جمشیدی, مهدی. (1399). معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشم‌انداز مرتضی مطهری. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12(24), 55-81. doi: 10.30471/soci.2020.5441.1363
مهدی جمشیدی. "معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشم‌انداز مرتضی مطهری". فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12, 24, 1399, 55-81. doi: 10.30471/soci.2020.5441.1363
جمشیدی, مهدی. (1399). 'معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشم‌انداز مرتضی مطهری', فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 12(24), pp. 55-81. doi: 10.30471/soci.2020.5441.1363
جمشیدی, مهدی. معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشم‌انداز مرتضی مطهری. فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی, 1399; 12(24): 55-81. doi: 10.30471/soci.2020.5441.1363
معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشم‌انداز مرتضی مطهری
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی- تهران-ایران
چکیده
در این مقاله، تلاش شده در میان تلقّی‌ها و تفسیرهای متفاوتی که علم اجتماعی اسلامی وجود دارد، معنای علم اجتماعی اسلامی از چشم‌انداز مرتضی مطهری، کشف و مشخّص شود. در این راستا، معنا و مفهوم علم اجتماعی اسلامی از زوایۀ نگاه مطهری، شرح داده شده است، به‌طوری‌که در یک برداشت، او چهار تعبیر از مفهوم علوم اسلامی، مبتنی بر معیارهای موضوع و غایت و نظریه‌پرداز، ارائه کرده است؛ و در برداشتی دیگر، می‌نویسد اسلام با علم اجتماعی، دو نوع پیوند دارد: یکی پیوند مستقیم، از آن جهت که اسلام، یک سلسله معارف نظری و احکام عملی دربارۀ جهان اجتماعی دارد، دیگری پیوند غیرمستقیم از طریق توصیه‌های اخلاقی همچون امانت، عفت، عدالت، احسان و ایثار. برداشت دیگر او، در این عبارت نهفته است که می‌نویسد اسلام، یک مکتب جامعه‌شناختی نیست؛ چون در کتاب آسمانی اسلام، هیچ مطلب اجتماعی در لفافۀ اصطلاحات رایج جامعه‌شناختی و با زبان معمول آن و در چارچوب تقسیمبندیهای مرسوم، بیان نشده است، امّا در عین حال، «مسائل زیاد»ی از علم اجتماعی، به‌طور کامل، قابل استنباط و استخراج از قرآن کریم است.
The meaning of "Islamic Social Science" from Morteza Motahhari's Perspective
نویسندگان [English]
mahdi jamshidi
Member of Scientific Council of Islamic Thought and Culture Center-Tehran-Iran
چکیده [English]
Abstract: In this paper, attempts have been made to reconstruct and formulate the various Islamic thinkers' interpretations and interpretations of the meaning of Islamic social science from the perspective of Morteza Motahari. In this regard, the meaning and concept of Islamic social science is described from the angles of Motahari's perspective, so that in one impression, he presented four interpretations of the concept of Islamic sciences based on the criteria of subject and goal, theorist. In another reading, Motahari writes that Islam has two kinds of links with social science: one direct link, since Islam has a theoretical circle of knowledge and practical rulings about the social world, the other is the indirect linkage through ethical recommendations such as trust, chastity , Justice, Goodness and self sacrifice. His other conception lies in the statement that Islam is not a sociological school; since in the Hebrew Book of Islam, no social material has been expressed in terms of common sociological terminology and in its usual language and within the framework of conventional divisions. , But at the same time, the great deal of social science is completely inferential and extracted from the Holy Qur'an.
کلیدواژه‌ها [English]
Islamic social science, Basics, subject, hypothesis, problem
5. جمشیدی، مهدی (1391الف)، «هستی‌شناسیِ فرهنگی در اندیشۀ آیت‌الله مطهری»، فصلنامۀ نظریه‌های اجتماعیِ متفکّرانِ مسلمان، ش2، ص141−166.
6. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391ب)، «هستی‌شناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ اسراء، ش12، ص131−164.
7. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391پ)، «معرفت‌شناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص185−212.
8. جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ امان‌الله فصیحی (1390)، «جامعه‌شناسی تاریخی در اندیشۀ شهید مطهری»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، سال هشتم، ش۱، ص53−77.
9. حسامی‌فر، عبدالرزاق (1392)، «مطهری و نسبت میان علم و دین»، فصلنامۀ پژوهش‌های علم و دین، س4، ش۸، ص25−42.
10. حسین‌زاده‌یزدی، مهدی؛ حمیده‌سادات حسینی‌روحانی (1393)، «جایگاه اصالت روح در مبانی انسان شناختی علوم اجتماعی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ اسلام و مطالعات اجتماعی، س2، ش۵، ص2−22.
11. خسروپناه، عبدالحسین (1390)، رویکرد استاد مطهری به علم ودین، تهران: معارف.
12. خندان، علی‌اصغر (1389)، «توحید و شرک در معرفت و علوم انسانی با تکیه بر آثار و اندیشه های استاد شهید مرتضی مطهری»، فصلنامۀ معرفت کلامی، س1، ش4، ص143−178.
13. خندان، علی‌اصغر (1391)، «تقریر غایت گرایانه از علم دینی با تکیه بر اندیشه های استاد مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص27−50.
14. __________ (1394)، «طراحی ارکان و شـاخص‌هـای کمّی برای علوم انسـانی اسلامی مبتنی بر تقریر غایت‌گرایانه استاد مطهری از علم دینی و بررسی تأثیر آن در تحول علوم انسانی»، فصلنامۀ تحقیقات بنیادین علوم انسانی، ش۱، ص۵۹−۸۲.
15. سروش، عبدالکریم (1374)، درس‌هایی در فلسفۀعلمالاجتماع؛ روشِ تفسیر در علومِ اجتماعی، تهران: نی.
16. کربلائی‌پازوکی، علی؛ محمدرضا میرهادی‌تفرشی (1396)، «چیستی علوم اسلامی و رابطۀ آن با علوم انسانی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش70، ص5−18.
17. قنبری‌همایکوه، امیر؛ و دیگران (1397)، «نسبتِ علم و دین در فلسفۀ ایان باربور و نقدِ آن از منظرِ استاد مرتضی مطهری»، دوفصلنامۀ پژوهش‌های علم و دین، دورۀ 9، ش18، ص49−71.
18. مطهری، مرتضی (1390)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران: صدرا.
19. _________، (1391الف)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا.
20. _________، (1391ب)، انسانِ کامل، تهران: صدرا.
21. _________، (1391پ)، قیام و انقلابِ مهدی از دیدگاهِ فلسفۀتاریخ، تهران: صدرا.
22. _________، (1391ت)، شناخت از نظرِ قرآن، ج1، تهران: صدرا.
23. _________، (1392)، کلّیّات علوم اسلامی، ج1−3، تهران: صدرا.
25. _________، (1393)، علل گرایش به مادّی‌گری، تهران: صدرا.
26. _________، (1394ب)، نظری به نظام اقتصادیاسلام، تهران: صدرا.
27. _________، (1395الف)، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد سالۀاخیر، تهران: صدرا.
28. _________، (1395ب)، آیندۀ انقلاب اسلامیایران، تهران: صدرا.
29. _________، (1395پ)، مقدّمه‌ای بر جهانبینیِاسلامی، ج1: انسان و ایمان، تهران: صدرا.
30. _________، (1395ت)، مقدّمه‌ای بر جهان‌بینیِ اسلامی، ج4: انسان در قرآن، تهران: صدرا.
31. _________، (1395ث)، مقدّمه‌ای بر جهان‌بینیِ اسلامی، ج5: جامعه و تاریخ، تهران: صدرا.
32. موسوی، محمود (1396)، مناسبات دین و علوم انسانی از منظر شهید مطهری، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه قم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی.
33. موسوی، سیّدمهدی (1394)، الگوهای کلانِ تولیدِ علومِ انسانیِ اسلامی در بسترِ انقلاب، تهران: آفتابِ توسعه.
34. میری، سیدجواد (1398)، «مطهری و سنّت‌های جامعه‌شناسی: نگاهی آلترناتیو»، فصلنامۀ جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال دهم، ش۳۱، ص107−115.
35. یقینی‌پور، مصطفی (1392)، «الگوی جامعه‌شناسی معرفت استاد مطهری؛ بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطۀ فرآورده‌های معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری»، فصلنامۀ اسلام و علوم اجتماعی، س5، ش۹، ص87−108.
ابتدای صفحه