بررسی نقش و تأثیر امر به معروف و نهی از منکر در تقویت سرمایة اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قران و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار دانشگاه فرودسی مشهد

3 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان یک کنش دینی- اجتماعی که ناشی از نوعی احساس مسئولیت پذیری در پیوندهای گروهی است، کارکردهای اجتماعی مهمی را ایفا می نماید. تحقق سلامت و سعادت و رشد هر جامعه ای، منوط به توجه و اهتمام به  نظارت همگانی از سوی اعضای جامعه می باشد.
پژوهش پیش رو، به بررسی نقش و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در تقویت و توسعة  سرمایة اجتماعی پرداخته و با مبنا قرار دادن سه اصل مهم قرآنی: اخوت دینی، ولایت مداری و وحدت و با تأکید بر مؤلفة اعتماد در بعد ارتباطی سرمایة اجتماعی با محوریت ایمان، به ارائة مدلی برای بهره گیری از  آموزه های نورانی قرآن کریم در تولید و تقویت سرمایة اجتماعی اهتمام ورزیده است.
فرضیة این مقاله آن است که فرامین انسان ساز قرآن کریم در حوزة امر به معروف و نهی از منکر  در تقویت و بالندگی سرمایة اجتماعی نقش مهمی را ایفا می کند و مهم ترین مؤلفه های سرمایة اجتماعی یعنی اعتماد، مشارکت، اتحاد، حمایت و امنیت اجتماعی، در سه اصل قرآنی مورد نظر نمود و جلوه ای خاص داشته و ضمن رفع کاستی ها و نقائص سرمایة اجتماعی غرب، به تقویت و بالندگی آن پرداخته و راه کارهایی ارزشمند در این راستا ارائه گردیده است.[حسین1] 



 [حسین1]در این چکیده، هیچ اسمی از روش تحقیق برده نشده است. نویسنده مقاله این اشکال را برطرف کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role and Impact of the Promotion of Virtue and the Prevention of Vice in Improving Social Capital

نویسندگان [English]

  • Sima Joveinipour* 1
  • Soheyla Piroozfar 2
  • Mohammad Hasan Rostami 3
1 PhD Student Quran and Hadith Sciences, Ferdowsi University of Mashahd.
2 Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The religious percept of “the promotion of virtue and the prevention of vice” either as a socio-religious action or a manifestation of the sense of responsibility in social bonding, is of significant importance. The fulfillment of the growth and health of any society is dependent on the general public monitoring behavior.
The present study evaluates the place of “the promotion of virtue and the prevention of vice” in the improvement of social capital and, centralizing three Qur’anic principles of religious fraternity, recognition of the Islamic jurisprudence guardianship, and unity, and considering the centrality of trust in the communicative aspect of faithful social capital, tries to present a model for the enrichment of social capital that is principled on Qur’anic doctrines.
The hypothesis of the article is that the Qur’anic humane percepts of “the promotion of virtue and the prevention of vice” are highly influential in the improvement of the social capital. The main principles of social capital, namely, trust, voluntary participation, unity, social protection, and safety, are well echoed in the three mentioned Qur’anic principles. The emerging model would cover up the shortcomings of the western version of social capital, enhance it conceptually, and provide for further improvements in it.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Promotion of virtue
  • Prevention of vice
  • public monitoring
  • social capital
  • trust
  • social relations
1. ابن‌فارس، احمد (1398ق)، معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم: دارالکتب العلمیه.
2. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
3. ابوالحسنی، سیدرحیم (1389)، «پاییز سرمایۀ اجتماعی و نظارت همگانی»، مجموعه مقالات همایش ملی نظارت همگانی و راهبردها.
4. ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1383)، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی.
5. ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (بهار و تابستان 1380)، «بررسی رابطۀ اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی کاشان»، نامه علوم اجتماعی، شماره 18، ص3−31.
6. اعتصامی، منصور و حامد فاضلی کبریا (پاییز و زمستان1389)، «درآمدی بر الگوی مدیریت امام علیg با نگاهی بر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی»، اندیشۀ مدیریت راهبردی، سال 2، شماره 6، ص23−26.
7. اکبری، امین (1383)، نقش سرمایۀ اجتماعی در مشارکت: بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر مشارکت سیاسیاجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
8. الوانی، سیدمهدی و میرعلی سیدنقوی (بهار و تابستان 1381)، «سرمایۀ اجتماعی؛ مفاهیم و نظریه‌ها»، فصلنامه مطالعات مدیریت، سال 9، شمارۀ 33−34، ص15 و 3−26.
9. الویری، محسن (تابستان و پاییز 1383)، «سرمایۀ اجتماعی و سند چشم‌انداز»، فصلنامۀ آموزشی، پژوهشی، ارتباطی پیام صادقg، سال 3، شمارۀ 11، ص20−25.
10. ایزوتسو، توشیهیکو (1360)، ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقیدینی در قرآن، ترجمه فریدون بدره‌ای، [بی‌جا]: انتشارات قلم.
11. پیراهری، نیر (پاییز 1388) «سرمایۀ اجتماعی در نظریات جدید»، پژوهشنامۀ علوم اجتماعی، سال سوم، شماره سوم، ص109−131.
12. جوادی آملی، عبدالله (1386، 1388، 1393)، تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
13. چلبی، مسعود و محمد مبارکی (تابستان 1384)، «تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 2، ص3−44.
14. حر عاملی، محمد بن حسن، [بی‌تا]، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل الشریعه، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آل البیتb لإحیاء التراث.
15. خمینی، سیدروح‌الله، [بی‌تا]، تحریرالوسیله، قم: دارالعلم .
16. دینی ترکمانی، علی (زمستان1385)، «تبیین افول سرمایۀ اجتماعی»، فصلنامه علمیپژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، ص147−171.
17. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
18. رحمانی، محمود و اسماعیل کاوسی (1387)، اندازه‌گیری و مقایسۀ سرمایۀ اجتماعی در بخش‌های دولتی و خصوصی، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
19. سبحانی، جعفر (1386)، نظام اخلاقی اسلام، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
20. سبحانی‌نژاد، مهدی و هاشم فردانش (بهار1379)، «مسئولیت‌پذیری اجتماعی در برنامۀ درسی کنونی مدارس ابتدایی ایران»، مدرس علوم انسانی، دورۀ چهار، شمارۀ 1، ص83−94.
21. سروش، مریم (تابستان 1391)، «احساس مسئولیت فردی و اجتماعی، دیگرخواهی و اعتماد اجتماعی مطالعۀ نوجوانان شیراز»، نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شمارۀ دوم، ص194−211.
22. سعادت، رحمان (زمستان 1386)، «تخمین سطح و توزیع سرمایۀ اجتماعی استان‌ها»، فصلنامۀ علمیپژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، ص173−195.
23. صالحی امیری، سیدرضا و اسماعیل کاوسی (1387)، سرمایۀ اجتماعی، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
24. صدر، سیدمحمد (1420ق)، ماوراء الفقه، بیروت: دارالأضواء للطباعه و النشر و التوزیع.
25. صدوق، ابن‌بابویه محمد بن علی (1376)، أمالی، تهران: کتابچی.
26. طالقانی، سیدمحمود (1362)، پرتوی از قرآن، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
27. طبرسی، فضل بن حسن (1406ق)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفه.
28. طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
29. کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریۀ اجتماعی، ترجمۀ منوچهر صبوری، چاپ اول، تهران: انتشارات نی.
30. فاضلی کبریا، حامد (1391)، سرمایۀ اجتماعی در نهج‌البلاغه، تهران: دانشگاه امام صادقg.
31. فضل‌الله، سیدمحمد حسین (1419)، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک للطباعة و النشر.
32. فقهی فرهمند، ناصر و سعید زنجانی (بهار 1392)، «ارتباط بین امنیت اجتماعی با مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و رفاه اجتماعی»، فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان شرقی، شماره اول، ص45−69.
33. قائدی، غلامحسین و حمید یعقوبی (تابستان 1387)، «بررسی رابطه بین ابعاد حمایت اجتماعی ادراک شده و ابعاد بهزیستی در دانشجویان دختر و پسر»، نشریۀ ارمغان دانش، دوره 13، شمارۀ 2، ص69−81.
34. قرائتی، محسن (1377)، تفسیر نور، چاپ دوم، قم: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
35. قرشی، سیدعلی اکبر (1378)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
36. قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
37. مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، آذرخشی دیگر از آسمان کربلا، قم: مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینیe.
38. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1374)، تفسیر نمونه، چاپ 26، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
39. موسوی، میرطاهر (زمستان 1386)، «مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی»، فصلنامۀ علمی−پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، ص67−92.
40. نادری، سیدمجید و دیگران (1387)، «سنجش چارچوب ارزیابی سرمایه اجتماعی در ساختار شهری با تأکید بر نقش فضاهای عمومی»، فصلنامه پژوهش مدیریت شهری، شماره 1.
41. Coleman, James. S(1990), Foundations of Social Theory, Cambridge, Harvard University Press.
42. Nahapiet & Ghoshal 1998Social Capital, Intellectual Capital, and the Organizational AdvantageAcademy of Management  Review Vol. 23, No. 2 (Apr., 1998), pp. 242-266.
43. Putnam, Robert D(1988), Bowling Alone: The collapse and Revival of American Community; New York, Apr 1988.