واکاوی قانون حمایت از آمران به معروف در پرتو تنوع در تشخیص مصادیق ارزش‎ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شهیدچمران اهواز

چکیده

قانون، یکی از نهادهای اجتماعی است که می‎تواند حامی و پیشتوانه نهادهای دیگر و هماهنگ با آنها در حفظ انسجام و ارتقای جامعه، ایفای نقش کند؛ اما این مطلب، همیشه به این شکل رخ نمی‎نماید و قانونی کردن و دخالت قانونگذار، در بعضی از نهادها و هنجارهای اجتماعی می‎تواند موجب اختلال در آنها یا تضعیفشان باشد. این مقاله از میان چالش‌های فراوانی که فراروی قانون حمایت از آمران به معروف وجود دارد به چالش چگونگی تعیین مصادیق معروف و منکر می‎پردازد و درصدد یافتن پاسخی به این پرسش است که با توجه به تنوع در تشخیص مصادیق ارزش و ضد ارزش در جامعه و دشواری تشخیص مصادیق معروف و منکر، قانون حمایت از آمران به معروف در عمل با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد فرضیه‌ای که این تحقیق درصدد اثبات آن است این است که قانون مذکور با عنایت به واقعیات موجود در اکثر جوامع و تجربه‌های تاریخی اجرای امر به معروف و نهی ازمنکر در عمل به نتایج مورد نظر قانون‎گذار نخواهد رسید یافته‎های این تحقیق نشان می‎دهد مشکلاتی چون «دشواری تشخیص مصادیق و نامحدود بودن آنها» و «امکان شیوع سطحی‎نگری در تشخیص مصادیق» موجب خواهد شد که این قانون در عمل با بن‌بست روبه‌رو شود و حتی در صورت عملی شدن به دلیل «روشن نبودن جایگاه فقهی و قانونی و مرجع صالح برای تشخیص آنها» این قانون را با مشکلات نظری مواجه می‌کند و «تضاد ذاتی امور اخلاقی و امور قانونی» و «احتمال تحریک اختلافات دینی و جنگ‎های مذهبی» و نیز به دلیل «عدم تبین سازوکاری مناسب برای تعیین مصادیق معروف و منکر در شرایط متکثر و متنوع جامعه»، مانند سایر مشابهات خود در تاریخ جوامع اسلامی، در عمل به بن‌بست خواهد رسید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the law of protection of the commandments of theright in the light of diversity in the recognition of instances of values

نویسنده [English]

  • Abodlhosseyn Rezaei Rad
Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

The eighth principle of the Islamic Republic of Iran's constitution, which is based on the general principles of the Islamic Republic's system, takes into account the well-known and non-denominational nature of the mutual obligations of the state and the nation, and the manner in which it is implemented and its rules passed, but 35 years after the enactment of the law In 1392, the Law on the Protection of Parents and the Supreme Leader of the Prophet was adopted, which at that time, during the ratification process, even after approval and in the process of notification and implementation, encountered many challenges and obstacles by the personalities and institutions Gets Among the many challenges facing the implementation of this law, this research addresses the challenges and obstacles associated with the article one of this law and the definition of known and void instances in the seven titles examined by the jurisprudential and historic law and ultimately this The result comes from the fact that this law is due to the failure to identify the various known and void instances and the legal and legal mechanisms for their recognition, as well as the numerous and non-enclosure of the cases and the difficulty in identifying them and the possibility of conflict with the implementation of this law with priorities and interests Society and system, and the lack of clarity of the legal basis and their legal status, and the likelihood of controversy and misunderstandings. The failure to

کلیدواژه‌ها [English]

  • Law
  • Familiarity with the famous
  • Nahias of the vice
  • Examples
  • Protecting the Judge
  1. * قرآن کریم

    1. آنتونی گیدنز (۱۳۷۶ش)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

    2. ابن‌ابی‌الحدید، عزالدین ابوحامد (1378ق)، شرح نهج‌البلاغه، التحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ج19، المطبعه: منشور مکتبه آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، الناشر: دار احیاء الکتب العربیه.

    3. ابن‌اخوه، (محمد بن احمد قریشی) (1409ق)، معالم القریه فی احکام الحسبه، تحقیق: دکتر محمود شعبان، ج1، چاپ اول، هیئت المصریه العامه للکتاب.

    4. ابویعلی، محمد بن حسین (1403ق)، الاحکام السلطانیه، تحقیق: محمدحامد فقهی، بیروت: دارالکتب العلمیه.

    5. الاردبیلی، مولی محمد (مقدس اردبیلی)، (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان، تحقیق: الاشتهاردی و العراقی و الیزدی، ج2، قم: الناشر جامعه المدرسین.

    6. اعتماد السلطنه، محمد حسن خان (1306ق)، المآثر و الآثار، تهران: دارالطباعه خاصه دولتی چاپ سنگی.

    7. انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، (بی‎تا)، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    8. البحرانی، یوسف (بی‎تا)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق: محمدتقی الایروانی، ج1، قم: جامعه المدرسین قم.

    9. بخارائی، محمد بن نصر، (بی‎تا)، المستخلص من جواهر القرآن، به اهتمام دکتر مهدی درخشان، تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

    10. بصری ماوردی، ابی‌الحسن علی بن محمد حبیب و قاضی ابویعلی، محمد بن حسین الفراء (1406ق)، احکام السلطانیه و الولایات الدینیه، ج2، مکتب الاعلام الاسلامی.

    11. پاکتچی، احمد، دائرة المعارف بزرگ اسلامی (1396ش)، ج10، نشر دائرة المعارف بزرگ اسلامی، و مقاله در دائرة المعارف بزرگ تحت عنوان امر به معروف.

    12. تفتازانی، مسعود (1409ق)، شرح المقاصد، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، چاپ اول، بیروت.

    13. تفلیسی، جیش بن ابراهیم (1371ش)، وجوه القرآن، قاهره: انتشارات دانشگاه قاهره.

    14. جرجانی، علی بن محمد (1320ق)، شرح المواقف، التحقیق: بدرالدین نعسانی، ج7، قاهره.

    15. الجزایری، سیدعبدالله بن نعمه‌الله (1170ق)، التحفه السینه فی شرح نخبه المحسنیه (مخطوط)، نویسنده (ماتن) فیض کاشانی نویسنده شرح (شارح) الجزایری، نسخه خطی میکروفیلم کتابخانه آستانه قدس به خط عبدالله نورالدین نعمه‌الله شمارۀ عمومی در کتابخانه: 2269.

    16. الجوینی، عبدالملک (1369ق)، الارشاد، محقق محمد یوسف موسی و علی عبدالعظیم عبدالمجید، قاهره.

    17. حر عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی مسائل الشریعه، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر محقق حسینی جلالی محمدرضا، ج11، چاپ سوم، قم: نشر مؤسسه آل‌البیت لاحیا التراث.

    18. حسین‌زاده، محمد (1381ش)، دین‌شناسی، قم: انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    19. حلی، محقق نجم‌‌الدین ابی‌القاسم (1389ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، نجف.

    20. خفیف، علی (1382ق)، الحسبه در کتاب الفقه الاسلامی و مهرجان الامام ابن‌تیمیه، قاهره: المجلس الاعلی لرعایه الفنون والآداب والعلوم الاجتماعیه.

    21. خمینی، سیدروح‌الله الموسوی (امام خمینی) (1361ش)، صحیفه نور، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، سازمان انتشار و آموزش انقلاب اسلامی، تاریخ سخنرانی 13/12/1367، ج17، 18، 19، 20، 21.

    22. ــــــــــــــ (1379ش)، تحریر الوسیله، ج1، قم: نشر دارالعلم.

    23. دستغیب، عبدالحسین (1391)، گناهان کبیره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    24. الراغب الاصفهانی، ابی‌القاسم حسین بن محمد (1373ق)، المفردات فی غریب القرآن، المکتبه المرتضویه.

    25. رشید رضا، محمد (1990)، تفسیر المنار، ج4، 14، ناشر الهیئه المصریه العامه للکتاب.

    26. رضایی‌راد، عبدالحسین (1387ش)، امر به معروف در ترازوی عقل، قم: بوستان کتاب.

    27. رفیع‌پور فرامرز (۱۳۷۷ش)، آناتومی جامعه یا سنه الله، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، تهران: انتشارات کاوه.

    28. رومی (حاجی خلیفه)، مصطفی بن عبدالله القسطنطینی الروی الحنفی (1413ق)، کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون، بیروت: دارالکتب العلمیه.

    29. ری‌شهری، محمد (1389ش)، میزان الحکمه، مترجم حمیدرضا شیخی، ج6، 2، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.

    30. زمخشری، محمود (بی‎تا)، الکشاف، ج1، چاپ اول، بنان، دارالمعرفه لبنان.

    31. ساکت محمدحسین (1371ش)، دیباچه‌ای بر علم حقوق، ترجمه و نشر نخست مشهد.

    32. سروش، عبدالکریم (1373ش)، حکمت و معشیت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.

    1. 33.  ــــــــــــــ (1380ش)، صراطهای مستقیم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.

    34. السیوری الحلی، مقداد بن عبدالله (1356ش)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران:المکتبه المرتضویه.

    35. شریعتی، علی (1378ش)، شیعه مجموعه آثار 7، چاپ هفتم، نشر الهام دفتر تدوین و تنظیم آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی.

    36. ــــــــــــــ (1351ش)، علی مکتب وحدت عدالت، سازمان انتشارات حسینیه ارشاد.

    37. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی العاملی (بی‎تا)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (شرح لمعه)، ج1، الطبعه الاولی، جامعه النجف الدینیه.

    38. شهیدی، سیدجعفر (1368ش)، ترجمه نهج‌البلاغه، تهران: شرکت انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

    39. شیزری، عبدالرحمن بن نصر (1365ق)، نهایه الرتبه فی طلب الحسبه، قام علی نشره السید الباز العرینی باشراف محمد مصطفی زیاده قاهره، مطبعه اللجنه للتألیف والترجمه والنشر.

    40. صدر، محمدباقر (1382ش)، الاسلام یقود الحیاه، نشر دارالصدر.

    41. طباطبایی، علامه (1375ش)، تفسیر المیزان، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    42. طبرسی، فضل بن حسن (1384ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج1، نشر ناصر خسرو.

    43. طوسی، محمد بن حسن (بی‎تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح عاملی، احمد حسین، ج2، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.

    44. العاملی، السیدمحمدجواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح القواعد العلامه، تحقیق و تعلیق: محمدباقر الخالصی، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

    45. الغزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1352ق)، احیاء علوم الدین، ج2، مصر: مطبعه العثمانیه المصریه.

    46. ــــــــــــــ (1374ش)، کیمیای سعادت، انتشارات علمی و فرهنگی تهران.

    47. فیض الاسلام، علینقی (1368ش)، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه امام علیg، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه.

    48. القاسمی، ظافر (1411ق)، نظام الحکم فی الشریعه الاسلامیه، بیروت: دارالنفاس.

    49. القرطبی، ابن‌عبدالله (1954ق)، الجامع الاحکام القرآن، تصحیح احمد عبدالعلیم البرزونی، ج6، 2، چاپ اول، دارالکتب المصریه.

    50. قلقشندی، ابی‌العباس احمد ابن‌علی (بی‎تا)، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، ج3، دارالکتب المصریه و وزاره الثقافیه القومیه.

    51. القمی، میرزا ابوالقاسم (1418ق)، غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق: عباس تبریزیان، ج2، قم: مکتب الاعلام اسلامیه.

    52. کاشف الغطاء، جعفر (1422ق)، کشف الغطاء، قم: انتشارات تبلیغات حوزه علمیه قم.

    53. کلینی، ثقه الاسلام (1421ق)، اصول کافی، تهران: دفتر تاریخ و معارف الاسلامی.

    54. گومز بواندیا، هرناندو (1380ش)، جرایم شهری گرایش‌ها و روش‌های مقابله با آنها، ترجمه فاطمه گیوه‌چیان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    55. مشکینی، علی (1367ش)، واجب و حرام در شرع اسلام، قم: نشر الهادی.

    56. مصباح یزدی، محمدتقی (1391ش)، نظریه سیاسی اسلام، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و و پژوهشى امام خمینی.

    57. مطهری ــــــــــــــ (بی‎تا) ب، حماسه حسینی، قم: انتشارات صدرا.

    58. مطهری. مرتضی (بی‎تا) الف، ده گفتار، قم: صدرا.

    59. ناصری، ابوالعباس احمد بن خالد (1997م)، الاستقصاء لأخبار الدول المغرب الاقصی، محقق: جعفر الناصری و محمد الناصری، ج3، چاپ اول، دارالکتاب دارالبیضاء.

    60. النجفی، محمدحسن (1367ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محقق عباس قوچانی، ج21، چاپ هفتم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    61. النراقی، محمدمهدی (1383ق)، جامع السعادات، ج2، نجف: جامعة النجف الدینیه.

    62. نویری، شهاب‌الدین احمد بن عبد الوهاب (بی‎تا)، نهایه الارب فی فنون الادب، ترجمۀ دکتر محمود مهدوی دامغانی، چاپ اول، دارالکتب المصریه.

    63. همایون، محمدهادی (1374ش)، تبلیغات یک واژه در دو حوزه، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

     

    مقالات

    64. خیری، حسن (1394ش)، «بررسی جامعه‌شناختی قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 2، پاییز و زمستان، ص237−262.

    65. رضایی‌راد، عبدالحسین (پاییز 1399ش)، مقاله «مطالعه راهبردی علم فقه»، مجله فقه و اصول دانشگاه فردسی مشهد، دوره 52 شماره 3، شماره پیاپی 122.

    66. ــــــــــــــ (زمستان 1388ش)، «رابطه امر به معروف با تکثرگرایی دینی و اجتماعی در مبانی انقلاب اسلامی»، مجله مطالعات انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 19، ص91−109.

    67. ستوده، سیامک (2002م) تروریسم اسلامی پایان یک شکست، چاپ اول U.S.A،Servicio Grafico Mexico

    68. سری، ابوالقاسم (1378ش)، «‌منصب محتسب در ایران»، مجله حکومت اسلامی، سال 4، شمارۀ 3، ص151−174.

    69. سم هریس (2005م)، پایان ایمان، ترجمه بهمنیار، نیویورک، لندن، W.W.NORTON&COMPANY.

    70. عزت، عبدالفتاح (1381ش)، «جرم چیست و معیارهای جرم‎انگاری کدام است»، مجله حقوق دادگستری، شماره 41.

    71. کاتوزیان، ناصر (1385ش)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ 48، تهران.

    72. هولمز، رابرت ال (1385ش)، مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه مسعود علیا، تهران: نشر ققنوس.

    73. (ضوابط تشکیل و فعالیت شوراهای امر به معروف ... مورخ 31/3/ ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر 1395ش).

     

    سایت‌ها

    1. باقی، عمادالدین (1381)، مقاله‌ای تحت عنوان «پیش‌درآمدی بر بحث عمومی و خصوصی در فرهنگ اسلامی» در سایت www.kadivar.com/htm/farsi/paper12.htm
    2. ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر سایت اختبار به آدرس

     https://www.ekhtebar.com/?p=51279

    1.  (سایت خبری سیمرغ 1394ش) www.seemorgh.com
    2.  (سایت خبری ایرنا 1395ش) http://www.irna.ir/
    3. کریمی، (خبرگزاری ایکنا 1397ش) http://iqna.ir
    4. www.Qudsonline.ir/news/368928/30/4/99

    منابع لاتین

    80. Michael cooke (2001), commanding Right and forbidding wrong in lslamic, thought cambridge University press due, published.

    81. Shafaat Ahmad (2004), Commanding good and forbidding evil /HTTP:/saifiripod.com/ explrove/dowlah/htm/82/11/24

    82. Salmod J.W ,1891 jurisprudence 269-272.

    83. Ulrike Freitage (2005), commanding Right and forbidding Wrong in Islamic thought, department of history SOAS /http://www.History.as.ur/welcome.

     Jost, Jannis (2017-01-21), "Institute for Economics & Peace: Global Terrorism Index 2015". SIRIUS https://www.degruyter.com/view/journals/sirius/1/1/article-p91.xml.