واکاوی موانع هجرت طلاب از قم و ارائه الگوی مطلوب هجرت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم- گروه فرهنگ و ارتباطات

2 دانشجوی دکتری

10.30471/soci.2020.6075.1454

چکیده

با وجود افزایش کمی طلاب حوزه‏های علمیه پس از انقلاب اسلامی، آمارها حاکی از کمبود روحانی در مناطق بسیاری از کشور است. بخش‎هایی از مناطق شهری و روستایی به جز ایام موسمی تبلیغی −ماه رمضان و محرم− در سایر ایام سال از حضور روحانیون محروم‏اند. طرح‏های سازمان‏های متولی امر تبلیغ و هجرت، به‌رغم موفقیت نسبی، هنوز از عهده رفع این کاستی برنیامده‏اند. در این مقاله نظرات سی نفر از طلاب شش استان −که بیشترین آمار طلاب بالای 15 سال سکونت در قم را دارند− درباره موانع هجرت و همچنین راه‎کارها و پیشنهادهای ده نفر از مدیران و نخبگان تبلیغی با استفاده از روش تحلیل مضمون و به کمک نرم‌افزار «مکس کیو» بررسی شده است. این موانع و مشکلات از منظر طلاب در چهار محور اصلی «فردی»، «محیطی»، «سازمانی» و «خانوادگی» قابل بیان است. در محور فردی چهار بعد «مهارتی»، «شخصیتی»، «انگیزشی» و «تحصیلی» (24 مورد) و در محور محیطی با سه بعد «فرهنگی»، «موانع اقلیمی و امکانات منطقه» و «زمینه‏ها در قم» (33 مورد) و در محور سازمانی با دو بعد «مراکز اعزام مبلغ» و «حوزه‏های علمیه» (27 مورد) و در محور خانوادگی با دو بعد «همسر و فرزندان» و «فامیل و نزدیکان» (5 مورد) است. همچنین براساس پیشنهادها و راه‏کارهای نخبگان، الگوی مناسب هجرت طلاب با ایده اصلی «هجرت گروهی با محوریت نخبگان علمی، فرهنگی و تبلیغی» در دو حوزه «زیرساختی» و «روبنایی» (برنامه‏ای) ترسیم شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

موانع هجرت طلاب

نویسندگان [English]

  • karim khanmohammadi 1
  • habibollah asadollahi 2
1 استادیار دانشگاه باقرالعلوم- گروه فرهنگ و ارتباطات
2 دانشجوی دکتری
چکیده [English]

به‌رغم افزایش کمی طلاب حوزه‏های علمیه بعد از انقلاب اسلامی، آمارها حاکی از کمبود روحانی در مناطق زیادی از کشور است. بسیاری از مناطق شهری و روستایی به‌جز ایام موسمی تبلیغی ـ ماه رمضان و محرم ـ در سایر ایام سال از حضور روحانیون محروم‏اند. طرح‏های سازمان‏های متولی امر تبلیغ و هجرت، به‌رغم موفقیت نسبی، هنوز از عهده رفع این کاستی برنیامده‏اند. در این مقاله نظرات ده نفر از مدیران و نخبگان تبلیغی درباره موانع هجرت طلاب با استفاده از روش تحلیل مضمون و به کمک نرم‌افزار «مکس کیو» بررسی شده است. این موانع و مشکلات در چهار محور اصلی «فردی»، «محیطی»، «سازمانی» و «خانوادگی» دسته‏بندی شده است. در محور فردی سه بعد «مهارتی»، «شخصیتی» و «انگیزشی و بینشی» (29 مورد) و در محور محیطی سه بعد «فرهنگی»، «امکانات منطقه» و «زمینه‏ها در قم» (27 مورد)، در محور سازمانی دو بعد «مراکز اعزام مبلغ» و «حوزه‏های علمیه» (42 مورد) و در محور خانوادگی تک بعد آن «همسر و فرزندان» (5 مورد) ارائه شده است. همچنین بر اساس پیشنهادها و راه‏کارهای نخبگان، الگوی مناسب هجرت طلاب با ایده اصلی «هجرت گروهی با محوریت نخبگان علمی، فرهنگی و تبلیغی» در دو حوزه «زیرساختی» و «روبنایی» (برنامه‏ای) ترسیم شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • طلاب
  • تبلیغ
  • هجرت
  • الگو
  • تحلیل مضمون

مراجع

  1. * قرآن مجید، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

    1. خامنه‏ای، سیدعلی (1373)، فرهنگ و تهاجم فرهنگی، چاپ اول، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
    2. خندان، محسن (1372)، تبلیغ اسلامی و دانش ارتباطات اجتماعی، چاپ اول، تهران: چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
    3. خویی، میرزا حبیب‌الله (بی‌تا)، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، بیروت: مؤسسة الوفاء.
    4. رفیع‎پور، فرامرز (1360)، کندوکاوها و پنداشته‎ها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    5. رهبر، محمدتقی (1371)، پژوهشی در تبلیغ، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
    6. زورق، محمدحسن (1368)، مبانی تبلیغ، چاپ اول، تهران: سروش.
    7. طبری، ابوعلی فضل بن حسن (1356)، مجمع البیان، تهران: انتشارات فراهانی.
    8. عابدی، حسن و دیگران (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، ش2، پاییز و زمستان، شماره پیاپی 10، ص151−198.
    9. فتال نیشابورى، محمد بن احمد (1375)، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، قم: رضى‏.
    10. فلیک، یو (1382)، درآمدی بر پژوهش‎های کیفی در علوم انسانی، ترجمه عبدالرسول جمشیدیان و همکاران، قم: سماء قلم.
    11. کلینی، محمد بن یعقوب (1385)، ترجمه اصول کافی، صادق حسن‏زاده، جلد دوم، تهران: قائم آل‌محمد.
    12. گلد، جولیس (1376)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه گروهی از مترجمان، تهران: مازیار.
    13. گیدنز، آنتونی (1386)، جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.
    14. مریجی، شمس‎الله (1387)، کاربرد جامعه‎شناسی در تبلیغ، چاپ اول، قم: تپش.
    15. مطهری، مرتضی (1376)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
    16. معین، محمد (1364)، فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    17. ویمر، راجر و جوزف دومنیک (1384)، تحقیق در رسانه‎های جمعی، مترجم: سید کاووس امامی، تهران: سروش.
      1. www.balagh.ir
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
دوره 12، شماره 24 - شماره پیاپی 24
پاییز و زمستان 1399
صفحه 259-279

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار