بازاندیشی نظری درباره مطالعه آکادمیک دین در جهان و در ایران: موردپژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب قم ‌

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دین‌پژوهی، دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 استادیار، دانشکده ادیان، دانشگاه ادیان ومذاهب قم

چکیده

مطالعه دین یا دین‎پژوهی به‌عنوان یک رشته علمی دانشگاهی و تأثیرپذیری آن از محیط، از موضوعاتی است که توجه محققان را به خودجلب کرده است و موجب تحولات درون‌ساختاری و مناسباتی می‌شود که از نظر جامعه‌شناسی معرفت، در شکل‎گیری معرفت ناشی از این رشته اثرگذار است. این مقاله تلاش کرده‎ است با تکیه بر تحقیق کتابخانه‎ای و بررسی اسناد موجود و مشاهده از دو منظر یافته‎های نظری و تجربی به این موضوع در بستری تاریخی و با بررسی پیشینه مفهومی و نظری آن بپردازد و همچنین نسبتی از آنچه که ما می‎توانیم با این امر داشته باشیم را توضیح دهد.
نتایج تحقیق نشان داد که دین‎پژوهی متأثر از بستر اجتماعی و فرهنگی است و به‌طور خاص ثابت شد که دانشگاه ادیان که رشته دین‎پژوهی در آن جریان دارد، بر نوع دین‎پژوهی هم به لحاظ شکل و هم محتوا اثرگذار است. این امر ناشی از تأثیرپذیری خود دانشگاه ادیان از یک محیط بزرگ‌تر به نام قم و ایران بوده و مجموعه‎ای از مهم‌ترین مسائل منبعث از اولویت‎های محیطی، در چشم‎اندازهای پژوهشی دانشگاهی در امر مطالعه دین، مطرح است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Theoretical Rethinking on the Academic Study of Religion in the World and in Iran: A Case Study on the University of Religions and Denominations, Qom

نویسندگان [English]

  • Yonus Ahmadi 1
  • Baqer Talebi Darabi 2
1 Ph.D. Student of Study of Religion; Faculty of Religions; University of Religions and Denominations, Qom
2 Assistant Professor in Faculty of Religions; University of Religions and Denominations
چکیده [English]

The study of religion or Religious Studies as an academic discipline and its being influenced by the environment is one of the topics of interest for the scholars, leading to the intra-structural and relational changes effective in formation of knowledge related to this discipline from the viewpoint of sociology of knowledge. This article has attempted to address this issue in a historical context by examining the existing documents from both theoretical and empirical points of view, and examining its conceptual and theoretical background, to explain our relation to it.
The results of the study showed that study of religion is influenced by both the social and the cultural context; and in particular, it has been shown that the University of Religions is influencing both the form and content of religious studies. This is due to the influence on the University of Religions itself from a larger environment called Qom and Iran, and a series of important issues arising from environmental priorities are raised in academic research perspectives in the study of religion.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion
  • academic study of religion
  • the University of Religions and Denominations
  • study of religion
  • religious studies

مراجع

  1. افخمی، حسینعلی (1392)، «رویکردهای مدیریتی و آسیب‌شناسی تحقیقات روابط عمومی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش61، ص55−69.
  2. الیاده، میرچا (1389)، دین‌پژوهی، مترجم: بهاءالدین خرمشاهی، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  3. ایمان، محمدتقی (1393)، فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ دوم، قم: نشر جعفری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  4. ایجادی، جلال (1397)، «فلسفه و جامعه‌شناسی و چالش‌های مشترک»، فرانسه.
  5. بخارایی، احمد (1394)، «نسبت فلسفه و جامعه‌شناسی با تأکید بر جامعه‌‌شناسان کلاسیک»، وروکابال، آلفونسو (1389)، دانشگاه نهادی امروزین، علی شریفی، چاپ اول، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  6. بن نبی، مالک (2009)، مشکله‎الافکار فی‎العالم الاسلامی، دمشق، دارالفکر.
  7. پورحسن، قاسم (1396)، «دانشگاه مرکز ایدئولوژی یا دانش».
  8. داوری اردکانی، رضا (1397)، «ایران و مسائل و مشکلاتش»، نشریه فرهنگستان علوم، خبرنامه، س18، ش68.
  9. دی یر، پیتر (1388)، تاریخ علم، انقلاب در علوم و دانش اروپایی، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران: سخن.
  10.  ربانی خوراسگانی، علی؛ وحید قاسمی؛ رسول ربانی خوراسگانی؛ مهدی ادیبی سده و نادر افقی (1390)، «تحلیل جامعه‌شناختی شیوه‌های تولید علم؛ تأملی در رویکردهای نوین»،تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 4، ش4، پیاپی 16، ص117−158.
  11.  رحیمی سجاسی، داوود (1391)، شیوه‌های تولید دانش (درآمدی بر تولید دانش بومی)، قم: بوستان کتاب.
  12. ژاکلیک، اس و جی. استارلینک (1385)، «کتاب‌شناسی دین‌پژوهی»، هفت آسمان، باقر طالبی دارابی، ش31.
  13. سیاهپوش، سیدابوتراب (1392)، «بررسی سیر تحول اجتماعی نهادهای فرهنگی و دانشگاهی در اروپا (از سدۀ یازدهم تا پانزده میلادی)»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره دوم، ص21−43.
  14. شجاعی زند،علی رضا (1388)، جامعه شناسی دین، جلد اول، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
  15. شیرودی، مرتضی (1394)، «مطالعات ایرانی بومی‌سازی و نظریه بوم‎گرایی معطوف به سنت شیعی»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره اول، بهار 1394، ص99−122.
  16. عبدالکریمی، بیژن (1396)، پایان تئولوژی، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر نقد فرهنگ.
  17. عسگری، یاسر و رسول نوروزی فیروز (1393)، روش‌شناسی مطالعات اسلامی در غرب: گفتارهایی از عبدالعزیز ساشا دینا، ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم: بوستان کتاب.
  18. علیزاده، بیوک (1381)، «گستره‌های دین‌پژوهی و مسئله بومی‌شدن»، اندیشه حوزه، شماره اول و دوم.
  19. فراستخواه، مقصود (1389)، دانشگاه و آموزش عالی، منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی، تهران: نشر نی.
  20. فیاض، ابراهیم (1390)، تولید علم و علوم انسانی، چاپ دوم، مشهد: نشر سپیده باوران.
  21. فیرحی، داود (1381)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نشر نی.
  22. قانعی‎راد، محمدامین (1379)، جامعه شناسی رشد و افول علم درایران، تهران: نشر مدینه.
  23. کاپلستون، فردریک (1388)، تاریخ فلسفۀ قرون وسطی، ابراهیم دادجو، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
  24. نصر، حسین (1393)، نیاز به علم مقدس، چاپ سوم، قم: نشر طه.
  25. موسوی، آرش (1394)، «نظام نوآوری در علوم انسانی»، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، س21، ش82، ص143−169.
  26. میری، سیدجواد (1394)، «پروبلماتیزه کردن جامعه‌شناسی در ایران−مسائل و راه‌های پیش‌رو»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  27. هرلینگ، برادلی (1396)، راهنمای دین‌پژوهی، مهدی حسن‌زاده و رسول اکبری، قم: نشر ادیان.
    1. Alles, G. D. (ed.) (2008), Religious Studies: A Global lietV, London, Routledge, An attempt to map the study of religions worldwide.
    2. Becher, Tony(1989), “Academic Tribes and Territories: Intellectual Enquiry and the Culture of Disciplines”. Milton Keynes: The Society for Research into Higher Education and the Open University.
    3. BradleyL.Herling (2008), “A Beginner's Guide to the Study of Religion”, Published by Bloomsbury Academic .
    4. Corrywright D., & Morgan, P. (2006), Get Set for Religious Studies, Edinburgh: Edinburgh University Press.
    5. Cush, D. & Robinson, C. ( 2016), “Brian Bocking and the defence of study of religions as an academic discipline in universities and schools”. Journal of the Irish Society for the Academic Study of Religions, 3 (1), 27-41.
    6. Cortazzi, Martin & Lixian Jin (1997), “Communication for learning across cultures”, PP. 76-107, In McNamara, D. & R. Harris (eds) Overseas Students in Higher Education, Issues in Teaching and Learning London and New York: Routledg.
    7. Cush, D. (2009), “Religious Studies versus Theology: why I’m still glad that I converted from Theology to Religious Studies”, In: Bird, D. & Smith, S. (eds.). Theology and Religious Studies in Higher Education: Global Perspectives, London and New York: Continuum. pp. 15-30.
    8. Ford, David (1999), “Theology: A Very Short Introduction”, Oxford: Oxford University Press. Theology. – John Hinnells (ed.), The Routledge Companion to the Studyof Religion, 61–79. London and New York: Routledge.
    9. Hinnells, John (ed.) (2005) The Routledge Companion to the Study of Religion. London and NewYork: Routledge.
    10. Knott, Kim (2007), Religious Studies and its relationship to theology: A spatial analysis, Temenos, 43 (2). pp. 173-198. ISSN 0497-1817.
    11. Martin, Luther H. & Donald Wiebe (2012), Religious studies as a scientific discipline.
    12. McCutcheon, R. T. (1997), Manufacturing Religion, New Yo rk, Oxfo rd University Press.
    13. Meri, W. Josef (2003), Culture and Memory in Medieval Islam , London: I.B Tauris.
    14. Nmah Patrick Enoch (2010), “Studying Religion Scientifically: Motive and Method”, An International Multi-Disciplinary Journal, EthiopiVol. 4 (3b) July, 2010.
    15. Penner, H.H., and Yonan, E.A. (1972), “Is a Science of Religion Possible?”, The Jeurnal of Religion, 107-133.
      1. Pye,Mishael (2000), “the Future of the Study of Religion”, (Boston, Mass.) The future of the study of religion : proceedings of Congress, edited by Slavica Jakelic and Lori Pearson.
      2. Schweiker, William (2006), “On the Future of Religious Ethics: Keeping Religious Ethics Religious and Ethical” – Journal of the American Academy of Religion, 74:1,51–135.
      3. Smart, N. (1973), The Science of Religion & the Sociology of Knowledge, Princeton : Prince ton University Press.
      4. Smith, Wilfred Cantwell (1964), “The Meaningand and End of Religion”, New York, Macmillan, Pages 757–790.
      5. Smith. Wilfred Cantwell (1985), Belief and History. Virginia. University Press.

Whaling Frank (1995), Introduction in: “Theory and Method in Religious Studies. Contemporary Approaches to the study of Religions”, Mouton de Gruyter: Berlin-New York 1995, s. 1–41.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار