توانا, محمد علی, کامکاری, محمد, مصطفوی منتظری, سید محمد جواد. (1399). نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12(24), 281-294. doi: 10.30471/soci.2020.6230.1472
محمد علی توانا; محمد کامکاری; سید محمد جواد مصطفوی منتظری. "نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی". فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12, 24, 1399, 281-294. doi: 10.30471/soci.2020.6230.1472
توانا, محمد علی, کامکاری, محمد, مصطفوی منتظری, سید محمد جواد. (1399). 'نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی', فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12(24), pp. 281-294. doi: 10.30471/soci.2020.6230.1472
توانا, محمد علی, کامکاری, محمد, مصطفوی منتظری, سید محمد جواد. نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 1399; 12(24): 281-294. doi: 10.30471/soci.2020.6230.1472
نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی
1دانشیار دانشگاه شیراز؛ دانشکده حقوق و علوم سیاسی شیراز؛ بخش علوم سیاسی
2فارغ تحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یزد
3دانشجو دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد تاکستان
چکیده
سیاستنامه خواجه نظام الملک یکی از متون کلاسیک اندیشه سیاسی ایرانی است. نوع دیدگاه آن به مسائل مختلف بر بخشی مهمی از تاریخ اندیشه ایران تأثیر گذارده است. یکی از مسائل مطرح در سیاستنامه، نقش و جایگاه زنان است. سیاستنامه چه دیدگاهی درباره نقش و جایگاه سیاسی زنان ارائه می‌کند؟ منابع خواجه نظام در تأیید دیدگاه خود چیست؟ آیا این دیدگاه در عصر سلجوقی رقیبی نیز داشته است؟ مقاله حاضر نشان می‌دهد خواجه نظام الملک دیدگاه تحریم مشارکت سیاسی زنان را در سیاستنامه طرح نمود که براساس آن زنان نه‌تنها در موقعیت فروتر نسبت به مردان قرار دارند بلکه، مخل امر سیاسی نیز هستند. روایت‌های تاریخی و مذهبی (فقه شافعی) مهم‌ترین منابعی هستند که خواجه نظام برای تأیید دیدگاه خود از آنها بهره می‌برد. دیدگاه خواجه نظام در تقابل با دیدگاه تجویز مشارکت سیاسی زنان قرار داشت که از سوی سنت‌های قبیله‌ای ترکان و کنشگرانی همچون ترکان خاتون (همسر ملکشاه) و تاج الملک، رقیب خواجه نظام الملک در وزارت، دنبال می‌شد. در حالی که دیدگاه تحریم، ویژگی‌های ذاتی همچون ضعف، بی‌عقلی، فتنه‌گری و فریب‌کاری را به زنان نسبت می‌داد، دیدگاه تجویز با پذیرش امر واقع سیاسی و اجتماعی، توانمندی زنان طبقه حاکمه را می‌پذیرفت و مداخله چنین زنانی در امر سیاست را مجاز می‌دانست.
The role and political position of women in the policy of Khajeh Nizam-ol-Molk Tusi: Confrontation of the view of sanctions and prescribing women's political participation in the Seljuk era
نویسندگان [English]
mohamad ali tavana1؛ mohamad kamkari2؛ Mohammad Javad Mostafavi Montazeri3
1Assistant Professor, Political Science Department, shiraz University
2Student of Political Science University of Yazd
3PhD student of political thought at Takestan Azad University
چکیده [English]
Khwaja Nizam al-Mulk's policy can be regarded as a prominent example of the political statements of the Islamic era that was written in the Seljuk era. This text can be viewed from different perspectives, including the position and role that women play. Accordingly, the question was asked: What role does Khwaja Nizam al-Mulk Tusi's political policy place for women? The present paper used to answer this question from the theoretical framework of critical discourse analysis. The findings of this paper show: The text of the policy is the area of struggle of discourse-based (with Shafei's) discourse with tribal-oriented discourse. According to the discourse-based, the social and political arena is all masculine so that women should be placed in privacy and based on a self-centered discourse, although men have a social and political superiority, women (especially elderly elderly women) have social respect And political influence. In this struggle, the policy reproduces the discourse of the autonomous discourse, which Sunni jurisprudents were the main sponsors of
کلیدواژه‌ها [English]
Policy, Khajeh Nizam-ol-Molk, women's political status, sanctions, prescription
مراجع
1. ان، لمبتن (1372)، تداوم و تحول در تاریخ میانهایران، یعقوب آژند، تهران: نی.
2. بطوطه، ابن (1361)، سفرنامه، محمدعلی موحد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3. پیرا، فاطمه (1378)، «جنیست و قدرت در سیاست خواجه نظام ملک»، پژوهشنامه زنان، دوره ششم، شماره سوم، ص155−169.
4. دانشجو، حمیده؛ جواد عباسی و بشری دلریش (1397)، «نقش زنان دربار در سیاست مذهبی دوران سلجوقی، خوارزمشاهی و ایلخانی»، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سیزدهم، شماره پنجاه و یک، ص37−54.
5. ربانی، زهرا و منیژه قدرتی وایقان (1397)، «مروری بر فعالیت فرهنگی زنان در آناتولی عصر سلجوقی با تأکید بر طریقت‌های مولویه، اوحدیه، بکتاشیه»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال دهم، شماره بیست و هفت، ص101−127.
6. رحیم پور ازغندی، طاهره و فریبا علاسوند (1396)، «مشارکت سیاسی خاتون‌ها در دولت سلجوقیان ایران»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دوره هشتم، شماره بیست و هشتم، ص109−130.
7. سجادی؛ صادق (1361)، دائرة المعارف شیعه، ج یک، تهران: بنیاد اسلامی طاهر.
8. صادقی، فاطمه (1394)، جنسیت در آرای اخلاقی، چاپ دوم، تهران: نگاه معاصر.
9. طباطبایی، سیدجواد (1375)، خواجه نظام ملک، تهران: طرح نو.
10. غزالی، محمد (1351)، نصیحه الملوک، تهران: چاپخانه مجلس.
11. فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی دیدگاه، فاطمه شایسته پیران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
12. قادری، حاتم (1390)، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، چاپ یازدهم، تهران: سمت.
13. قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهان‌آرا، تهران: حافظ.
14. مرنیسی، فاطمه (1393)، ملکه‌های فراموش شده در سرزمین خلافت اسلامی، حسن اسدی، تهران: مولی.
15. نظام ملک، خواجه (1347)، سیر الملوک، احسان یارشاطری، تهران: بنگاه نشر و ترجمه.
16. نظام الملک، خواجه (1385)، سیر الملوک، محمد استعلامی، تهران: زوار.
ابتدای صفحه