TY - JOUR ID - 1080 TI - تحلیلی تطبیقی بر کارکرد عوامل اجتماعی مؤثر بر معرفت از دیدگاه غزالی و ابن‌خلدون JO - فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی JA - SOCI LA - fa SN - 2322-2506 AU - ربانی, قدرت الله AD - استادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی، تهران Y1 - 1394 PY - 1394 VL - 7 IS - 13 SP - 139 EP - 165 KW - عوامل اجتماعی KW - معرفت KW - عصبیت KW - عوامل اقتصادی KW - معرفت فلسفی KW - عامل دینی DO - N2 - هدف از نوشتار حاضر استخراج تطبیقی نقش عوامل اجتماعی در چگونگی تکون معرفت انسانی از دید غزالی و ابن‌خلدون است. روش مطالعه، تحلیل تطبیقی و خوانش محتوای دیدگاه‌های دو متفکر مورد نظر است. مناسبات جامعه و معرفت از دغدغه‌های مهم غزالی و ابن‌خلدون است. هر دو تلاش دارند تا در این مقوله، نحوه تأثیرگذاری عوامل اجتماعی را بر سطوح گوناگون معرفت‌های بشری بررسی کنند. در دیدگاه ابن‌خلدون مهم‌ترین تقسیم انسان‌ها به شهرنشین و بادیه‌نشین مبتنی بر تنوع عوامل اجتماعی است، ولی در دیدگاه غزالی تقسیم آدمیان به عوام، متکلمان و عارفان، مبتنی بر نظام معرفتی آنهاست که البته می‌تواند متأثر از عوامل اجتماعی نیز باشد. غزالی ضمن توجه به نقش عوامل اجتماعی به‌عنوان نوعی مانع تحقق شناخت حقیقی، کارکرد آنها را در شکل‌گیری معارف بشری چون فقه، کلام و سیاست نشان می‌دهد. رویکرد غزالی عمدتاً نشان دادن ابعاد سلبی عوامل اجتماعی در معرفت است. ابن‌خلدون با واقع‌گرایی و با استفاده از تجربه بیرونی سعی می‌کند تا تنوع عوامل اجتماعی چون عصبیت، اوضاع جغرافیایی، اقتصاد، دین و محیط زندگی را مورد تحقیق قرار دهد. او هر دو نقش ایجابی و سلبی آنها را بیان می‌کند و تلاش می‌کند تا تأثیرگذاری آنها را در صورت معرفت، نه محتوای آن، نشان دهد.   UR - https://soci.rihu.ac.ir/article_1080.html L1 - https://soci.rihu.ac.ir/article_1080_4b2438557854093e01155631cae72383.pdf ER -