فطرت‌گرایی و اقتضائات آن در نظام هنجاری اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق و عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه قم

چکیده

                                                                                                                      
 مبنای این اصل که دین دارای نظام هنجاری اخلاقی و حقوقی است و هیچ ساحتی از ساحات فردی و اجتماعی را فروگذار نکرده و دارای منطق و چارچوب نظری محکم عقلانی و فطری است؛ تلاش شده به اقتضائات این برداشت توجه شود. بر مدار این نگرش بحث دو‌گانه انگاری عاملیت−ساخت با ورود بحث حق‌الناس و حق‌اﷲ و در پی آن محبت و عدالت توجیه می‌یابد و نمود فطرت در دانسته‌ها و خواسته‌ها بحث عقل و محبت را رسمیت بخشیده و حرکت مدرج بر پایه نیازهای اساسی و پایه‌ای را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. برای وصول به مطلوب در این مقال از روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوای متون دینی و اندیشه‌شناسی بهره برده شده است.
 


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Innatism and its requirements in normative system of Islam

نویسنده [English]

  • Hassan Kheyri
Assistant professor at Islamic Azad University; Naragh Branch and member of Hawzah Council for Social Studies, Qom
چکیده [English]

This paper attempts to investigate the implications of the principle that implies Islam has its own unique normative legal and moral system and does not neglect any individual and social area and also benefits from a strong rational and innate theoretical framework. Based on this view, the controversy on the dualism of agency and structure will be justified by the discussions on God's right and people's right followed by discussions on love and justice and subsequently the representation of nature in knowledge and desires, i.e., reason and needs, should be recognized. Consequently such a view makes gradual movement of human being on the basis of basic essential needs inevitable. To achieve a better result, documental and content analysis methods, with an emphasis on religious texts and thoughts, are used.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nature
  • God's Right
  • People's Right
  • Needs
  • Individual Interests
  • Collective Interests
  1. * قرآن کریم

    * نهج‌البلاغه

    1. آمدی، عبدالواحد تمیمی (1334)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دارالکتاب.
    2. ابن‌شعبه، حسن بن علی (1380)، تحف العقول عن الرسولn، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    3. ابن‌عاشور، محمد الطاهر (1972)، اصول النظام الاجتماعی فی الاسلام، تونس: دارالراسخون للنشر و‌التوزیع.
    4. پارسانیا، حمید (1391)، جهان‌های اجتماعی، تهران: کتاب فردا.
    5. جعفری، محمد‌تقی (1359)، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، 1 و 4 و 6، تهران: دفتر فرهنگ اسلامی.
    6. جعفری، محمد‌تقی (1389)، حیات معقول، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
    7. جعفری، محمد‌تقی (1357)، حرکت و تحول از دیدگاه قرآن، تهران: انتشارات قلم.
    8. الحر العاملی، محمد بن الحسن (1402ق)، وسایل الشیعه، ج3، تهران: المکتبة الاسلامیه.
    9. حکیم، سیدمنذر (1388/1430)، مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید محمد باقر صدر، تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، مرکز الدراسات العلمیه.

    10. خواجه نصیرالدین طوسی (1387)، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، چ6، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

    11. خیری، حسن (1392)، «حق‌اﷲ پایه نظم اجتماعی در فقه شیعه»، نشریه شیعه‌شناسی، ش42، ص115−138.

    12. رجبی، محمود (1385)، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، چ6، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    13. شریفی، احمد حسین (1391)، «نقش عقل در کشف ارزش‌های اخلاقی از دیدگاه اندیشمندان اسلامی»، معرفت اخلاقی، س3، ش11، ص5−14.

    14. شیروانی، علی (1376)، سرشت انسان: پژوهشی در خداشناسی، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.

    15. شهید اول، (1373)، لمعه دمشقیه، ترجمه و تبیین علی شیروانی، قم: دارالفکر.

    16. صدر، محمدباقر (بی‌تا)، فلسفتنا، قم: دار‌الکتاب الاسلامی.

    17. طباطبایی، محمد‌حسین (بی‌تا)، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمد‌باقر موسوی، 20ج، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    18. ــــــــ (1387)، روابط اجتماعی در اسلام، ترجمه محمدجواد حجتی کرمانی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، چ1، قم: بوستان کتاب.

    19. عوده، عبدالقادر (1373)، حقوق جنایی اسلام، ترجمه اکبر غفوری، چ1، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

    20. فارابی، ابونصر (1379)، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه از دکتر سید‌جعفر سجادی، تهران: سمت.

    21. کلینی، محمد بن یعقوب (بی‌تا)، اصول کافی، ترجمه و شرح سیدجواد مصطفوی، ج‌1، تهران: دفتر نشر فرهنگ اهل بیتb.

    22. مجلسی، محمدتقی (1403ق)، بحار الانوار، 110ج، بیروت: دار‌الاحیاء التراث.

    23. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1388)، مجموعه مشکات مصباح، اخلاق اجتماعی اسلام، ج3، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    24. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1367)، دروس فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات.

    25. مطهری، مرتضی (1371)، تعلیم و تربیت در اسلام، چ19، تهران: انتشارات صدرا.

    26. مطهری، مرتضی (1370)، فطرت، چ2، انتشارات صدرا.

    27. مطهری، مرتضی (1373)، فلسفۀ اخلاق، چ13، تهران: انتشارات صدرا.

    28. ـ مطهری، مرتضی (1387)، یادداشت‌های استاد، ج10، تهران: صدرا.