زنان، ازدواج، خانه‌داری و تربیت فرزندان در اندیشه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و مدیر آموزش و پژوهش مرکز علمی کاربردی شهرستان نورآباد

چکیده

مقالۀ حاضر به مفهوم‌شناسی مسائل ازدواج، کار خانه و تربیت دینی فرزندان که در پی تشکیل خانواده می‌آید، توسط دو منبع اصلی دین (قرآن و سنّت)پرداخته است. مبنای نظری کار، طیفی از نظریه‌های فمینیستی می‌باشد. روش تحقیق مبتنی بر روش اسنادی، تحلیل یافته‌ها، و کشف دلالت‌های ازدواج، خانه‌داری و تربیت دینی در سنّت و قرآن می‌باشد. یافته‌ها حاکی از آن است که دیدگاه اسلام (سنّت و قرآن) در مورد ازدواج، کار خانه و تربیت دینی با نظریه‌های فمینیستی در تعارض است و قرآن کریم و سنن دینی با سازوکاری متفاوت با پاردایم فمینیسم به این پدیده‌ها پرداخته‌اند. چرا که در اندیشه اسلامی مهم‌ترین اصل برای زن توجه به نقش‌های همسری و مادری در خانواده می‌باشد و به مهم‌ترین کارکردهای ازدواج و تشکیل خانواده یعنی تأمین نیازهای غریزی و عاطفی و ایجاد محیطی مملو از فضایل اخلاقی و معنوی جهت رشد کمالات در دو جنس و در پی آن تربیت دینی فرزندان توجه ویژه‌ای شده است. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد که دین اسلام ارگانی است که به تمامی ابعاد زندگی انسان توجه نموده است و در این میان اگر به تربیت دینی فرزندان اهمیت دهیم، چنین تربیتی کلیه وجوه تربیت از جمله تربیت اجتماعی، اخلاقی و جنسی فرزندان را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Women, Marriage, Housekeeping, and Religious Upbringing of Children in Islamic Thought

نویسنده [English]

  • Maryam Ahmad pour
MA in Sociology l Director of Education and Research Center for Applied Sciences , NoorAbad City
چکیده [English]

The present article is concerned with the concept analysis of marriage, religious upbringing of children, which naturally comes after family formation, based on two main sources of Islam viz. the Quran and Sunnah. Theoretical basis of this research study consists of a variety of feminist theories. Its methodology is based on documentation, analysis of findings, discovering marriage implications, housewifery, religious upbringing in the Quran and Sunnah. The findings suggest that Islamic views (viz. the Quran and Sunnah) regarding marriage, domestic labor and religious upbringing are in conflict with feminist theories.
Holy Quran and religious traditions view these phenomena through a mechanism far from feminist paradigm. According to Islamic thought the most important principle for women is that they pay attention to their functions in the family as a mother or a wife. Special attention also has been paid to the most important functions of marriage and family, that is to say instinctive and emotional needs, creating an environment fraught with ethical and moral virtues, promotion of excellence in both sexes and in the religious upbringing of children.
Results also show that Islam is an institution that has taken into consideration all aspects of human life. Thus such a religious upbringing of children will encompass all aspects of social, ethical and sexual education of children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marriage
  • religious upbringing
  • education
  • women
  • feminism
  • the Quran and Sunnah
 
قرآن کریم (1378)، ترجمۀ مهدی الهی قمشه‌ای، تهران: سنا.
آبوت، پاملا و کلر والاس (1380)، جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
آقایی‌زاده، احمد (1385)، «خانواده از منظر قرآن و فمینیسم»، پژوهش‌های قرآنی، ش48.
آلیس، سوزان (1380)، فمینیسم (قدم اول)، ترجمه زیبا جلالی نایینی، تهران: شیرازه.
اباذری، یوسف و نفیسه حمیدی (1387)، «جامعه‌شناسی بدن و پاره‌ای مناقشات»، پژوهش زنان، دوره 6، ش4، ص127_160.
اعتصامی، محمدمهدی و سعید راصد (1390)، مبانی و روش تدریس تعلیم و تربیت دینی در دوره ابتدایی، تهران: چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
انصاریان، حسین (1379)، نظام خانواده در اسلام، قم: انصاریان.
برجی‌نژاد، زینب (1389)، «نقش مادر در تربیت فرزند»، فصلنامه‌ای در عرصه مطالعات زنان در خانواده، س3، ش6.
بهشتی، احمد (1383)، مسائل و مشکلات خانوادگی، تهران: بین‌الملل.
توده فلاح، معصومه و شهلا کاظمی‌پور (1389)، «بررسی تأثیر نوسازی بر سن ازدواج با تأکید بر شاخص‌های جمعیت‌شناختی ازدواج در سطح کشور و 7 استان منتخب 1385»، پژوهش اجتماعی، س3، ش8.
جمعی از نویسندگان (1354)، تفسیر نمونه(ج سوم)، زیر نظر آیت‌الله مکارم شیرازی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
جوادی آملی، عبدالله (1390)، زن در آینه جلال و جمال، تهران: اسرا.
حبیب‌پور، کرم و غلامرضا غفاری (1390)، «علل افزایش سن ازدواج دختران»، زن در توسعه و سیاست، دوره 9، ش1.
حیدری، معصومه (1390)، آداب رفتار با دختران، کاشان: محتشم.
حر عاملی (بی‌تا)، وسائل الشیعه، قم: آل‌البیت.
حویزی، عبدالعلی (بی‌تا)، تفسیر نورالثقلین.
دلاور، علی (1389)، روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: ویرایش.
رابینگتن، ارل و مارتین واینبرگ (1386)، رویکردهای نظری هفت‌گانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمۀ رحمت‌الله صدیق سروستانی)، تهران: دانشگاه تهران.
ریتزر، جورج (1388)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: گلرنگ یکتا.
ستوده، هدایت‌الله (1389)، آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات)، تهران: آوای نور.
سوبل، آلن (1382)، فمینیسم و دانش‌های فلسفی، مقالۀ فلسفه جنست، ترجمه بهروز جندقی و عباس ایزدی، تهران: مطالعات و تحقیقات.
صادقی‌فسا، سهیلا (1384)، «چالش فمینیسم با مادری»، کتاب زنان، س7، ش28.
صادقی، رسول و دیگران (1386)، «واکاوی مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‌حل»، پژوهش زنان، دوره 5، ش1.
صادقی، منصوره و دیگران (1386)، «بررسی رابطه سبک‌های تربیتی و تربیت دینی با میزان مذهبی بودن والدین»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، س1، ش1.
عالی‌پور، حسن (1384)، «فمینیسم و جرم‌شناسی»، کتاب زنان، س8، ش30.
عبدالرحیم خان، مهین و مهری خراسانی (1377)، «فمینیسم و بک‌لش»، شورای فرهنگی اجتماعی زنان، ش2.
فتاحی، حمید (1377)، با جوانان در ساحل خوشبختی، قم: الهادی.
فرح‌دوست، فرشته و راحله رفیعی‌راد (1388)، «نگاهی بر وضعیت خانواده با رویکرد فمینیسم»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش21.
فلسفی، محمدتقی (1368)، الحدیث، ج3، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فلسفی، محمدتقی (1390)، جوان از نظر عقل و احساسات، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
قرائتی، محسن (1374)، تفسیر نور، ج2، [بی‌جا: بی‌نا].
کجباف، محمدباقر (1384)، «رفتارشناسی جنسی در اندیشه دینی»، کتاب زنان، س7، ش27.
کلینی (1390)، فروع کافی، قم: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت.
لامیا الفاروقی، لویس و فیروزه درشتی (1381)، «سنّت‌های اسلامی و چالش فمینیسم؛ مواجهه یا همکاری»، بازتاب اندیشه، ش32.
محمدپور، احمد (1389)، ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، تهران: جامعه‌شناسان.
مستقیمی، مهدیه سادات (1380)، «نگاه اسلام به آموزش و تحصیل زنان (رویکردی تطبیقی به خاستگاه‌های فلسفی مسائل اجتماعی زنان در اسلام و فمینیسم)، کتاب زنان، ش11.
مشیرزاده، حمیرا (1382)، از جنبش تا نظریه اجتماعی، تهران: شیرازه.
مطهری، علی (1372)، اخلاق جنسی در اسلام، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1379)، مسئله حجاب، تهران: صدرا.
موحد، مجید و محمدتقی عباسی شوازی (1385)، «بررسی رابطه جامعه‌پذیری و نگرش دختران به ارزش‌های سنّتی و مدرن در زمینه روابط بین‌شخصی دو جنس پیش از ازدواج»، مطالعات زنان، س4، ش1.
مهدوی، محمدصادق و حسن غنیمتی (1387)، «بررسی آثار و نتایج ازدواج دانشجویی در ابعاد فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی»، جامعه‌شناسی، ش11.
والی‌زاده پورکانی، فاطمه (بی‌تا)، «راه‌های آموزش و تربیت دینی کودکان پیش از دبستان»، آموزش و پرورش استان کرمان.
ورعی، سیدجواد (1380)، «الگوی زن مسلمان الگوی زن غربی»، مجله پیام زن (پیوند)، ش261.
هام، مگی (1382)، فرهنگ نظریه‌های فمینیستی، ترجمه فیروزه مهاجر، نوشین احمدی و فرخ قره‌داغی)، تهران: توسعه.
یزدی، اقدس (1388)، «اخلاق مادری در اسلام و فمینیسم»، فصلنامه دانشگاه قم، س10، ش3.
یوسف‌زاده، حسن (1385)، «پیامدهای فمینیسم در خانواده غربی»، کتاب زنان، س8، ش32.
 
Barret, M. (1997), Capitalism and Women's Liberation in Linda Nicholson, The Second Wave, London & NewYork.
Flecther, A. (1995), Gender, Sex and Subordination in England 1500-1800, New Haven: Yale University Press.
Oakley, Ann (1976), Womans Work: The House Wife, Past and Present, Vintage Books: New York.
Peiss, K. (1996), Femenism and The History of the Face, R. Chatzki, Theodore (eds.), Natter, Wolfgang, Body and Political Body, New York: Guilford.
Spender, D. (1982), Women of Ideas and What Men Have Oone to Them, London: Routledge and Keganpaul.
Weeks, J. R. (2002), Population: An Introduction to Concepts and Issues, English Edition, Wad Worth.