1386)، بحارالأنوار، جلد 68، ترجمه محمدباقر بهبودی، تهران: نشر اسلامیه.
  21. محمدی، فرشته (1393)، «ویژگی‌های رسانه تأثیرگذار منطبق بر آموزه‌های دینی»، مطالعات رسانه و امت (1)، ص123−147.
  22. مطهری، مرتضی (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: نشرصدرا.
  23. مظلومی، رجبعلی (1361)، گامی در مسیر تربیت اسلامی، تهران: انتشارات رشد.
  24. میرخندان، سیدحمید (1393)، رسانه و تربیت اسلامی، دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قم. http://qomirib.ac.ir/index.aspx?pid=99&articleid=50734