مدیریت تعارض‏های اجتماعی از نظرگاه اسلام با تأکید بر روابط اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قم

3 عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

چکیده

تعارض‏های اجتماعی همواره به‌عنوان معضلی بزرگ در جوامع بشری و سدی در برابر رشد و اعتلای آنها به شمار آمده است. تعارض‏های اجتماعی انواع متفاوتی داشته و سطوح مختلف جامعه را دربر می‏گیرد. آنچه در این پژوهش بررسی  شده است، پاسخ به این پرسش است که اسلام برای مدیریت تعارض‏های اجتماعی در حوزۀ روابط بینافردی چه طرحی ارائه کرده است؟ پژوهش حاضر، پژوهشی اکتشافی با روش توصیفی−تحلیلی است که با استفاده از ابزار مطالعه کتابخانه‏ای، به جمع‏آوری آیات و روایات و سپس کدگذاری و تجزیه و تحلیل محتوای آنها پرداخته شده است. براساس یافته‏های تحقیق، برنامۀ اسلام برای مدیریت تعارض‏های بینافردی، دربرگیرندۀ نه محور اساسی در جهت تنظیم روابط بینافردی و مدیریت تعارض‏های این حوزه ارتباطی است. این محورها عبارتند از: نفی برتری‏های دروغین؛ تعیین حقوق متقابل؛ دستور به حسن خلق اجتماعی؛ تلطیف عواطف و احساسات؛ نهی از امور تعارض‏برانگیز؛ ایجاد اتقان در روابط؛ ضرورت اصلاح‌گری همگانی؛ ضرورت نظارت همگانی؛ و تفکر جمعی. اسلام در این راه، اراده‏های فردی و جمعی جامعه را مد نظر قرار داده و افزون بر مسئول دانستن هریک از افراد جامعه در مدیریت تعارض‏های اجتماعی، در این مسیر بر نقش تشریک مساعی آنها انگشت تأکید نهاده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Management of Social Conflicts from the Point of View of Islam with Emphasis on Social Relationships

نویسندگان [English]

  • Mahdi ShaMohammadi 1
  • Mohammad Hadi Mofatteh 2
  • Sayyed Hossein Sharafoddin 3
1 PhD of Sciences of the Quran and Hadith; Qom University
2 Associate Professor of the Quran and Hadith; Qom University
3 Associate Professor in Department of Sociology; Imam Khomeini Educational and Research Institute
چکیده [English]

Social conflicts have always been a great issue in human societies and an obstacle for their growth and transcendence.  Social conflicts are of various types and cover different levels of society. What has been investigated in this study is the answer to the following question: “What has Islam devised for management of social conflicts in the sphere of interpersonal relations?” The present study is an exploratory one conducted through a descriptive-analytical method using library sources to gather Qur’anic verses and traditions and then coding them to analyze their content. According to the findings of the study, Islam’s plan for managing the interpersonal conflicts consists of nine basic axes in order to adjust interpersonal relations and mange conflicts in this relational sphere. These axes are as follows: negating false superiorities, determining mutual rights, enjoining social good character, moderating emotions and feelings, forbidding conflict-making things, strengthening the relations, necessity of public reformations, necessity of public supervision, and collective thinking.
To do so, Islam has considered the individual and collective wills of the society and, in addition to regarding each if the society’s member as responsible agents in managing the social conflicts, has emphasized the role of cooperation in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • managing social conflicts
  • social relations
  • Islam’s social theory

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.

    * نهج‌البلاغه (1414ق)، شریف رضی، تصحیح صبحی صالح، ترجمه محمد دشتی، قم: هجرت، چاپ اول.

    * رساله حقوق امام زین‌العابدین (1387)، ترجمه عباس حاجیانی دشتی، چاپ اول، قم: موعود اسلام.

    * فقه الرضا (1406ق)، چاپ اول، مشهد: آل‌البیت.

     

    منابع

    1. ابن‌ادریس، محمد بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، تحقیق حسن بن احمد الموسوی، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین، ج‏3، ص617.

    2. ابن‌حیون، نعمان بن محمد (1385ق)، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، تحقیق آصف فیضی، ترجمه عبدالله امیدوار، چاپ دوم، قم: آل‌البیت.

    3. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1408ق)، تاریخ ابن‌خلدون، تصحیح زکار سهیل، چاپ دوم، لبنان: دارالفکر.

    4. ابن‌شعبه حرّانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول عن آل‌الرسول، تحقیق علی‌اکبر غفاری، ترجمه احمد جنتی، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.

    5. پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج الفصاحه، چاپ چهارم، تهران: دنیای دانش.

    6. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366)، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، ترجمه آقاجمال خوانساری، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات.

    7. جوادی آملی، عبدالله (1392)، مفاتیح الحیاة، قم: اسراء، چاپ یکصد و پنجاه و پنج،1392ش.

    8. حلوانی، حسین بن محمد (1408ق)، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ترجمه عبدالهادی مسعودی، چاپ اول، قم: مدرسه امام مهدی.

    9. دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، ارشاد القلوب إلى الصواب، ترجمه عبدالحسن رضایی، چاپ اول، قم: شریف رضی.

    10. راوندی کاشانی، فضل‌الله بن علی (بی‏تا)، النوادر، تحقیق و ترجمه احمد صادقی، چاپ اول، قم: دارالکتاب، ص12.

    11. شریف رضی (1406ق)، خصائص الأئمة، تحقیق محمدهادی امینی، چاپ اول، مشهد: آستان قدس.

    12. صدوق، محمد بن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضاg، تحقیق مهدی لاجوردی، ترجمه محمدتقی آقانجفی، چاپ اول، تهران: جهان.

    13. ـــــــــــ (1362)، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، ترجمه یعقوب جعفری، چاپ اول، قم: جامعه مدرسین.

    14. ـــــــــــ (1362)، صفات الشیعة، ترجمه امیر توحیدی، چاپ اول، تهران: اعلمی.

    15. ـــــــــــ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، ترجمه علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.

    16. طباطبایی، محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین.

    17. طبرسی، علی بن حسن (1385ق)، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ترجمه عزیزالله عطاردی، چاپ دوم، نجف: حیدریه.

    18. طبری آملی، محمد بن ابی‌قاسم (1383ق)، بشارة المصطفى لشیعة المرتضى، چاپ دوم، نجف: حیدریه.

    19. عریضی، علی بن جعفر (1409ق)، مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها، چاپ اول، قم: آل‌البیت، ص342.

    20. کراجکی، محمد بن علی (1410ق)، کنز الفوائد، تحقیق عبدالله نعمه، ترجمه محمدباقر کمره‏ای، چاپ اول، قم: دارالذخائر.

    21. کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، کافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.

    22. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402ق)، الزهد، تحقیق غلامرضا عرفانیان، ترجمه عبدالله صالحی، چاپ دوم، قم: علمی.

    23. ـــــــــــ (1404ق)، المؤمن، ترجمه عبدالله صالحی، چاپ اول، قم: مدرسه امام مهدی.

    24. مطهری، مرتضی (1383)، آشنایی با قرآن 7، چاپ پنجم، تهران: صدرا.

    25. مکارم شیرازی، ناصر (1421ق)، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج2، ترجمه محمدعلی آذرشب و دیگران، چاپ اول، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب.

    26. آزاد ارمکی، تقی (1383)، نظریه‏های جامعه‏شناسی، چاپ سوم، تهران: سروش.

    27. احمدی، حبیب (1382)، روان‏شناسی اجتماعی، چاپ اول، شیراز: دانشگاه شیراز.

    28. انصاری، ابراهیم (1355)، «ابن‌خلدون پیشرو نظریه تضاد در جامعه‏شناسی»، دانشکده،10.

    29. بارون، رابرت (1396)، روان‏شناسی اجتماعی، ترجمه یوسف کریمی، چاپ یازدهم، تهران: روان.

    30. بولتون، رابرت (1388)، روان‏شناسی روابط انسانی، ترجمه حمیدرضا سهرابی، چاپ پنجم، تهران: رشد.

    31. ترنر، جاناتان اچ (1378)، مفاهیم و کاربردهای جامعه‏شناسی، ترجمه محمدعزیز بختیاری−محمد فولادی، چاپ اول، قم: موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.

    32. حسینی، حمید (1393)، آموزش پژوهش، چاپ اول، قم: شمیم یاس ولایت.

    33. دلجو، شریعت (1385)، ارتباط انسانی، چاپ اول، تهران: سپهر سخن. 

    34. رابرتسون، یان (1372)، درآمدی بر جامعه، ترجمه حسین بهروان، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی.

    35. رابینز، استیفن (1388)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمه علی پارسائیان، چاپ بیست و سوم، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی.

    36. رضائیان، علی (1382)، مدیریت تعارض و مذاکره، چاپ دوم، تهران: سمت.

    37. ریتزر، جورج (1384)، نظریۀ جامعه‏شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ نهم، تهران: علمی.

    1. 38.  سنگ‏دل، مرتضی و همکاران (1394)، «مدیریت تعارض در آثار مدیریتی مبتنی بر دیدگاه اسلام»، پژوهش‏نامه مدیریت تحول، 13.

    39. شارون، جوئل (1385)، ده پرسش از دیدگاه جامعه‏شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ پنجم، تهران: نی.

    40. شکرچی، احمد (1390)، «تضاد نخبگان»، پایان‌نامه دکتری جامعه‏شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.

    41. عباسی، رسول و دیگران (1392)، «تحلیل تطبیقی−کیفی تضاد سیاسی خشونت آمیز در سطح کلان»، جامعه‏شناسی کاربردی، 50.

    42. عسکری‏نیا، ابوالفضل و منا لطفی (1390)، روش تحقیق در مدیریت، تهران: فرانما.

    43. فرهنگی، علی‏اکبر (1374)، ارتباطات انسانی، چاپ اول، تهران: رسا.

    44. کریمی، یوسف (1382)، روان‏شناسی اجتماعی، چاپ یازدهم، تهران: ارسباران.

    45. لهسایی‏زاده، عبدالعلی (1387)، «نظریه‏های جدید در مکتب تضاد»، جامعه‏شناسی، 10.

    46. مایرز، دیوید (1393)، روان‏شناسی اجتماعی، ترجمه حمید شمسی‏پور و دیگران، چاپ اول، تهران: ارجمند.

    47. محسنیان‏راد، مهدی (1393)، ارتباطات انسانی، چاپ دوم، تهران: سمت.

    48. Baron, Robert, Psicologia social, Madrid, Pearson educacoon, 10ª Edicion, 2005.

    49. Charon, Joel, Ten questions: a sociologiacal perspective, United States, Wadsworth, seventh Edition, 2010.

    50. Myers, David, Social Psychology, New York, McGraw-Hill, tenth Edition, 2010.

    51. Ritzier, George, Sociological Theory, New York, McGraw-Hill, eighth Edition, 2011.

    Turner, Jonathan, The emergence of sociological theory, New York, five Edition, 2002.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار