ORIGINAL_ARTICLE
نقش نهاد وقف در فرایند توسعه: رویکردی نو نهادگرا
هرچند نهاد وقف نقش مهمی در فرایند توسعه داشته است؛ اما کاهش مشارکت این نهاد در توسعۀ جوامع اسلامی مسئلهای است که کمتر تحلیل جامعهشناختی شده است. این در حالی است که رویکرد نو نهادگرایی در جامعهشناسی اقتصادی، با ارائۀ تعریفی مبتنی بر منافع از نهادها و تعیین مکانیسم روابط علّی بین سطوح مختلف محدودیتهای رسمی و غیر رسمی، کنشگران را در انجام کنشهای خود، دارای عقلانیت محدود به زمینهای میداند که توسط شبکهها، هنجارها، عقاید فرهنگی و ترتیبات نهادی رسمی شکل گرفته است. از آنجایی که نو نهادگرایی در جامعهشناسی اقتصادی، چارچوب نظری جامعی در فهم رفتار اقتصادی و تحلیل نهادی فراهم آورده است؛ هدف پژوهش حاضر آن است تا با روش توصیفی−تحلیلی، نو نهادگرایی در جامعهشناسی اقتصادی را بهعنوان رهیافتی تحلیلی معرفی نماید و براساس رویکرد یاد شده، به تحلیل عوامل مؤثر بر نقش وقف بهمثابه نهادی اقتصادی−اجتماعی در فرایند توسعۀ ایران اسلامی بپردازد. نتیجه بیانگر آن است که محیط نهادی وقف، مدیریت متولیان موقوفات و سازمانهای متولی وقف و نیات، انگیزهها و هنجارهای اجتماعی وقف در بین واقفان، مهمترین عواملی هستند که نقش توسعهای نهاد وقف در ایران را تحت تأثیر قرار دادهاند.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1694_45a774a42ca0384444f0f32d92a347bf.pdf
2020-09-22
5
26
10.30471/soci.2020.5753.1410
نهاد وقف
توسعه
نو نهادگرایی
نو نهادگرایی در جامعهشناسی اقتصادی
محیط نهادی
ابوالفضل
اکبری
aboalfazlakbari@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
حسین
بهروان
behravan@um.ac.ir
2
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
محسن
نوغانی
noghani@um.ac.ir
3
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
احمدرضا
اصغرپور
asgharpou@um.ac.ir
4
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
امام جمعه زاده، سیدجواد (1379)، «نقش وقف در بهبود اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی»، فصلنامۀ وقف میراث جاویدان، شماره 30، ص70−77.
1
احمدی، نزهت (1395)، «تحلیلی بر وقفنامه مدرسه عباسقلی خان»، مجموعه مقالات نشست تخصصی برررسی تاریخ وقف در ایران با تأکید بر موقوفۀ عباسقلی خان شاملو، ص12−25.
2
انزابینژاد، رضا و همکاران (1388)، بیست وقفنامه از خراسان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
3
اهلرز، اکارت (1374)، «موقوفات دینی و شهر شرق اسلامی»، ترجمه و نگارش: مصطفی مؤمنی و محمدحسن ضیاء توانا، فصلنامۀ وقف میراث جاویدان، شماره 10.
4
5. پیترز، گای (1386)، نظریه نهادگرایی در علم سیاست، ترجمه فرشاد مؤمنی و فریبا مؤمنی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
5
جهانیان، ناصر (1387)، «جایگاه وقف در توسعه اقتصادی»، مجموعه مقالات همایش بینالمللی وقف و تمدن اسلامی، ج2، ص257−289.
6
دهقان، مرضیه (1395)، «تأثیر نهاد وقف بر آموزش مسائل دینی در دورۀ صفویه»، مجموعه مقالات نشست تخصصی برررسی تاریخ وقف در ایران با تأکید بر موقوفۀ عباسقلی خان شاملو، ص320−333.
7
ریاحی سامانی، نادر (1378)، وقف و سیر تحولات قانونگذاری درموقوفات، شیراز: انتشارات نوید.
8
زارعی، آرمان (1392)، «نهادگرایی جدید جامعهشناسی؛ رهیافتی برای تحلیل ثبات و تغییر»، فصلنامۀ روششناسی علوم انسانی، س19، ش77، ص165−193.
9
سویدبرگ، ریچارد (1391)، منفعتطلبی و ساختار اجتماعی، ترجمه: علیاصغر سعیدی، تهران: لوح فکر.
10
سیدی فرخد، سیدمهدی (1392)، نگاهی به جغرافیای تاریخی شهر مشهد، مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر مشهد.
11
سیدی، مهدی و دیگران (1386)، مسجد و موقوفات گوهرشاد، قم: انتشارات کومه.
12
شهابی، علیاکبر (1343)، تاریخچۀ وقف در اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
13
کائینی، محمدرضا (1391)، «پیشینه و کارکرد وقف در اسلام و تاریخ تمدن اسلامی»، فصلنامۀ وقف میراث جاویدان، شماره 79 و 80، ص67−100.
14
کوئن، بروس (1393)، مبانی جامعهشناسی (با تجدید نظر اساسی و اضافات)، ترجمه و اقتباس: غلامعباس توسلی و رضا فاضل، چاپ بیست و ششم، تهران: انتشارات سمت.
15
لمبتون، آ.ک.س (1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه: منوچهر امیری، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
16
متوسلی، محمود. و نجفی، محمدباقر (1388)، «ابزارهای تحلیل و تبیین مسایل اقتصادی از دیدگاه داگلاس نورث»، فصلنامۀ اقتصاد و جامعه، سال 6، شماره 19 و 20، ص81−107.
17
مطبعهچی اصفهانی، سیدمصطفی (1392)، وقف کارآمد، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
18
مکچسنی، رابرت.د (1386)، «وقف و سیاست ملی در دورۀ صفویه»، ترجمه: گیتی عمادزاده، فصلنامۀ وقف میراث جاویدان، شماره 57، ص102−122.
19
ندایی، هاشم (1387)، توسعه اسلامی مؤلفهها و شاخصهای آن، تهران: دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
20
نوایی، عبدالحسین و نزهت احمدی (1381)، «ساختار نهاد وقف در عصر صفوی»، فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهراء، شماره 43، ص21−42.
21
نوائیان رودسری، جواد (1390)، «تاراج موقوفات در عصر پهلوی»، ویژهنامۀ تحلیلی دفتر پژوهش مؤسسه فرهنگی هنری خراسان، مشهد.
22
نوائیان رودسری، جواد (1390)، «یکصد سال قانون برای وقف»، ویژهنامۀ تحلیلی دفتر پژوهش مؤسسه فرهنگی هنری خراسان، مشهد.
23
نی، ویکتور و سویدبرگ، ریچارد (1387)، «جامعهشناسی اقتصادی و اقتصاد نهادگرای نوین»، ترجمه: رضا مجیدزاده و آصفه توکلی، مجلۀ اقتصاد سیاسی، سال 3، شماره 7 و 8، ص75−114.
24
نیکمهر، اسدالله و هادی وکیلی (1392)، «نیت و مصارف موقوفات واقفان مشهد در دوره پهلوی اول و دوم (با تکیه بر وقفنامههای اداره اوقاف خراسان رضوی و آستان قدس رضوی)»، فصلنامۀ مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، سال 45، شماره 131، ص91−109.
25
هدایتی، علیاصغر (1388)، «مروری اجمالی بر ابعاد اقتصادی و اجتماعی وقف: نقش وقف در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها»، فصلنامۀ وقف میراث جاویدان، شماره 67، ص76−81.
26
Ahmed, habib, (2004), Role of zakah and awqaf in poverty Alleviation, Islamic development bank.
27
Almanaseer, Mousa. Matarneh, Bashar. (2014), “Waqf and its Role in the Social and Economic Development of the Hashemite Kingdom of Jordan” Journal of Economics and Sustainable Development, Vol.5, No.15, pp:18-25.
28
Budiman, Mohammad Arif. (2014), “The Significance of Waqf for Economic Development”, Online at https:// mpra. Ub. Uni- muenchen. de/81144/.
29
Budiman, Arife. Kusuma, Moohammad. (2011), “The Economic Significance of Waqf: A Macro Perspective, The 8th International Conference on Tawhidi Methodology Applied to Islamic Microenterprise Development, Jakarta,
30
7-8January.
31
DiMaggio, paul J. and Powell, Walter W. (1983), “The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields” American Socioilogical Review, Vol. 48, No. 2. PP: 147-160.
32
Friedland, R. and Alford, R. R. (1991), “Brining society Back In: Symbols, Practices and Institutional Contradictions” In Powell , W. W. and DiMaggio, The New institutionalism in organizational Analysis. Chicago: The University of Chicago press, pp: 232-263.
33
Haslindar, Ibrahim. Afizar, Amir and Tajul Ariffin, Masron. (2013), “Cash Waqf: An Innovative Instrument for Economic Development”, International Review of Social Sciences and Humanities, Vol. 6, No. 1, pp: 1-7.
34
Jepperson R.L. (1991), “Institutions,InstitutionalEffectsand institutionalization” In Powell, W. W. and DiMaggio, The New institutionalism in organizational Analysis. Chicago: The University of Chicago press. pp: 143-163.
35
Khan, Foyasal. (2012), “Waqf: An Islamic Instrument of Poverty Alleviation–Bangladesh Perspective”, Thoughts on Economics, Vol. 22, No. 03, pp:99-130.
36
Mahat, Amran. Jaaffar, Yassir and Mohamed Saladin, Abdul Rasool. (2015), “Potential of Micro-Waqf as an Inclusive Strategy for Development of a Nation” Procedia Economics and Finance, Vol. 31, pp: 294-302. Available online at www.sciencedirect.com
37
Nee, Victor. (2003), “The new Institutionalism in economic and sociology” Center for the Study of Economy and Society Cornell university.
38
Nee, Victor and Ingram, Paul. (1998), “Embeddedness and Beyond: Institutions, Exchange, and Social Structure” In Nee, Victor and Brinton, The New Institutionalism in Sociology, Russel Sage Foundatin, New York.
39
North, Douglass. C. (1994), “Economic Performance Through Time”, The American, Economic Review, Vol. 84, No.3, PP: 359–368.
40
Osman, Shahriza, et al. (2015), “Unlocking value of waqf property using hibah mudharabah: A case study of commercial buldings in kedah, Malaysia” International Journal of Development Research, Vol.5, pp:4294-4299.
41
Powell, Walter W. (2007), “The New Institutionalism” The International Encyclopedia of Organization Studies, Sage Publishers: 1-11.
42
Sadege, AbulHasan M. (2002),"Waqf, perpetual charity and poverty alleviation", International Journal of Social Economics, Vol. 29 Iss 1/2 pp: 135 – 151.
43
Scott, W R. (2001), “Institution and Organization”, 2nd ed”, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
44
Suhaimi, Farhana Mohamad. Asmak. Ab Rahman and Marica, Sabitha. (2014), “The Role of share waqf in the socio- economic development of the Muslim Community The Malaysian experience”, Humanomics, Vol.30, No.3, pp: 227-254.
45
Williamson, Oliver E. (2000), “The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead,” Journal of Economic literature, 2000, Vol 38, No 2.
46
Zucker, L.G. (1991), “The Role of institutionalization in Cultural Persistence” In Powell , W. W. and DiMaggio, The New institutionalism in organizational Analysis. Chicago: The University of Chicago press. PP: 83-106.
47
Zuki, M. Shahir. (2012), “Waqf and its role in socio- economic development”, International Journal of Islamic Finance, Vol. 4, Issue 2, pp:173-178.
48
ORIGINAL_ARTICLE
مؤلّفههای ارتباطات همسایگی در زندگی شهری با رویکرد اسلامی
ارتباط بین انسانها اساس نظام اجتماعی و پایۀ پیشرفت جامعه است. این امر امروزه به دلیل مسائلی همچون؛ تغییرات گسترده در زیست شهری، زندگی تحمیلی در مجتمعهای آپارتمانی، تقلید از الگوهای غربی در مدیریت شهری، و گسترش خُرده فرهنگهای اجتماعی، با آسیبهای متعددی مواجه شده است. پیشگیری و رفع اینگونه آسیبها نیازمند به طراحی و ترویج الگوی ارتباطات مطلوب اجتماعی، بهویژه در ساحت همسایگی با دیگران است. پژوهش حاضر در این راستا با بهرهگیری از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف کوشیده است مؤلفههای ارتباطات همسایگی را از منابع اسلامی استخراج و تبیین نماید. بدین ترتیب که آیهها و احادیث مرتبط با موضوع به روش ترکیبی (لغتکاوی و معناکاوی) در سه مرحله (رمزگذاری، طبقهبندی و انتزاع مضمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که دستاورد آن، برداشت 420 مفهوم بود. سپس مفاهیم به دست آمده با بررسی بیشتر به زیرطبقات شانزدهگانه تقلیل یافتند و سپس در قالب پنج طبقه (مؤلفه) از جمله: «بیآزاری»، «تابآوری (فعّال)»، «مسئولیتپذیری (اجتماعی)»، «مهرورزی» و «خیررسانی» دستهبندی گردیدند. سرانجام پس از فراوانیسنجیِ مؤلفهها و شاخصهای به دست آمده در این تحقیق، برای ارتباطات همسایگان در زندگی شهری، دو الگوی عملی در قالبهای «پیوستاری» و «چندبُعدی» پیشنهاد گردید.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1719_756f6290ec2a2e6e50deb702644baab3.pdf
2020-09-22
27
54
10.30471/soci.2020.6286.1481
آپارتماننشینی
اخلاق همسایگی
الگوی ارتباطات همسایگی
زندگی شهری
مؤلفهها و شاخصها
علی
ملکوتی نیا
alim2200@gmail.com
1
دانشگاه قرآن و حدیث
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم، ترجمۀ مرحوم آیتالله علی فیض مشکینی.
1
1. ابنشعبه حَرّانی (1404ق)، تحفالعقول، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی جامعه مدرسین.
2
2. ابنمبارک، عبدالله بن المبارک الحنظلى المروزى (1415ق)، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
3
3. ابنهمام، محمّد بن همام الإسکافى (1404ق)، التمحیص، تحقیق: مدرسة الإمام المهدىّ، قم: مدرسة الامام المهدى.
4
4. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (پاییز و زمستان1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، در: فصلنامۀ پژوهش، س3، ش2، ص15−44.
5
5. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.
6
6. جوکار، علیقلی؛ مجید کاشانی و حسین فکر آزاد (زمستان 1397)، «مطالعۀ جامعهشناختی پیامدهای فرهنگی زندگی آپارتماننشینی در ایران؛ مورد مطالعه: کلانشهر تهران»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س15، ش59، ص132−154.
7
7. حُرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائلالشیعه، تحقیق: مؤسسۀ آلالبیت، قم: مؤسسه آلالبیتb.
8
8. حسینینیا، نرگس و حمیدرضا حاتمی (بهار1398)، «پیشبینی کیفیت زندگی بر مبنای بهزیستی روانشناختی و تابآوری در بازنشستگان»، در: فصلنامۀ دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، س20، ش75، ص81−91.
9
9. خبرگزاری ایسنا: سردار امیری (جانشین پلیس راهور ناجا): «مراکز تجاری باید به خارج از شهر بروند»، در تاریخ: 14/7/1395، کد خبر: 95071409274.
10
10. خبرگزاری ایسنا: ناصر فکوهی (استاد دانشگاه تهران): «کلانشهرهای غیرقابل زندگی»، در تاریخ: 8/11/1396، کد خبر: 96110804079.
11
11. دهخدا، علیاکبر (1385)، لغتنامۀ دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده و دیگران، تهران: دانشگاه تهران.
12
12. دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، إرشاد القلوب إلى الصواب (2 جلدی)، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.
13
13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374)، مفردات الفاظ القرآن (4 جلدی)، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.
14
14. الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهجالبلاغه (للصبحی صالح)، چاپ اول، قم: هجرت.
15
15. سامانی، سیامک؛ بهرام جوکار و نرگس صحراگرد (پاییز1386)، «تابآوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی»، در: مجلۀ روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، س13، ش3، ص290−295.
16
16. سبحانینژاد، مهدی و هاشم فردانش (بهار 1379)، «مسئولیتپذیری اجتماعی در برنامۀ درسی کنونی دورۀ ابتدایی ایران»، در: فصلنامۀ مدرّس، دورۀ 4، ش1، ص95−114.
17
17. شوتس ایشل، رینر (1391)، مبانی جامعهشناسی ارتباطات، ترجمۀ کرامتالله راسخ، چاپ اول، تهران: نی.
18
18. شیبانی، على بن أبىالکرم محمّد شیبانى (ابنالأثیر الجَزَرى) (1418ق)، اُسدالغابة، بیروت: دارالمعرفه.
19
19. شیبانی، محمد بن حنبل بن هلال (1414ق)، مُسند ابنحنبل (المسند)، تحقیق: عبدالله محمد الدرویش، بیروت: دارالفکر.
20
20. صابری، امیر (1392)، «آسیبشناسی سبک زندگی آپارتماننشینی در تهران»، در: مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش286، ص61−80.
21
21. صدوق، محمّد بن على ابنبابویه القمّى (1368ش)، ثوابالأعمال، تحقیق سیّدحسن خرسان، قم: الشریف رضى.
22
22. ـــــــــــــ (1403ق)، الخصال، تحقیق: علىاکبر غفّارى، قم: جامعه مدرسین.
23
23. ـــــــــــــ (1413ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، محقق/ مصحح: علیاکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.
24
24. طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، چاپ اول، قم: دارالثقافة.
25
25. عادل مهربان، مرضیه (زمستان 1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، ویراستار: مهری دوستی ایرانی، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان.
26
26. فخرایی، سیروس (زمستان 1391)، «پیامدهای اجتماعی آپارتماننشینی: مطالعۀ موردی شهر مراغه»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س9، ش35، ص107−128.
27
27. فرانکِنا، ویلیام کِی (بهار 1383)، فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چاپ دوم، قم: کتاب طه.
28
28. قُرطُبی، محمّد بن أحمد الأنصارى (1405ق)، تفسیر القرطبىّ (الجامع لأحکام القرآن)، تحقیق: محمّد عبدالرحمان المرعشلى، بیروت: دارإحیاءالتراث العربى.
29
29. کامران، فریدون؛ سیداحمد حسینی و خدیجه ذبیحینیا (زمستان 1388)، «بررسی مشکلات فرهنگی−اجتماعی زندگی آپارتمانی شهر جدید پردیس»، در: فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، ش5، ص21−40.
30
30. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافى، محقق/ مصحح: علىاکبر غفاری و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
31
31. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402ق)، الزهد، 1 جلد، چاپ دوم، قم: المطبعة العلمیه.
32
32. لیثی، على بن محمّد (1376ش)، عیونالحکم و المواعظ، تحقیق: حسین الحسنى البیرجندى، قم: دار الحدیث.
33
33. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
34
34. مجلسی، محمدتقی (1429ق)، روضةالمتّقین، قم: دارالکتاب الإسلامى.
35
35. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباطات انسانی، چاپ اول، تهران: سمت.
36
36. محمدی، اکبر؛ کسری آشوری و محمد بشیر رباطی (بهار 1396)، «تبیین و ارزیابی مؤلفههای تابآوری نهادی و اجتماعی در سکونتگاههای خودانگیختۀ شهری؛ مطالعۀ موردی: ناحیۀ منفصل شهری نایسر شهر سنندج»، در: فصلنامۀ مطالعات شهری، ش22، ص75−88.
37
37. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشتها، ج4، چاپ دوم، تهران، صدرا.
38
38. معین، محمد (1385)، فرهنگ فارسی (مجموعه یک جلدی)، چاپ دوم، تهران: راه رشد.
39
39. ملکوتینیا، علی (1396)، درآمدی بر اخلاق همسایگی براساس آموزههای اسلامی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
40
40. ـــــــــــــ (1398)، «طراحی و تبیین الگوی ارتباطات همسایگی در زندگی شهری براساس آموزههای اسلامی با تأکید بر احادیث علوی» [رسالۀ دکتری]، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.
41
41. المنذری، زکىالدین عبدالعظیم بن عبدالقواى (1408ق)، الترغیب و الترهیب، تحقیق: مصطفى محمّد عمارۀ، بیروت: دارالفکر.
42
42. نوابخش، مهرداد و مریم رفیعیپور (1387)، «بررسی جامعهشناختی روابط همسایگی در مجتمعهای مسکونی شهر تهران» (مطالعۀ موردی منطقۀ دو شهرداری)، در: مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، س1، ش1، ص50−70.
43
43. نوذری، حمزه (پاییز و زمستان 1394)، «تحلیل تعارضات همسایگی و برخی پیامدهای آن در شهر تهران»، در: دوفصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 2، ص373−390.
44
44. نوری، حسین (1408ق)، مستدرکالوسائل، قم: مؤسسۀ آل البیت.
45
45. هندی، على المتّقى بن حسامالدین (1409ق)، کنزالعمّال، تصحیح: صفوۀالسقّا، چاپ اول، بیروت: مکتبۀالتراثالإسلامی.
46
قرآنکریم، ترجمۀ مرحوم آیتالله علی فیض مشکینی.
47
1. ابنشعبه حَرّانی (1404ق)، تحفالعقول، تحقیق: علیاکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی جامعه مدرسین.
48
2. ابنمبارک، عبدالله بن المبارک الحنظلى المروزى (1415ق)، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
49
3. ابنهمام، محمّد بن همام الإسکافى (1404ق)، التمحیص، تحقیق: مدرسة الإمام المهدىّ، قم: مدرسة الامام المهدى.
50
4. ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (پاییز و زمستان1390)، «تحلیل محتوای کیفی»، در: فصلنامۀ پژوهش، س3، ش2، ص15−44.
51
5. جوادی آملی، عبدالله (1388)، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم: اسراء.
52
6. جوکار، علیقلی؛ مجید کاشانی و حسین فکر آزاد (زمستان 1397)، «مطالعۀ جامعهشناختی پیامدهای فرهنگی زندگی آپارتماننشینی در ایران؛ مورد مطالعه: کلانشهر تهران»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س15، ش59، ص132−154.
53
7. حُرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائلالشیعه، تحقیق: مؤسسۀ آلالبیت، قم: مؤسسه آلالبیتb.
54
8. حسینینیا، نرگس و حمیدرضا حاتمی (بهار1398)، «پیشبینی کیفیت زندگی بر مبنای بهزیستی روانشناختی و تابآوری در بازنشستگان»، در: فصلنامۀ دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، س20، ش75، ص81−91.
55
9. خبرگزاری ایسنا: سردار امیری (جانشین پلیس راهور ناجا): «مراکز تجاری باید به خارج از شهر بروند»، در تاریخ: 14/7/1395، کد خبر: 95071409274.
56
10. خبرگزاری ایسنا: ناصر فکوهی (استاد دانشگاه تهران): «کلانشهرهای غیرقابل زندگی»، در تاریخ: 8/11/1396، کد خبر: 96110804079.
57
11. دهخدا، علیاکبر (1385)، لغتنامۀ دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده و دیگران، تهران: دانشگاه تهران.
58
12. دیلمی، حسن بن محمد (1412ق)، إرشاد القلوب إلى الصواب (2 جلدی)، چاپ اول، قم: الشریف الرضی.
59
13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374)، مفردات الفاظ القرآن (4 جلدی)، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران: مرتضوی.
60
14. الرضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهجالبلاغه (للصبحی صالح)، چاپ اول، قم: هجرت.
61
15. سامانی، سیامک؛ بهرام جوکار و نرگس صحراگرد (پاییز1386)، «تابآوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی»، در: مجلۀ روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، س13، ش3، ص290−295.
62
16. سبحانینژاد، مهدی و هاشم فردانش (بهار 1379)، «مسئولیتپذیری اجتماعی در برنامۀ درسی کنونی دورۀ ابتدایی ایران»، در: فصلنامۀ مدرّس، دورۀ 4، ش1، ص95−114.
63
17. شوتس ایشل، رینر (1391)، مبانی جامعهشناسی ارتباطات، ترجمۀ کرامتالله راسخ، چاپ اول، تهران: نی.
64
18. شیبانی، على بن أبىالکرم محمّد شیبانى (ابنالأثیر الجَزَرى) (1418ق)، اُسدالغابة، بیروت: دارالمعرفه.
65
19. شیبانی، محمد بن حنبل بن هلال (1414ق)، مُسند ابنحنبل (المسند)، تحقیق: عبدالله محمد الدرویش، بیروت: دارالفکر.
66
20. صابری، امیر (1392)، «آسیبشناسی سبک زندگی آپارتماننشینی در تهران»، در: مجموعۀ مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش286، ص61−80.
67
21. صدوق، محمّد بن على ابنبابویه القمّى (1368ش)، ثوابالأعمال، تحقیق سیّدحسن خرسان، قم: الشریف رضى.
68
22. ـــــــــــــ (1403ق)، الخصال، تحقیق: علىاکبر غفّارى، قم: جامعه مدرسین.
69
23. ـــــــــــــ (1413ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، محقق/ مصحح: علیاکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.
70
24. طوسی، محمد بن حسن (1414ق)، الأمالی، چاپ اول، قم: دارالثقافة.
71
25. عادل مهربان، مرضیه (زمستان 1394)، مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، ویراستار: مهری دوستی ایرانی، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان.
72
26. فخرایی، سیروس (زمستان 1391)، «پیامدهای اجتماعی آپارتماننشینی: مطالعۀ موردی شهر مراغه»، در: فصلنامۀ مطالعات علوم اجتماعی ایران، س9، ش35، ص107−128.
73
27. فرانکِنا، ویلیام کِی (بهار 1383)، فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چاپ دوم، قم: کتاب طه.
74
28. قُرطُبی، محمّد بن أحمد الأنصارى (1405ق)، تفسیر القرطبىّ (الجامع لأحکام القرآن)، تحقیق: محمّد عبدالرحمان المرعشلى، بیروت: دارإحیاءالتراث العربى.
75
29. کامران، فریدون؛ سیداحمد حسینی و خدیجه ذبیحینیا (زمستان 1388)، «بررسی مشکلات فرهنگی−اجتماعی زندگی آپارتمانی شهر جدید پردیس»، در: فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، ش5، ص21−40.
76
30. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافى، محقق/ مصحح: علىاکبر غفاری و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
77
31. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1402ق)، الزهد، 1 جلد، چاپ دوم، قم: المطبعة العلمیه.
78
32. لیثی، على بن محمّد (1376ش)، عیونالحکم و المواعظ، تحقیق: حسین الحسنى البیرجندى، قم: دار الحدیث.
79
33. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
80
34. مجلسی، محمدتقی (1429ق)، روضةالمتّقین، قم: دارالکتاب الإسلامى.
81
35. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباطات انسانی، چاپ اول، تهران: سمت.
82
36. محمدی، اکبر؛ کسری آشوری و محمد بشیر رباطی (بهار 1396)، «تبیین و ارزیابی مؤلفههای تابآوری نهادی و اجتماعی در سکونتگاههای خودانگیختۀ شهری؛ مطالعۀ موردی: ناحیۀ منفصل شهری نایسر شهر سنندج»، در: فصلنامۀ مطالعات شهری، ش22، ص75−88.
83
37. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشتها، ج4، چاپ دوم، تهران، صدرا.
84
38. معین، محمد (1385)، فرهنگ فارسی (مجموعه یک جلدی)، چاپ دوم، تهران: راه رشد.
85
39. ملکوتینیا، علی (1396)، درآمدی بر اخلاق همسایگی براساس آموزههای اسلامی، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
86
40. ـــــــــــــ (1398)، «طراحی و تبیین الگوی ارتباطات همسایگی در زندگی شهری براساس آموزههای اسلامی با تأکید بر احادیث علوی» [رسالۀ دکتری]، قم: دانشگاه قرآن و حدیث.
87
41. المنذری، زکىالدین عبدالعظیم بن عبدالقواى (1408ق)، الترغیب و الترهیب، تحقیق: مصطفى محمّد عمارۀ، بیروت: دارالفکر.
88
42. نوابخش، مهرداد و مریم رفیعیپور (1387)، «بررسی جامعهشناختی روابط همسایگی در مجتمعهای مسکونی شهر تهران» (مطالعۀ موردی منطقۀ دو شهرداری)، در: مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، س1، ش1، ص50−70.
89
43. نوذری، حمزه (پاییز و زمستان 1394)، «تحلیل تعارضات همسایگی و برخی پیامدهای آن در شهر تهران»، در: دوفصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 2، ص373−390.
90
44. نوری، حسین (1408ق)، مستدرکالوسائل، قم: مؤسسۀ آل البیت.
91
45. هندی، على المتّقى بن حسامالدین (1409ق)، کنزالعمّال، تصحیح: صفوۀالسقّا، چاپ اول، بیروت: مکتبۀالتراثالإسلامی.
92
ORIGINAL_ARTICLE
معنای «علم اجتماعی اسلامی» از چشمانداز مرتضی مطهری
در این مقاله، تلاش شده در میان تلقّیها و تفسیرهای متفاوتی که علم اجتماعی اسلامی وجود دارد، معنای علم اجتماعی اسلامی از چشمانداز مرتضی مطهری، کشف و مشخّص شود. در این راستا، معنا و مفهوم علم اجتماعی اسلامی از زوایۀ نگاه مطهری، شرح داده شده است، بهطوریکه در یک برداشت، او چهار تعبیر از مفهوم علوم اسلامی، مبتنی بر معیارهای موضوع و غایت و نظریهپرداز، ارائه کرده است؛ و در برداشتی دیگر، مینویسد اسلام با علم اجتماعی، دو نوع پیوند دارد: یکی پیوند مستقیم، از آن جهت که اسلام، یک سلسله معارف نظری و احکام عملی دربارۀ جهان اجتماعی دارد، دیگری پیوند غیرمستقیم از طریق توصیههای اخلاقی همچون امانت، عفت، عدالت، احسان و ایثار. برداشت دیگر او، در این عبارت نهفته است که مینویسد اسلام، یک مکتب جامعهشناختی نیست؛ چون در کتاب آسمانی اسلام، هیچ مطلب اجتماعی در لفافۀ اصطلاحات رایج جامعهشناختی و با زبان معمول آن و در چارچوب تقسیمبندیهای مرسوم، بیان نشده است، امّا در عین حال، «مسائل زیاد»ی از علم اجتماعی، بهطور کامل، قابل استنباط و استخراج از قرآن کریم است.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1751_62ad88393bad6ef49f7ffca0c5671763.pdf
2020-09-22
55
81
10.30471/soci.2020.5441.1363
علم اجتماعی اسلامی
مبادی
روش
موضوع
فرضیّه
غایت
مسئله
مهدی
جمشیدی
m.jamshidi.60@gmail.com
1
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی- تهران-ایران
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم، ترجمۀ محمّدمهدی فولادوند.
1
1. برت، پاتریک (1397)، فلسفۀ علومِ اجتماعی، ترجمۀ محمد هدایتی، تهران: شبخیز.
2
2. بلیکی، نورمن (1389)، استراتژیهای پژوهشِ اجتماعی، ترجمۀ هاشم آقابیگپوری، تهران: جامعهشناسان.
3
3. بنتون، تد؛ کرایب، یان (1391)، فلسفۀ علومِ اجتماعی؛ بنیادهای فلسفیِ تفکّرِ اجتماعی، ترجمۀ شهناز مسمیپرست و محمود متحد، تهران: آگه.
4
4. تریگ، راجر (1386)، فهمِ علمِ اجتماعی، ترجمۀ شهناز مسمیپرست، تهران: آگه.
5
5. جمشیدی، مهدی (1391الف)، «هستیشناسیِ فرهنگی در اندیشۀ آیتالله مطهری»، فصلنامۀ نظریههای اجتماعیِ متفکّرانِ مسلمان، ش2، ص141−166.
6
6. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391ب)، «هستیشناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ اسراء، ش12، ص131−164.
7
7. جمشیدی، مهدی؛ و دیگران (1391پ)، «معرفتشناسیِ اجتماعی در تفکّرِ علامه مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص185−212.
8
8. جمشیدیها، غلامرضا؛ امانالله فصیحی (1390)، «جامعهشناسی تاریخی در اندیشۀ شهید مطهری»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، سال هشتم، ش۱، ص53−77.
9
9. حسامیفر، عبدالرزاق (1392)، «مطهری و نسبت میان علم و دین»، فصلنامۀ پژوهشهای علم و دین، س4، ش۸، ص25−42.
10
10. حسینزادهیزدی، مهدی؛ حمیدهسادات حسینیروحانی (1393)، «جایگاه اصالت روح در مبانی انسان شناختی علوم اجتماعی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ اسلام و مطالعات اجتماعی، س2، ش۵، ص2−22.
11
11. خسروپناه، عبدالحسین (1390)، رویکرد استاد مطهری به علم و دین، تهران: معارف.
12
12. خندان، علیاصغر (1389)، «توحید و شرک در معرفت و علوم انسانی با تکیه بر آثار و اندیشه های استاد شهید مرتضی مطهری»، فصلنامۀ معرفت کلامی، س1، ش4، ص143−178.
13
13. خندان، علیاصغر (1391)، «تقریر غایت گرایانه از علم دینی با تکیه بر اندیشه های استاد مطهری»، فصلنامۀ ذهن، ش50، ص27−50.
14
14. __________ (1394)، «طراحی ارکان و شـاخصهـای کمّی برای علوم انسـانی اسلامی مبتنی بر تقریر غایتگرایانه استاد مطهری از علم دینی و بررسی تأثیر آن در تحول علوم انسانی»، فصلنامۀ تحقیقات بنیادین علوم انسانی، ش۱، ص۵۹−۸۲.
15
15. سروش، عبدالکریم (1374)، درسهایی در فلسفۀ علمالاجتماع؛ روشِ تفسیر در علومِ اجتماعی، تهران: نی.
16
16. کربلائیپازوکی، علی؛ محمدرضا میرهادیتفرشی (1396)، «چیستی علوم اسلامی و رابطۀ آن با علوم انسانی از منظر شهید مطهری»، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش70، ص5−18.
17
17. قنبریهمایکوه، امیر؛ و دیگران (1397)، «نسبتِ علم و دین در فلسفۀ ایان باربور و نقدِ آن از منظرِ استاد مرتضی مطهری»، دوفصلنامۀ پژوهشهای علم و دین، دورۀ 9، ش18، ص49−71.
18
18. مطهری، مرتضی (1390)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران: صدرا.
19
19. _________، (1391الف)، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا.
20
20. _________، (1391ب)، انسانِ کامل، تهران: صدرا.
21
21. _________، (1391پ)، قیام و انقلابِ مهدی از دیدگاهِ فلسفۀ تاریخ، تهران: صدرا.
22
22. _________، (1391ت)، شناخت از نظرِ قرآن، ج1، تهران: صدرا.
23
23. _________، (1392)، کلّیّات علوم اسلامی، ج1−3، تهران: صدرا.
24
24. _________، (1393الف)، شرحِ منظومه، تهران: صدرا.
25
25. _________، (1393)، علل گرایش به مادّیگری، تهران: صدرا.
26
26. _________، (1394ب)، نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: صدرا.
27
27. _________، (1395الف)، بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد سالۀ اخیر، تهران: صدرا.
28
28. _________، (1395ب)، آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، تهران: صدرا.
29
29. _________، (1395پ)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج1: انسان و ایمان، تهران: صدرا.
30
30. _________، (1395ت)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج4: انسان در قرآن، تهران: صدرا.
31
31. _________، (1395ث)، مقدّمهای بر جهانبینیِ اسلامی، ج5: جامعه و تاریخ، تهران: صدرا.
32
32. موسوی، محمود (1396)، مناسبات دین و علوم انسانی از منظر شهید مطهری، پایاننامۀ کارشناسیارشد، دانشگاه قم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی.
33
33. موسوی، سیّدمهدی (1394)، الگوهای کلانِ تولیدِ علومِ انسانیِ اسلامی در بسترِ انقلاب، تهران: آفتابِ توسعه.
34
34. میری، سیدجواد (1398)، «مطهری و سنّتهای جامعهشناسی: نگاهی آلترناتیو»، فصلنامۀ جامعهپژوهی فرهنگی، سال دهم، ش۳۱، ص107−115.
35
35. یقینیپور، مصطفی (1392)، «الگوی جامعهشناسی معرفت استاد مطهری؛ بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطۀ فرآوردههای معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری»، فصلنامۀ اسلام و علوم اجتماعی، س5، ش۹، ص87−108.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی رابطه عوامل مؤثر بر پذیرش نقشهای اجتماعی طلاب با نگرش آنان به هجرت از قم
آیه شریفه نفر «وَمَا کَانَ الْـمُؤْمِنُونَ لِیَنفِرُواْ کَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَائِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» (توبه، 122) رسالت اصلی حوزههای علمیه و روحانیت که همان تفقه در دین و تبلیغ معارف اسلام (هجرت) است را به خوبی تصویر و ترسیم کرده است. بخشی از علّتهای اقبال نداشتن طلاب برای هجرت به این مناطق، ریشه در نگرش طلاب به مقوله هجرت دارد. در این مقاله با بهرهگیری از روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه با هدف بررسی نگرش طلاب به هجرت از قم، رابطه آن با عوامل مؤثر بر پذیرش نقشهای اجتماعی آنان را بررسی کرده است. جمعیت آماری این پژوهش، طلاب متأهل حوزه علمیه قم و حجم نمونه آماری نیز 383 نفر است. دادههای گردآوری شده با استفاده از نتایج نشانگر مثبت بودن نگرش کلی طلاب به مقوله هجرت است (میانگین 55/3 از 5). یافتهها نشان میدهند بین توان تبلیغی طلاب، حمایتهای مادی و معنوی سازمانهای متولی امر تبلیغ، شرایط مکانهای تبلیغی و شرایط خانوادگی طلاب و نگرش آنان نسبت به هجرت رابطه معنادار وجود دارد؛ بنابراین طلاب برای پذیرفتن نقشهای اجتماعی خود که مهمترین آنها هجرت برای تبلیغ است نیازمند افزایش توان تبلیغی، حمایتهای مراکز مربوطه، مساعد بودن شرایط مکانهای تبلیغی و بهبود وضعیت شرایط خانوادگی خود هستند.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1756_0759a58a888b1e78a1ae809f18dee27d.pdf
2020-09-22
83
107
10.30471/soci.2020.6263.1476
هجرت از قم
هجرت تبلیغی
نقشهای اجتماعی طلاب
نعمت الله
کرم اللهی
n.karamollahi@gmail.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه باقر العلوم
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. آذربایجانی، مسعود و دیگران (1382)، روانشناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: سمت.
2
2. اسلامیتنها، اصغر (1390)، «بررسی جامعهشناختی نگرش دانشآموختگان حوزوی به لباس روحانیت شیعه»، قم: دانشگاه باقرالعلوم.
3
3. بارون، دونا برن جانسون (1389)، روانشناسی اجتماعی، مترجم علی تحصیلی، چاپ اول، تهران: کتاب آمد.
4
4. خندان، محسن (1372)، تبلیغ اسلامی و دانش ارتباطات اجتماعی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
5
5. دواس. دی. ای (1384)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ ششم، تهران: نشر نی.
6
6. دوچ، مورتن و کراوس رابرت (1374)، نظریههای روانشناسی اجتماعی، ترجمه مرتضی کتبی، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
7
7. رهبر، محمدتقی (1371)، پژوهشی در تبلیغ، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
8
8. ریترز، جورج (1392)، مبانی نظریه جامعهشناسی معاصر و ریشههای کلاسیک آن، تهران: نشر ثالث.
9
9. کرمالهی، نعمتالله (1390)، اینترنت و دینداری، چاپ اول، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
10
10. کریمی، یوسف (1393)، نگرش و تغییر نگرش، چاپ یازدهم، تهران: نشر ویرایش.
11
11. کلینی، ثقهالاسلام (1375)، کافی، ترجمه محمدباقر کمرهای چاپ سوم، جلد اول، تهران: اسوه.
12
12. کوزر، لوئیس و روزنبرگ، برنارد (1385)، نظریههای بنیادی جامعهشناسی، ترجمه فرهنگ ارشاد، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
13
13. کوئن، بروس (1387)، مبانی جامعهشناسی، ترجمه رضا فاضل و غلام عباس توسلی، چاپ بیست و یکم، تهران: سمت.
14
ORIGINAL_ARTICLE
«حکمت»، بهمثابه هوش فرهنگی، در ارتباطات میانفرهنگی
تحولات چند دهه اخیر در اثر توسعه فناوریهای ارتباطی و ظهور شبکههای اجتماعی، رقیق شدن مرزهای جغرافیایی و در نتیجه، افزایش تبادلات و تعاملات و آمیختگیهای فرهنگی، نوعی همگرایی و شرایطی را پدید آورده که ارتباط با مردمان متعلق به فرهنگهای مختلف گریزناپذیر شده است. مدیریت موفقیتآمیز ارتباط در چنین شرایطی نیازمند مهارتهای جدیدی است که یکی از مهمترین آنها هوش فرهنگی است. هوش فرهنگی که ابزار سنجش توانایی افراد برای ارتباط مؤثر در محیطهای چندفرهنگی است، یکی از مفاهیم نسبتاً نو و پرتکرار در ادبیات ارتباطات میانفرهنگی در چند دهه اخیر است که توجهات فراوانی را به خود جلب کرده و پژوهشهای فراوانی در این زمینه به خود اختصاص داده است. در پاسخ به این پرسش مهم که آیا مفهوم و یا دانشواژه متناظر برای هوش فرهنگی در آموزههای اسلامی وجود دارد، قرآن کریم بهعنوان منبع اصلی اسلام، بهطور اجمالی مرور و «حکمت»، بهعنوان مناسبترین واژه قرآنی برای این منظور در نظر گرفته شد. البته ادعا این نیست که حکمت و هوش فرهنگی متناظر هستند بلکه باید گفت هوش فرهنگی یکی از دلالتهای بسیار آشکار و مهم حکمت بهشمار میرود. نقطه عزیمت پژوهش حاضر، آیه 125 سوره مبارکه نحل است که پیامبر اسلام را برای دعوت مردم به راه خدا، با استفاده از «حکمت» فرامیخواند. با استفاده از ظرفیتهای روش تفسیری، به ویژه روش معناشناختی و تحلیل بسامدیِ حکمت و برخی دیگر از مفاهیم همنشین و جانشین آن در قرآن کریم، این نتیجه حاصل شد که «حکمت»، که در سطوحی شکل موعظه و جدال احسن به خود میگیرد، میتواند به مثابه هوش فرهنگی، مبنای تعاملات اجتماعی مسلمانان در ساحت ارتباطات میانفرهنگی باشد.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1763_d3dbbf2af79a0dfe309c1f16f67f7d5f.pdf
2020-09-22
109
135
10.30471/soci.2020.6588.1530
حکمت
موعظه
جدال احسن
اسلام
ارتباطات میانفرهنگی
هوش فرهنگی
حسن
یوسف زاده
usefzadeh.h@gmail.com
1
عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه
LEAD_AUTHOR
1. آﺧﻮﻧﺪی، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (۱۳۸۵)، «ﻧﮕﺎه جامعهشناختی ﺑـﻪ ﻗـﻮم ﯾﻬـﻮد در ﻗـﺮآن»، ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎی ﻗﺮآﻧﯽ، ش45، ص162−204.
1
2. آمدی، عبدالواحد بن تمیمی (1386)، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: دفتر نشر اسلامی.
2
3. ابنجزی، محمدبن احمد (1416)، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: دارالارقم.
3
4. ابن خلاد رامهرمزی، حسن (1409ق)، امثال الحدیث، به کوشش احمد عبدالفتاح تمام، بیروت.
4
5. ابنشعبه، حسن، تحف العقول، بهکوشش علیاکبر غفاری، قم، 1404 ق.
5
6. ابنعاشور، محمدطاهر (1984)، تفسیر التحریر و التنویر، تونس: دار التونسیه للنشر.
6
7. ابنعربی، محمدبنعلی (1422)، تفسیر ابنعربی، بیروت: دار صادر.
7
8. ابنفارس، احمد (1404)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
8
9. ابنعساکر (1415)، تاریخ مدینه دمشق، بیروت: چاپ علی شیری.
9
10. ابنمنظور، محمدبن مکرم، بیتا، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
10
11. ابوالقاسمی، محمدجواد و سید مهدی سجادی (1385)، پژوهشی در چالشهای فرهنگی توسعه فرهنگ دینی، تهران: عرشپژوه، چاپ دوم.
11
12. احمدی، غلامحسین (1397)، «امام موسی صدر: انسانی برای انسان»، مندرج در خبرگزاری ایکنا، 13 شهریور.
12
13. ابوحیان، محمد بن یوسف (1420)، بحرالمحیط فی التفسیر، ج6، بیروت: دارالفکر.
13
14. برتون، داویدلو، جامعه شناسی بدن، ترجمه ناصر فکوهی، تهران، ثالث.
14
15. ایروانی، جواد (۱۳۸۶)، «آداب گفتگو از دیدگاه قرآن»، الهیات و حقوق، پاییز ش۲۵، ص۳−۳۳.
15
16. ایروانی، جواد و دیگران (1387)، فرهنگ روابط اجتماعی در آموزههای اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم رضوی.
16
17. ایزوتسو، توشیهکو (1393)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چ9، تهران: شرکت سهامی انتشار.
17
18. برنجکار، رضا (1379)، «مفهوم حکمت در قرآن و حدیث»، صحیفه مبین، ش4، ص85−100.
18
19. پاکتچی، احمد (1387)، «مطالعه معنا در سنت اسلامی»، نشریه فرهنگ و ارتباطات، ش35، ص121−156.
19
20. پاکیزاده، زهرا و ماندانا تیشهیار، مرداد 1389، «چالشهای ارتباطی در روابط میانفرهنگی»، ماهنامه تدبیر، ش219.
20
21. جرجانی، علی بن محمد (1978)، کتاب التعریفات، افست، بیروت.
21
22. جوادی آملی، عبدالله (1378)، تسنیم، قم، اسراء.
22
23. حائرییزدی، مهدی (1995)، حکمت و حکومت، لندن.
23
24. حسینی، مالک (1388)، «حکمت چند رویکرد به یک مفهوم»، تهران: هرمس.
24
25. خانمحمدی، کریم؛ بهار (1386)، الگوی ارتباطی قرآن کریم، دانشگاه اسلامی، سال 11، ش1، ص85−110.
25
26. دیمیک، سالی. ا (1385)، ارتباط موفقیتآمیز با NLP، ترجمه علی اسماعیلی، تهران: شباهنگ، چ2.
26
27. سعیدی رحمان (1390)، ارتباط بینالمللی و میان فرهنگی، تهران: آوای نور.
27
28. سماور، لاری ا؛ دای پورتر ریچارد و استفالی لیزا (1379)، ارتباط بین فرهنگها، ترجمه غلامرضا کیانی و سیداکبر میرحسینی، انتشارات باز.
28
29. سمرقندی، نصربن محمد (1416)، تفسیر السمرقندی، بیروت: دارالفکر.
29
30. شرفالدین، سیدحسین (1388)، تحلیل اجتماعی از صلهرحم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe.
30
31. شوتس ایشل، رینر (1391)، جامعهشناسی ارتباطات، ترجمه کرامت الله راسخ، تهران: نشر نی.
31
32. شهیدثانی، زینالدین بن علی (1380)، روض الجنان، قم: بوستان کتاب.
32
33. صدرای شیرازی، محمدبن ابراهیم (1379)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، چ2، قم: بیدار.
33
34. صدری، احمد (1373)، «تفاهم میانفرهنگی و حاملان آن»، روششناسی علوم انسانی، ش1، ص5−18.
34
35. طباطبایی، محمدحسین (1386)، المیزان، محمدباقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
35
36. طبرانی، سلیمان (1404 ق/1983م)، المعجم الکبیر، به کوشش حمدی عبدالمجید سلفی، موصل.
36
37. طبرسی، فضل بن حسن (1408)، مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، لبنان، دارالمعرفه.
37
38. طبرسی، فضل بن حسن (1412)، جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
38
39. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
39
40. علم الهدی، علی بن حسین (1405)، رسائل الشریف المرتضی، قم: رجائی.
40
41. فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربیه.
41
42. فرهنگی، علیاکبر (1392)، ارتباطات انسانی، ج1، چ23، تهران: رسا.
42
43. فضلالله محمدحسین (1998)، اسلوب الدعوه فی القرآن، بیروت: دارالملاک لطباعه و النشر.
43
44. فضلالله، محمدحسین (1998)، من وحی القرآن، لبنان.
44
45. فیض کاشانی، مولی محسن (1373)، تفسیر صافی، تهران: مکتبه الصدر.
45
46. فیض کاشانی، مولی محسن، بیتا، المحجه البیضاء، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
46
47. فیومی (1405)، مصباح المنیر، قم: دارالهجره.
47
48. قرشی، علی اکبر (1412)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامی.
48
49. قطب، سید، فی ظلال القرآن، لبنان: دارالشروق للنشر و التوزیع
49
50. کلینی، محمد بن یعقوب (1375)، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمرهای، قم: اسوه.
50
51. کمالیپور، یحیی (1382)، «عناصر ارتباط بینفرهنگی و خاورمیانه»، رسانه، زمستان، ش56، ص98−103.
51
52. کوزر، لوئیس (1390)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی، چ17.
52
53. گافمن، اروینگ (1391)، نمود خود در زندگی روزمره، ترجمه مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز.
53
54. گودیکانست، ویلیام (۱۳۸۳)، پیوند تفاوتها، ترجمه علی کریمی و مسعود هاشمی، تمدن ایرانی.
54
55. محسنیان راد، مهدی (1391)، ارتباط انسانی، تهران: سمت.
55
56. محمدخانی، کامران و ولی تیموری (1390)، «هوش فرهنگی و رهبری جهانی»، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره 2، ش2، بهار، ص93−110.
56
57. محمدی، ناصر (1392)، «معادله قرآن و حکمت در حکمت صدرایی»، دوفصلنامه حکمت صدرایی، س اول، ش2، بهار و تابستان، ص77−90.
57
58. مرادی، حجتالله (1389)، اقناعسازی و ارتباطات اجتماعی، تهران: ساقی، چ2.
58
59. مکارم شیرازی، ناصر (1380)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
59
60. مفید، محمدبن نعمان (1414)، تصحیح اعتقادات الامامیه، قم: کنگره شیخ مفید.
60
61. منوچهری، فرامرز (1393)، «حکمت در قرآن و حدیث»، در: در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی (قابلدسترس در نسخه الکترونیکی).
61
62. میبدی، احمد بن محمد (1371)، کشفالاسرار فی عدة الابرار، تهران: امیرکبیر.
62
63. نظام الاعرج، حسن بن محمد، غرائب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
63
64. نوری، میرزا حسین (1408)، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
64
65. نیسابوری، ابوالقاسم حسن بن محمد (1989)، عقلاء المجانین، قاهره: مصطفی عاشور.
65
66. هارجی، اون و کریستین ساندرز و دیوید دیکسون (۱۳۷۷)، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، تهران: رشد.
66
67. یعقوبی، حسین (1384)، زبان، ترجمه و ارتباط بین فرهنگها، تهران: نشر مرکز.
67
68. Arifin Ahmad Bin Sapar and Shehda R.S AbuIsaac, 2017 Barriers of Cross−Cultural Communication among Foreign Managers and Staff in Interacting with Malaysian Counterparts. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), volume 154.
68
69. Brislin, R. Worthley, R. & MacNab, B. (2006). Cultural intelligence: Understanding behaviors that serve people’s goals. Group & Organization Management, 31(1), 40−55.
69
70. Byram, 1977. Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence. Clevedon: Multilingual Matters.
70
71. Earley, P. C., & Ang, S. (2003), Cultural intelligence: An analysis of individual interactions across cultures. Palo Alto, CA: Stanford University Press..
71
72. Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American psychologist, 34(10), 906.
72
73. Gudykunst, W. B., Ting−Toomey, S., & Chua, E. (1988), Culture and interpersonal communication. Sage Publications, Inc Sage series in interpersonal communication, Vol. 8.
73
74. Gudykunst, William B. 2000, Methodological issues in conducting theory−based cross−cultural research. In: Helen Spencer−Oatey (ed.), Culturally Speaking. Managing Rapport through Talk across Cultures, 293–315. London: Continuum.
74
75. Hofstede, G. H. & Hofstede, G. (2001). Culture’s onsequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Sage.
75
76. Inkson, K. & Thomas, D. C. (2004). Cultural Intelligence: People Skills for Global Business.
76
77. Kanfer, R. & Heggestad, E. D. (1997). Motivational traits and skills: A person−centered approach to work motivation. RESEARCH IN ORGANIZATIONAL
77
78. Losey, K. M. 1997. Listen to the Silences: Mexican American interaction in the composition classroom and the community. Norwood, NJ: Ablex.
78
79. Martin Judith, Nakayama Thomas. 2010. Intercultural communication in contexts. 5th ed. by McGraw−Hill Companies, Inc.
79
80. McLaren, Margaret C.1998. Interpreting cultural differences.UK Peter Franci Publisher.
80
81. Nakane, Ikuko, 2007. Silence in Intercultural Communication. John Benjamins Publishing Company. Amsterdam. Philadelphia.
81
82. Novinger, Tracy, 2001. Intercultural communication: Practical Guide, university of Texas Press, Austin.
82
83. Searle, john, 1983. Intentionality. Cambridge university press.
83
84. Spencer, Helen and Peter Franklin, 2009. Intercultural Interaction: A Multidisciplinary Approach to Intercultural Communication, UK, Palgrave Macmillan,
84
85. Ting−Toome, Stella 2005. Understanding Intercultural Conflict Competence: Multiple Theoretical Insights, outledg.
85
86. Triandis, H. C. (2006). Cultural intelligence in organizations. Group & Organization Management, 31(1), 20−26.
86
87. Wood, J. 2004. Communication Mosaics: an introduction to the field of communication (3rd). Thomson Wadsworth
87
ORIGINAL_ARTICLE
نقد فلسفی دیدگاه شهید مطهری مبنی بر وجود حقیقی داشتن جامعه
یکی از مسائل اساسی و مهم فلسفه علوم اجتماعی، تبیین چگونگی ترکیب جامعه از افراد است. آیا این ترکیب یک ترکیب حقیقی است، که در این صورت، تنها جامعه دارای اصالت خواهد بود. یا اینکه این ترکیب، اعتباری است و درنتیجه، تنها فرد است که واقعیت دارد و جامعه، مفهومی انتزاعی است که برساخته عقل انسانی است و یا اینکه در عین حقیقی دانستن این ترکیب، میتوان هم فرد را حقیقی دانست و هم به اصالت جامعه معتقد بود. شهید مطهری قائل به نظریه اخیر است و نظریه خویش را با نام «اصالت فرد در عین اصالت جامعه و اصالت جامعه در عین اصالت فرد» مطرح ساخته است. این مقاله بر آن است تا این نظریه را به صورت کامل تشریح کند و سپس آن را براساس مبانی فلسفه اسلامی درباره رابطه جزء و کل و بحث وحدت و کثرت و نفسشناسی فلسفی مورد نقد قرار دهد. در این مقاله نتیجهگیری میشود که اصالت داشتن فلسفی جامعه در عرض اصالت افراد، با مبانی فلسفی مورد قبول شهید مطهری سازگاری ندارد. بنابراین نمیتوان برای جامعه وجود حقیقیِ دارای اصالت، قائل شد.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1762_7b6f9e340f08dae50c2d545d4aa6fb0a.pdf
2020-09-22
137
162
10.30471/soci.2020.6385.1500
اصالت فرد
اصالت جامعه
وحدت حقیقی
ترکیب حقیقی
وجود حقیقی
وجود اعتباری
شهید مطهری
اویس
رستگار امیری
oveys.rastegar@gmail.com
1
مدرس اندیشه اسلامی و تاریخ اسلام دانشگاه علوم پزشکی بابل
LEAD_AUTHOR
جواد
سلیمانی
soleimani@qabas.net
2
دانشیار تاریخ موسسه امام خمینی (ره)
AUTHOR
1. ابنسینا (1404)، شفاء، قم: مرعشی نجفی.
1
2. پارسانیا، حمید (1380)، «چیستی و هستی جامعه از دیدگاه استاد مطهری»، نشریه علوم سیاسی، س4، ش14، تابستان.
2
3. جوادی آملی، عبدالله (1389)، جامعه در قرآن، مصطفی خلیلی، قم: مرکز نشر اسراء.
3
4. سجادی، جعفر (1375)، فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: امیرکبیر.
4
5. طباطبایی، محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج4، محمدباقر موسوی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
5
6. عبودیت، عبدالرسول (1388)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
6
7. فیاضی، غلامرضا (1395)، علم النفس فلسفی، محمدتقی یوسفی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
7
8. مصباح یزدی، محمدتقی (1390)، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
8
9. مطهری، مرتضی (1397)، انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ، تهران: صدرا.
9
10. ــــــــــــ (1396)، جامعه و تاریخ در قرآن، تهران: صدرا.
10
11. ــــــــــــ (1373)، مجموعه آثار، 28 جلد، تهران: صدرا.
11
12. ــــــــــــ (1373)، مقدمهای بر جهان بینی اسلامی− انسان و ایمان، (جلد 2 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
12
13. ــــــــــــ (1373)، فطرت، (جلد 3 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
13
14. ــــــــــــ (1373)، شرح منظومه، (جلد 5 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
14
15. ــــــــــــ (1373)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، 5 جلد، (جلد 6 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
15
16. ــــــــــــ (1373)، درسهای اشارات و نجات، (جلد 7 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
16
17. ــــــــــــ (1373)، نقدی بر مارکسیسم، (جلد 13 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
17
18. ــــــــــــ (1373)، فلسفه تاریخ، 4 جلد، (جلد 15 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
18
19. ــــــــــــ (1373)، اسلام و نیازهای زمان، 2 جلد، (جلد 21 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
19
20. ــــــــــــ (1373)، فلسفه اخلاق، (جلد 22 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
20
21. ــــــــــــ (1373)، قیام و انقلاب مهدیj، (جلد 24 مجموعه آثار)، تهران: صدرا.
21
22. ــــــــــــ (1378)، مجموعه یادداشتهای استاد مطهری، ج10، تهران: صدر.
22
23. ملاصدرای شیرازی (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث.
23
ORIGINAL_ARTICLE
امکانسنجی و جایگاهشناسی مباحث «روابط میانفردی» در نظام فقهی شیعه (با تأکید بر دیدگاه حضرت آیتاللّه اعرافی)
«روابط میانفردی» یکی از تأثیرگذارترین و کاربردیترین ابعاد زندگی بشری است که بخش عمدهای از رفتارهای انسان مدنی را دربر میگیرد. گفتمان سعادتمحور دین اسلام یقیناً عنایت ویژهای به این موضوع تأثیرگذار در سعادت بشر باید داشته باشد. علم فقه بهعنوان بررسیکننده افعال مکلفین، موضوعیت خاصی در بین علوم اسلامی برای تعیین امکانسنجی و جایگاهشناسی و اهمیت این موضوع دارد. این تحقیق با روش تحلیل محتوای تاریخی و با روش گردآوری کتابخانهای و استقرای تاریخی متنمحور به دنبال بررسی جایگاه این موضوع در نظام فقهی شیعی است. در نهایت با بررسی برخی مجموعههای روایی و فقاهتی، امکان توجه فقهی به این موضوع، معقول به نظر میرسد. در ادامه با توجه به عدم وجود دستهبندی منسجم در این عرصه و با عنایت به نظرات فقیهانه حضرت آیتالله اعرافی، چند دستهبندی ابتدایی در راستای نظامسازی اولیه پیشنهاد میشود که «روابط میانفردی» در ذیل روابط خرد اجتماعی تعریف شده است. توجه به برخی مؤلفههای جامعهشناختی چون «نقش اجتماعی»، «منزلت اجتماعی» از جمله اعتبارات اصلی این تقسیمبندی است.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1701_f0ecface66da95204785d0fe236b01d2.pdf
2020-09-22
163
184
10.30471/soci.2020.6049.1450
امکانسنجی
جایگاهشناسی
نظام فقهی
روابط میانفردی
فقه الاجتماع
فقه روابط میانفردی
فقه مضاف
محمد
دین محمدی
mdm1360@gmail.com
1
مربی دانشگاه مجازی
LEAD_AUTHOR
علی رضا
اعرافی
arafi14@gmail.com
2
مدیر حوزه علمیه قم
AUTHOR
سید علی
یحیی زاده
ali.yahyazadeh@chmail.ir
3
استاد سطوح حوزه علمیه قم
AUTHOR
1. اعرافی، علیرضا (1391)، فقه تربیتی، تحقیق سیدنقی موسوی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
1
2. اعرافی، علیرضا (1393)، فقه تربیتی (مبانی و پیشفرضها)، ج1، محقق سیدنقی موسوی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
2
3. اعرافی، علیرضا (1396)، فقه روابط میانفردی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان، (در دست چاپ).
3
4. اعرافی، علیرضا، https://www.eshragh−erfan.com
4
5. ارنسون، الیوت (1389)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکرکن، تهران: رشد.
5
6. باستانی، قادر (1394)، اصول و تکنیکهای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، تهران: ققنوس.
6
7. بیآزار شیرازی، عبدالکریم (1379)، رساله نوین، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
7
8. پاکزاد، عبدالعلی (1389)، «مهارت ارتباط کلامی میانفردی در قرآن»، مجله معارف، شماره 80، ص22−45.
8
9. تی وود، جولیا (1379)، ارتباطات میانفردی (روانشناسی تعامل اجتماعی)، ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران: مهتاب.
9
10. حسنزاده، حسین (1383)، «بررسی ساختار فقه»، قبسات، دوره 9، شماره 32، ص261−293.
10
11. حلبی (ابن براج)، عبدالعزیز (1406)، المهذب، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11
12. حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف بن مطهر (1412)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
12
13. دیلمی (سلار دیلمی)، ابوعلی (1414)، المراسم العلویه، تحقیق محسن الحسینی، [بی جا]: المعاونه الثقافیه للمجمع العالمی لاهل البیتb.
13
14. ربانی، محمد باقر (1393)، فقه اجتماعی، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
14
15. ربر، آرتور (1390)، فرهنگ توصیفی روانشناسی، ترجمه دکتر یوسف کریمی و دیگران، تهران: رشد.
15
16. رئیسی، سمیه (1391)، نظریههای ارتباط میانفر
16
http://public−relations89.blogfa.com/post/35
17
17. صدر، سیدمحمدباقر (1396)، الفتوی الواضحه، چاپ دوم، نجف: مطبعه الاداب.
18
18. طوسی، محمد بن حسن (1363)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه.
19
19. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، [بیتا]، القواعد و الفواید، محقق و مصحح: سیدعبدالهادی حکیم، ج1، قم: مفید.
20
20. عمید، حسن (1389)، فرهنگ عمید، تهران: اشجع.
21
21. مقداد (فاضل مقداد)، ابوعبدالله (1404)، التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، محقق و مصحح: سیدعبداللطیف حسینی کوهکمری، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
22
22. فیاض، ایراندخت و مرضیه کریمی (1389)، «بررسی مهارتهای ارتباطی بین فردی در سیره معصومانb»، دوفصلنامه تربیت اسلامی، شماره 10، ص7−25.
23
23. فیست، جس و گرگوری جی فیست (1395)، نظریههای شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان.
24
24. فیض کاشانی، ملاح محسن (1969)، مفاتیح الشریعه، جص، بیروت: بینا.
25
25. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407)، الکافی، چاپ 4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
26
26. گیدنز، انتونی (1387)، جامعهشناسی، ترجمه حسن چاوشیان، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
27
27. مدنی، جلال الدین (1392)، حقوق مدنی، تهران: پایدار.
28
28. مشکینی، علی (1413)، فقه الماثور، قم: الهادی.
29
29. مصباح یزدی، محمدتقی (1384)، اخلاق در قران (مشکات)، ج1، قم: مؤسسه امام خمینی.
30
30. موسوی، سیدنقی (پاییز و زمستان 1394)، «تبیین چرایی فقه تربیتی»، مطالعات فقه تربیتی، شماره 11.
31
31. محسنی، منوچهر (1375)، جامعهشناسی عمومی، تهران: طهوری.
32
32. محسنیانراد، مهدی (1385)، ارتباطشناسی: ارتباطات انسانی (میانفردی، گروهی، جمعی)، تهران: سروش.
33
33. نوبهار، رحیم (1394)، «جستاری در تقسیمبندی بابهای فقهی و پیامدهای روششناختی آن»، فصلنامه راهبرد، شماره 76، ص79−105.
34
34. هارجی، اون؛ کریستین ساندرز و دیوید دیکسون (1390)، مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میانفردی، تهران: رشد.
35
35. هوشمند، مهرداد (1389)، فرهنگ جامعهشناسی، تهران: آوای نور.
36
36. یاسری، علی (1383)، مقدمهای بر مبانی کاربردی سازمانهای پولی و مالی بینالمللی، تهران: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسه عالی بانکداری ایران.
37
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی مدل کیفیت خدمات (مورد مطالعه: مسجد مقدس جمکران)
مساجد از جمله پایگاههای گردشگری دینی مهم هستند که به حراست از نظام ارزشی پرداخته و از فراموش شدن ارزشها جلوگیری میکنند. شناسایی و بهبود کیفیت خدمات مسجد میتواند گام مؤثری در بهبود تصویر ذهنی مخاطبان و زائران از مساجدی نظیر مسجد مقدس جمکران باشد. ازاینرو پژوهشگر در پژوهش حاضر به دنبال اکتشاف و ابعاد کیفیت خدمات در مسجد مقدس جمکران و دستهبندی ابعاد کیفیت خدمات جهت رفع نقاط ضعف عملکردی این مسجد در عرصه خدماترسانی است. از اینرو پرسش اساسی: کیفیت خدمات در مسجد جمکران شامل چه ابعاد و شاخصهایی است. پژوهش جاری از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری دادهها مطالعه موردی است. جامعه آماری پژوهش همه زائران مسجد مقدس جمکران است. روش نمونهگیری در پژوهش حاضر روش نمونهگیری در دسترس بود؛ در این راستا با 17 تن از زائران مسجد مقدس جمکران مصاحبه انجام شد. برای جمعآوری دادههای پژوهش حاضر از روش مصاحبه استفاده و روایی و پایایی آن بررسی و تأیید گردید. یافتههای پژوهش نشان داد ابعاد کیفیت خدمات مسجد مقدس جمکران در قالب شش بعد (بعد امنیت−سلامت؛ بعد محیط فیزیکی؛ بعد معنوی−مذهبی؛ بعد ارتباطات؛ بعد آموزشی و بعد اجتماعی) و 65 شاخص برای ارزیابی کیفیت خدمات مسجد مقدس جمکران قابل دستهبندی است.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1662_bf506729920f297a3f4aa62ca3a8c38a.pdf
2020-09-22
185
210
10.30471/soci.2020.5457.1366
مسجد جمکران
گردشگری
کیفیت خدمات
گردشگری مذهبی
گلی
خلیلی پور
g.khalili2020@gmail.com
1
کارشناسی ارشد مدیریت، دانشکده علوم انسانی،دانشگاه حضرت معصومه(س) قم ، ایران
LEAD_AUTHOR
محمد
غفاری
ghaffari.mohammad@ut.ac.ir
2
هیئت علمی دانشگاه تهران پردیس فارابی
AUTHOR
رسول
عباسی
r.abbasi@hmu.ac.ir
3
هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه (س)
AUTHOR
1. آسرایی، محمدهادی (1395)، «بررسی تأثیر کیفیت خدمات بر روی رضایت و وفاداری مشتریان بانک ملی ایران در تهران»، پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت.
1
2. آقاجانی، معصومه و سعید فراهانی فرد (1394)، «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)»، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، سال سوم، ش9، ص43−66.
2
3. ابراهیمزاده، عیسی؛ شمسالله کاظمی زاد و محمد اسکندری ثانی (1389)، «برنامهریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعه موردی، شهر قم)»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 27، ش76، ص115−141.
3
4. ابراهیمی دهکردی، امین (1392)، «نقش عوامل فرهنگی، مذهبی و اکو توریستی در توسعه گردشگری ابرکوه»، فصلنامه گردشگری، دوره 3، ش9، ص1−16.
4
5. بادی اللهی، میلاد (1394)، «راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺧﺎرﺟﯽ در ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺬﻫﺒﯽ (مورد مطالعه شهرری)»، پایاننامه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬﻫﺒﯽ، دانشگاه علم و فرهنگ.
5
6. بانگیان تبریزی، پگاه؛ سیدحمید خداداد حسینی و اصغر مشبکی اصفهانی (1395)، «تأثیر کیفیت خدمات ادراک شده و هزینههای جابهجایی مشتری بر وفاداری مشتری در بیمارستانهای خصوصی منتخب شهر تهران»، مجله مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 13، ش1، ص48−54.
6
7. جعفری تیتکانلو، سعید؛ امید بهبودی و محمدصادق همتیان صبور (1396)، «شناسایی و رتبهبندی شاخصهای مکانیابی احداث مساجد بینراهی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 32، ش4.
7
8. جعفری، محمدرضا (1394)، «بررسی و شناسایی کارکردهای تربیتی مسجد طراز اسلامی از دیدگاه مسئولین مسجد سمنان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
8
9. حاتمی، محمدرضا (1391)، «چالشهای فراروی گسترش دین اسلام در آفریقا»، دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، سال هشتم، ش1، پیاپی 15، ص99−125.
9
10. حسن نژاد، مریم؛ جواد براتی؛ هادی رفیعی و محمد مظهری (1393)، شناسایی استراتژیهای توسعه سرمایهگذاری گردشگری مذهبی در ایران (مطالعه موردی: زیارتگاه امام رضاg)»، مجله برنامهریزی و توسعۀ گردشگری، سال سوم، ش9، ص88−109.
10
11. حمزه نژاد، مهدی و ساناز رهروی پوده (1395)، گونهشناسی مفهومی در پرستشگاههای یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در دورۀ صفویۀ اصفهان (براساس ویژگیهای قدسی تنزیه، تشبیه، جمال و جلال).
11
12. دبیری، علی (1396)، «تأثیر عملکرد استراتژی منابع انسانی در بهبود خدمات آستانه مقدسه حضرت معصومهh»، پایاننامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر، دانشکده مدیریت.
12
13. راشکی، حمید (1391)، «مرکز فرهنگی−مذهبی مسجد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
13
14. رهنمای، محمدحسین (1395)، «تکالیف اخلاقی در قبال مسجد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث.
14
15. سکاران، اوما (1390)، روشهای تحقیق در مدیریت، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی ، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ هشتم.
15
16. سلطانی، علی و حمیدرضا شریف (1394)، «رﺿﺎﻳﺖسنجی ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬهبی با تأکید ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ محیطی، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺣﺮم شاهچراغ شیراز»، نشریه پژوهش و برنامهریزی، سال ششم، ش23، ص35−54.
16
17. صنایعی، علی و فهیمه زارعپور (1393)، «ارزیابی تأثیر کیفیت ادراک شده از خدمات بانکداری سنتی بر پذیرش بانکداری الکترونیک توسط مشتریان (مطالعه موردی: مشتریان شعب بانک ملت شهر اصفهان)»، پژوهشنامه مدیریت بازاریابی، دوره 2، ش2، ص5−23.
17
18. عزیزی، کاظم و محمد رضایی (2016)، «بررسی کیفیت خدمات بیمارستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از مدل سروکوال در جهت رضایتمندی مشتریان (بیماران)، پنجمین کنفرانس سنپترزبورگ روسیه.
18
19. علامی، سرور (1394)، «طراحی مسجد مبتنی بر تغییرپذیری در گذر زمان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده معماری و شهرسازی.
19
20. عنابستانی، علیاکبر و حمیده محمودی (1395)، «بررسی تأثیر گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان مطالعه موردی: حوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد»، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال 5، ش18، ص97−118.
20
21. عوض عبدالله، جاسم محمد (1395)، «رتبهبندی شاخصهای ارزیابی عملکرد مساجد بصره با استفاده از تکنیک (AHP)»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بینالمللی امام رضاg، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
21
22. غفاری، محمد (1396)، «تدوین چارچوبی برای سنجش کیفیت ادراک شده از مقاصد گردشگری مورد مطالعه: شهر اصفهان»، فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه، دوره ششم، ش4، پیاپی 13، ص120−106.
22
23. قنبری برزیان، علی (1396)، «تبیین ذائقه گردشگری مذهبی در جامعه ایران با تأکید بر جوانان؛ موانع و چالشها»، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، ش21، ص116−135.
23
24. کریمی، سید قدرت (1394)، «نقش مسجد در تربیت فرد و اجتماع»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
24
25. گرجی، حسن ابوالقاسم؛ سیدمهدی طباطبایی؛ امین اکبری؛ سمانه سرخوش و سهیلا خراسانی (1391)، «بهکارگیری مدل شکاف کیفیت خدمات (سروکوال: ServQual) در مجتمع آموزشی درمانی امام خمینیe»، فصلنامه مدیریت سلامت، دوره 16، ش51، ص7−18.
25
26. مشکینی، ابوالفضل؛ دیران، اسماعیل (1392)، «تأثیر مراسم مذهبی در تولید و باز تولیدگردشگری مذهبی مورد مطالعه شهر زنجان»، فصلنامه مطالعات شهری ایران اسلامی، زمستان 92، ش4.
26
27. معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه (1391)، اصول و ضوابط عمومی مکانیابی و آمایش مساجد کشور، تهران: چاپخانه بزرگ قرآن کریم، چاپ دوم.
27
28. معاونت هماهنگی امور زائرین قم، مصوب جلسه بهمن 1392، ستاد تسهیلات زائران استان قم.
28
29. موسوی، میر نجف و ناصر سلطانی (1393)، «تحلیلی ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬهبی در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: امامزاده ﺟﻌﻔﺮg ﻳﺰد»، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، دوره 5، ش18، ص77−94.
29
30. میرغضنفری، سیدسجاد؛ میثم لطیفی و عادل آذر (1393)، «شناسایی و رتبهبندی شاخصهای ارزیابی عملکرد مساجد تهران»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، دوره 22، ش2، ص232−207.
30
31. نیومن، ولیام لاورنس (1394)، شیوههای پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی، ترجمه حسن دانائی فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات کتاب مهربان، جلد اول، چاپ سوم.
31
32. یازرلو، محسن؛ عبدالحمید ابراهیمی و رسول عباسی (1392)، «تدوین الگویی از عوامل مؤثر بر رضایت نمازگزاران از مساجد و رابطه آن با وفاداری»، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 11، ش3، ص29−49.
32
33. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
33
34. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
34
35. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
35
36. Alizadeh, K. (2011), The Role of Historic-Religious Monuments in the Future Economy of Mashhad City.
36
37. Batuman, B. (2018), Islamism, Gender, and Mosque Architecture in Contemporary Turkey. The Routledge Companion to Modernity, Space and Gender...
37
38. Brautigam, D. (2009), The dragon's gift: the real story of China in Africa. Oxford University Press.
38
39. Darfoon, M. (2013), An examination of service quality and satisfaction in a religious tourism setting (Doctoral dissertation, Clemson University).
39
40. Hayette, H. (2018), The Role of the Mosques in Promoting Cohesion in the American Community. Revue Académique des Études Sociales ET Humaines, (19), 75-80.
40
41. Ismail, A. & Yunan, Y. M. (2016), Service quality as a predictor of customer satisfaction and customer loyalty. LogForum, 12(4), 269-283.
41
42. Lockett, J. P. (2015), The Study of Full-time Employees at Christian Faith-based Organizations (Doctoral dissertation, Argosy University/Chicago.
42
43. Lotich, P. (2015), "Six Church Financial Management tips", Retrieved March 18.
43
44. Norman, A. (2011), Spiritual Tourism: Travel and Religious Practice in Western Society, Bloomsbury Academic Publishing, ISBN: 9781441150448.
44
45. Olsen, J. V., Blagoev, B., Gnad, F., Macek, B., Kumar, C., Mortensen, P., & Mann, M. (2006), Global, in vivo, and site-specific phosphorylation dynamics in signaling networks. Cell, 127(3), 635-648.
45
46. Osman, Z. and Sentosa, I. (2013), Service Quality and Customer Loyalty in Malaysian Rural Tourism: A Mediating Effect of Trust, 1 (1), 31-42.
46
47. Ramayah, T. Samat, N. & Lo, M. C. (2011), Market orientation, service quality and organizational performance in service organizations in Malaysia. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 3(1), 8-27.
47
48. Said, J. Mohamed, A. Sanusi, Z. M. & Yusuf, S. N. S. (2013), Financial management practices in religious organizations: An empirical evidence of mosque in Malaysia. International Business Research, 6(7), 111.
48
49. Teshnizi, S. H. Aghamolaei, T. Kahnouji, K. Teshnizi, S. M. H. & Ghani, J. (2018), Assessing quality of health services with the SERVQUAL model in Iran. A systematic review and meta-analysis. International Journal for Quality in Health Care, 30(2), 82-89.
49
50. Westfall, A. (2018), Mosque Involvement and Political Engagement in the United States. Politics and Religion, 1-32
50
1. آسرایی، محمدهادی (1395)، «بررسی تأثیر کیفیت خدمات بر روی رضایت و وفاداری مشتریان بانک ملی ایران در تهران»، پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت.
51
2. آقاجانی، معصومه و سعید فراهانی فرد (1394)، «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)»، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، سال سوم، ش9، ص43−66.
52
3. ابراهیمزاده، عیسی؛ شمسالله کاظمی زاد و محمد اسکندری ثانی (1389)، «برنامهریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعه موردی، شهر قم)»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 27، ش76، ص115−141.
53
4. ابراهیمی دهکردی، امین (1392)، «نقش عوامل فرهنگی، مذهبی و اکو توریستی در توسعه گردشگری ابرکوه»، فصلنامه گردشگری، دوره 3، ش9، ص1−16.
54
5. بادی اللهی، میلاد (1394)، «راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺧﺎرﺟﯽ در ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺬﻫﺒﯽ (مورد مطالعه شهرری)»، پایاننامه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬﻫﺒﯽ، دانشگاه علم و فرهنگ.
55
6. بانگیان تبریزی، پگاه؛ سیدحمید خداداد حسینی و اصغر مشبکی اصفهانی (1395)، «تأثیر کیفیت خدمات ادراک شده و هزینههای جابهجایی مشتری بر وفاداری مشتری در بیمارستانهای خصوصی منتخب شهر تهران»، مجله مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 13، ش1، ص48−54.
56
7. جعفری تیتکانلو، سعید؛ امید بهبودی و محمدصادق همتیان صبور (1396)، «شناسایی و رتبهبندی شاخصهای مکانیابی احداث مساجد بینراهی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 32، ش4.
57
8. جعفری، محمدرضا (1394)، «بررسی و شناسایی کارکردهای تربیتی مسجد طراز اسلامی از دیدگاه مسئولین مسجد سمنان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
58
9. حاتمی، محمدرضا (1391)، «چالشهای فراروی گسترش دین اسلام در آفریقا»، دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، سال هشتم، ش1، پیاپی 15، ص99−125.
59
10. حسن نژاد، مریم؛ جواد براتی؛ هادی رفیعی و محمد مظهری (1393)، شناسایی استراتژیهای توسعه سرمایهگذاری گردشگری مذهبی در ایران (مطالعه موردی: زیارتگاه امام رضاg)»، مجله برنامهریزی و توسعۀ گردشگری، سال سوم، ش9، ص88−109.
60
11. حمزه نژاد، مهدی و ساناز رهروی پوده (1395)، گونهشناسی مفهومی در پرستشگاههای یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در دورۀ صفویۀ اصفهان (براساس ویژگیهای قدسی تنزیه، تشبیه، جمال و جلال).
61
12. دبیری، علی (1396)، «تأثیر عملکرد استراتژی منابع انسانی در بهبود خدمات آستانه مقدسه حضرت معصومهh»، پایاننامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر، دانشکده مدیریت.
62
13. راشکی، حمید (1391)، «مرکز فرهنگی−مذهبی مسجد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.
63
14. رهنمای، محمدحسین (1395)، «تکالیف اخلاقی در قبال مسجد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث.
64
15. سکاران، اوما (1390)، روشهای تحقیق در مدیریت، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی ، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ هشتم.
65
16. سلطانی، علی و حمیدرضا شریف (1394)، «رﺿﺎﻳﺖسنجی ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬهبی با تأکید ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ محیطی، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺣﺮم شاهچراغ شیراز»، نشریه پژوهش و برنامهریزی، سال ششم، ش23، ص35−54.
66
17. صنایعی، علی و فهیمه زارعپور (1393)، «ارزیابی تأثیر کیفیت ادراک شده از خدمات بانکداری سنتی بر پذیرش بانکداری الکترونیک توسط مشتریان (مطالعه موردی: مشتریان شعب بانک ملت شهر اصفهان)»، پژوهشنامه مدیریت بازاریابی، دوره 2، ش2، ص5−23.
67
18. عزیزی، کاظم و محمد رضایی (2016)، «بررسی کیفیت خدمات بیمارستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از مدل سروکوال در جهت رضایتمندی مشتریان (بیماران)، پنجمین کنفرانس سنپترزبورگ روسیه.
68
19. علامی، سرور (1394)، «طراحی مسجد مبتنی بر تغییرپذیری در گذر زمان»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده معماری و شهرسازی.
69
20. عنابستانی، علیاکبر و حمیده محمودی (1395)، «بررسی تأثیر گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان مطالعه موردی: حوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد»، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال 5، ش18، ص97−118.
70
21. عوض عبدالله، جاسم محمد (1395)، «رتبهبندی شاخصهای ارزیابی عملکرد مساجد بصره با استفاده از تکنیک (AHP)»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بینالمللی امام رضاg، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
71
22. غفاری، محمد (1396)، «تدوین چارچوبی برای سنجش کیفیت ادراک شده از مقاصد گردشگری مورد مطالعه: شهر اصفهان»، فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه، دوره ششم، ش4، پیاپی 13، ص120−106.
72
23. قنبری برزیان، علی (1396)، «تبیین ذائقه گردشگری مذهبی در جامعه ایران با تأکید بر جوانان؛ موانع و چالشها»، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، ش21، ص116−135.
73
24. کریمی، سید قدرت (1394)، «نقش مسجد در تربیت فرد و اجتماع»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
74
25. گرجی، حسن ابوالقاسم؛ سیدمهدی طباطبایی؛ امین اکبری؛ سمانه سرخوش و سهیلا خراسانی (1391)، «بهکارگیری مدل شکاف کیفیت خدمات (سروکوال: ServQual) در مجتمع آموزشی درمانی امام خمینیe»، فصلنامه مدیریت سلامت، دوره 16، ش51، ص7−18.
75
26. مشکینی، ابوالفضل؛ دیران، اسماعیل (1392)، «تأثیر مراسم مذهبی در تولید و باز تولیدگردشگری مذهبی مورد مطالعه شهر زنجان»، فصلنامه مطالعات شهری ایران اسلامی، زمستان 92، ش4.
76
27. معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه (1391)، اصول و ضوابط عمومی مکانیابی و آمایش مساجد کشور، تهران: چاپخانه بزرگ قرآن کریم، چاپ دوم.
77
28. معاونت هماهنگی امور زائرین قم، مصوب جلسه بهمن 1392، ستاد تسهیلات زائران استان قم.
78
29. موسوی، میر نجف و ناصر سلطانی (1393)، «تحلیلی ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﻣﺬهبی در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: امامزاده ﺟﻌﻔﺮg ﻳﺰد»، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، دوره 5، ش18، ص77−94.
79
30. میرغضنفری، سیدسجاد؛ میثم لطیفی و عادل آذر (1393)، «شناسایی و رتبهبندی شاخصهای ارزیابی عملکرد مساجد تهران»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، دوره 22، ش2، ص232−207.
80
31. نیومن، ولیام لاورنس (1394)، شیوههای پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی، ترجمه حسن دانائی فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات کتاب مهربان، جلد اول، چاپ سوم.
81
32. یازرلو، محسن؛ عبدالحمید ابراهیمی و رسول عباسی (1392)، «تدوین الگویی از عوامل مؤثر بر رضایت نمازگزاران از مساجد و رابطه آن با وفاداری»، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 11، ش3، ص29−49.
82
33. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
83
34. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
84
35. Abu-ELSamen, A. A. Akroush, M. N. Al-Sayed, A. L. & Hasan, H. J. (2012), An empirical model of customer service quality and customer loyalty in an international electronics company. International Journal of Electronic Business, 10(1), 39-63.
85
36. Alizadeh, K. (2011), The Role of Historic-Religious Monuments in the Future Economy of Mashhad City.
86
37. Batuman, B. (2018), Islamism, Gender, and Mosque Architecture in Contemporary Turkey. The Routledge Companion to Modernity, Space and Gender...
87
38. Brautigam, D. (2009), The dragon's gift: the real story of China in Africa. Oxford University Press.
88
39. Darfoon, M. (2013), An examination of service quality and satisfaction in a religious tourism setting (Doctoral dissertation, Clemson University).
89
40. Hayette, H. (2018), The Role of the Mosques in Promoting Cohesion in the American Community. Revue Académique des Études Sociales ET Humaines, (19), 75-80.
90
41. Ismail, A. & Yunan, Y. M. (2016), Service quality as a predictor of customer satisfaction and customer loyalty. LogForum, 12(4), 269-283.
91
42. Lockett, J. P. (2015), The Study of Full-time Employees at Christian Faith-based Organizations (Doctoral dissertation, Argosy University/Chicago.
92
43. Lotich, P. (2015), "Six Church Financial Management tips", Retrieved March 18.
93
44. Norman, A. (2011), Spiritual Tourism: Travel and Religious Practice in Western Society, Bloomsbury Academic Publishing, ISBN: 9781441150448.
94
45. Olsen, J. V., Blagoev, B., Gnad, F., Macek, B., Kumar, C., Mortensen, P., & Mann, M. (2006), Global, in vivo, and site-specific phosphorylation dynamics in signaling networks. Cell, 127(3), 635-648.
95
46. Osman, Z. and Sentosa, I. (2013), Service Quality and Customer Loyalty in Malaysian Rural Tourism: A Mediating Effect of Trust, 1 (1), 31-42.
96
47. Ramayah, T. Samat, N. & Lo, M. C. (2011), Market orientation, service quality and organizational performance in service organizations in Malaysia. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 3(1), 8-27.
97
48. Said, J. Mohamed, A. Sanusi, Z. M. & Yusuf, S. N. S. (2013), Financial management practices in religious organizations: An empirical evidence of mosque in Malaysia. International Business Research, 6(7), 111.
98
49. Teshnizi, S. H. Aghamolaei, T. Kahnouji, K. Teshnizi, S. M. H. & Ghani, J. (2018), Assessing quality of health services with the SERVQUAL model in Iran. A systematic review and meta-analysis. International Journal for Quality in Health Care, 30(2), 82-89.
99
50. Westfall, A. (2018), Mosque Involvement and Political Engagement in the United States. Politics and Religion, 1-32
100
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی پیوند تفسیر و تحلیلهای اجتماعی در مکتب ادبی معاصر
مکتب ادبی−فرهنگی در تفسیر قرآن، که از سوی امینالخولی در دوران معاصر در مصر بنیاد نهاده شد و از بُعد کمّی و کیفی دارای گسترهای فراتر از تفسیرهای ادبی کهن است، بر بایستههایی تکیه دارد که یکی از آنها ارائه تحلیلهای اجتماعی و داشتن نگاه اجتماعی به آیات قرآن است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از شیوه متنپژوهی، پیوند میان تفسیر و تحلیلهای اجتماعی از آیات را در نگاشتههای پیروان مکتب ادبی−فرهنگی واکاوی کرده و بدین نتیجه رسیده است که: پیوند مزبور در تفسیرهای ادبی معاصر، به دو گونه بازتاب یافته است که یکی از آنها با توجه به نقش فضای اجتماعی عصر نزول در فهم قرآن، در گونه پژوهشهای «حول القرآن» قرار میگیرد و دیگری، با مدّنظر قرار دادن بیان کلیات مسائل و راهحلهای اجتماعی در قرآن، از رستۀ مطالعه «درونمتنی قرآنی» به شمار میآید، که گونه نخست را میتوان از مسائل همراستا و نزدیک به «جامعهشناسی معرفت» و مشترک با «نقد جامعهشناختی ادبی» به شمار آورد، و گونه دوم را میتوان تفسیری عصری با لونی غالباً اجتماعی دانست. این جستار با دقت در نگرۀ خولی، با اینکه از امتیازهای این نظریه، چون «کمک به فهم ملموستر قرآن» سخن میگوید؛ اما به آسیبهای آن، مانند «امکان ملازمه با تفسیر بهرأی» از بُعد روشی و «تمثیلِغیرواقعی دانستنِ قصههای قرآن» از بُعد غایی نیز توجه دارد.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1717_dce0ab35c5e0d58a71033e30969fd926.pdf
2020-09-22
211
230
10.30471/soci.2020.6275.1478
تفسیر ادبی−فرهنگی
امینالخولی
تحلیل اجتماعی
سید محمود
طیب حسینی
tayebh@rihu.ac.ir
1
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
سید ابراهیم
مرتضوی
si.mortazavi@yahoo.com
2
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
1. قرآن مجید (1383)، مترجم: حسین انصاریان، قم: اسوه.
1
2. ابنعاشور، محمد بن طاهر (بیتا)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
2
3. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف(1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
3
4. ابوزید، نصر حامد (1376)، «تاریخمندی، مفهوم پوشیده و مبهم»، ترجمه و تحقیق محمدتقی کرمی، مجله نقد و نظر، شماره 4، ص328−375.
4
5. ـــــــــــــ (1382)، معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن، ترجمه مرتضی کریمینیا، تهران: طرح نو.
5
6. ـــــــــــــ (1993م) نقد الخطاب الدینی، قاهره: سینا للنشر.
6
7. اسعدی، محمد و همکاران (1392)، آسیبشناسی جریانهای تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
8. بابایی، علیاکبر (1394)، قواعد تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
8
9. باربری، پیر، (1378)، «نقد جامعهشناختی»، مترجم: جمال آلاحمد، مجله هنر، شماره 41.
9
10. بنتالشاطی، عایشه عبدالرحمن (1388ق)، التفسیر البیانی للقرآن الکریم، قاهره: دارالمعارف.
10
11. ـــــــــــــ (1390)، تفسیر بیانی قرآن کریم، مترجم: سیدمحمود طیبحسینی، قم: دانشکده اصول دین.
11
12. بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
12
13. بودون، ریمون و بوریکو، فرانسوا (1385)، فرهنگ انتقادی جامعهشناسی، مترجم: عبدالحسین نیکگهر، تهران: فرهنگ معاصر.
13
14. بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
14
15. جمعی از نویسندگان (1391)، مبانی و روش اندیشه علمی امام صادقg، به اهتمام: احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادقg.
15
16. تاجآبادی، مسعود (1392)، المنار در آینه المیزان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
16
17. جاحظ، عمرو بن بحر (1424ق)، الحیوان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
17
18. حسین، طه (2012م)، فی الصیف، بیجا: مؤسسة هنداوی للتعلیم و الثقافة.
18
19. حکیمی، محمدرضا (1358)، ادبیات و تعهد در اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
19
20. حلی، حسن بن یوسف (1365)، الباب الحادی عشر، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
20
21. خلفالله، احمد محمد (1999م)، الفن القصصی فی القرآن الکریم، لندن: سینا للنشر.
21
22. ـــــــــــــ (بیتا)، محمد و القوی المضادة، بیجا: مکتبة الانجلو المصریۀ
22
23. الخولی، امین (1987م) الف، من هدی القرآن فی رمضان، مصر−قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتب.
23
24. ـــــــــــــ (1961م)، مناهج تجدید فی النحو و البلاغة و التفسیر و الادب، بیجا: دارالمعرفة.
24
25. ـــــــــــــ (1987م) ب، من هدی القرآن ... فی اموالهم، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
25
26. دورژه، موریس (1362)، روشهای علوم اجتماعی، مترجم: خسرو اسدی، تهران: امیرکبیر.
26
27. ذهبی، محمدحسین (بیتا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
27
28. رشید رضا، محمد (1424ق)، المنار، تفسیر القرآن الکریم (تفسیر المنار)، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب
28
29. زرینکوب، عبدالحسین (1373)، نقد ادبی؛ جستجو در اصول و روشها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان، تهران: امیرکبیر.
29
30. زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
30
31. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: نگاه.
31
32. شکری عیاد، محمد (1980م)، یوم الدین و الحساب، بیجا: بینا.
32
33. طباطبائی، سید محمد حسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
33
34. ـــــــــــــ (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
34
35. طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
35
36. طیبحسینی، سیدمحمود (1389)، «تأملاتی در گرایش تفسیر ادبی معاصر»، قرآنشناخت، شماره 4.
36
37. عسگری حسنکلو، عسگر (1387)، «سیر نظریههای نقد جامعهشناختی ادبیات»، ادبپژوهی، شماره 4.
37
38. علایی، مشیت (1380)، «نقد ادبی در ایران»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه.
38
39. علیزاده، عبدالرضا؛ حسین اژدریزاده و مجید کافی (1390)، جامعهشناسی معرفت (جستاری در تبیین رابطه «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفتهای بشری»)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
39
40. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
40
41. فتوحی رودمعجنی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
41
42. فراء، یحیی بن زیاد (بیتا)، معانی القرآن، مصر: دارالمصریة للتألیف و الترجمه.
42
43. گرین، ویلفرد و لِیبِر، ارل و مورگان، لی و ویلینگهم، جان (1391)، مبانی نقد ادبی، مترجم: فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
43
44. معرفت، محمدهادی (1379)، تفسیر و مفسران، مترجم: خیاط و نصیری، قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
44
45. میر، مستنصر (1387)، ادبیات قرآن، مترجم: محمدحسن محمدی مظفر، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
45
46. نکری، قاضی عبدالرب النبی (1421ق)، دستور العلماء او جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون، تحقیق: حسن هانی فحص، لبنان−بیروت: دارالکتب العلمیه.
46
47. نیفر، احمیدة (1421ق)، الانسان و القرآن وجها لوجه (التفاسیر القرآنیة المعاصرة)، بیروت−لبنان: دارالفکر.
47
48. هاشمی، جمال (1390)، اسطورهشناسی مینوی (تحلیل داستانهای دینی از دیدگاه علمی، فلسفی، عرفانی و روانشناسی)، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری نشر حریر.
48
1. قرآن مجید (1383)، مترجم: حسین انصاریان، قم: اسوه.
49
2. ابنعاشور، محمد بن طاهر (بیتا)، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
50
3. ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف(1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
51
4. ابوزید، نصر حامد (1376)، «تاریخمندی، مفهوم پوشیده و مبهم»، ترجمه و تحقیق محمدتقی کرمی، مجله نقد و نظر، شماره 4، ص328−375.
52
5. ـــــــــــــ (1382)، معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن، ترجمه مرتضی کریمینیا، تهران: طرح نو.
53
6. ـــــــــــــ (1993م) نقد الخطاب الدینی، قاهره: سینا للنشر.
54
7. اسعدی، محمد و همکاران (1392)، آسیبشناسی جریانهای تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
55
8. بابایی، علیاکبر (1394)، قواعد تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
56
9. باربری، پیر، (1378)، «نقد جامعهشناختی»، مترجم: جمال آلاحمد، مجله هنر، شماره 41.
57
10. بنتالشاطی، عایشه عبدالرحمن (1388ق)، التفسیر البیانی للقرآن الکریم، قاهره: دارالمعارف.
58
11. ـــــــــــــ (1390)، تفسیر بیانی قرآن کریم، مترجم: سیدمحمود طیبحسینی، قم: دانشکده اصول دین.
59
12. بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
60
13. بودون، ریمون و بوریکو، فرانسوا (1385)، فرهنگ انتقادی جامعهشناسی، مترجم: عبدالحسین نیکگهر، تهران: فرهنگ معاصر.
61
14. بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق)، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
62
15. جمعی از نویسندگان (1391)، مبانی و روش اندیشه علمی امام صادقg، به اهتمام: احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادقg.
63
16. تاجآبادی، مسعود (1392)، المنار در آینه المیزان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
64
17. جاحظ، عمرو بن بحر (1424ق)، الحیوان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
65
18. حسین، طه (2012م)، فی الصیف، بیجا: مؤسسة هنداوی للتعلیم و الثقافة.
66
19. حکیمی، محمدرضا (1358)، ادبیات و تعهد در اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
67
20. حلی، حسن بن یوسف (1365)، الباب الحادی عشر، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.
68
21. خلفالله، احمد محمد (1999م)، الفن القصصی فی القرآن الکریم، لندن: سینا للنشر.
69
22. ـــــــــــــ (بیتا)، محمد و القوی المضادة، بیجا: مکتبة الانجلو المصریۀ
70
23. الخولی، امین (1987م) الف، من هدی القرآن فی رمضان، مصر−قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتب.
71
24. ـــــــــــــ (1961م)، مناهج تجدید فی النحو و البلاغة و التفسیر و الادب، بیجا: دارالمعرفة.
72
25. ـــــــــــــ (1987م) ب، من هدی القرآن ... فی اموالهم، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
73
26. دورژه، موریس (1362)، روشهای علوم اجتماعی، مترجم: خسرو اسدی، تهران: امیرکبیر.
74
27. ذهبی، محمدحسین (بیتا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
75
28. رشید رضا، محمد (1424ق)، المنار، تفسیر القرآن الکریم (تفسیر المنار)، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب
76
29. زرینکوب، عبدالحسین (1373)، نقد ادبی؛ جستجو در اصول و روشها و مباحث نقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان، تهران: امیرکبیر.
77
30. زمخشری، محمود بن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
78
31. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: نگاه.
79
32. شکری عیاد، محمد (1980م)، یوم الدین و الحساب، بیجا: بینا.
80
33. طباطبائی، سید محمد حسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
81
34. ـــــــــــــ (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
82
35. طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
83
36. طیبحسینی، سیدمحمود (1389)، «تأملاتی در گرایش تفسیر ادبی معاصر»، قرآنشناخت، شماره 4.
84
37. عسگری حسنکلو، عسگر (1387)، «سیر نظریههای نقد جامعهشناختی ادبیات»، ادبپژوهی، شماره 4.
85
38. علایی، مشیت (1380)، «نقد ادبی در ایران»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه.
86
39. علیزاده، عبدالرضا؛ حسین اژدریزاده و مجید کافی (1390)، جامعهشناسی معرفت (جستاری در تبیین رابطه «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفتهای بشری»)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
87
40. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
88
41. فتوحی رودمعجنی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
89
42. فراء، یحیی بن زیاد (بیتا)، معانی القرآن، مصر: دارالمصریة للتألیف و الترجمه.
90
43. گرین، ویلفرد و لِیبِر، ارل و مورگان، لی و ویلینگهم، جان (1391)، مبانی نقد ادبی، مترجم: فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
91
44. معرفت، محمدهادی (1379)، تفسیر و مفسران، مترجم: خیاط و نصیری، قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
92
45. میر، مستنصر (1387)، ادبیات قرآن، مترجم: محمدحسن محمدی مظفر، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
93
46. نکری، قاضی عبدالرب النبی (1421ق)، دستور العلماء او جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون، تحقیق: حسن هانی فحص، لبنان−بیروت: دارالکتب العلمیه.
94
47. نیفر، احمیدة (1421ق)، الانسان و القرآن وجها لوجه (التفاسیر القرآنیة المعاصرة)، بیروت−لبنان: دارالفکر.
95
48. هاشمی، جمال (1390)، اسطورهشناسی مینوی (تحلیل داستانهای دینی از دیدگاه علمی، فلسفی، عرفانی و روانشناسی)، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری نشر حریر.
96
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی قانون حمایت از آمران به معروف در پرتو تنوع در تشخیص مصادیق ارزشها
قانون، یکی از نهادهای اجتماعی است که میتواند حامی و پیشتوانه نهادهای دیگر و هماهنگ با آنها در حفظ انسجام و ارتقای جامعه، ایفای نقش کند؛ اما این مطلب، همیشه به این شکل رخ نمینماید و قانونی کردن و دخالت قانونگذار، در بعضی از نهادها و هنجارهای اجتماعی میتواند موجب اختلال در آنها یا تضعیفشان باشد. این مقاله از میان چالشهای فراوانی که فراروی قانون حمایت از آمران به معروف وجود دارد به چالش چگونگی تعیین مصادیق معروف و منکر میپردازد و درصدد یافتن پاسخی به این پرسش است که با توجه به تنوع در تشخیص مصادیق ارزش و ضد ارزش در جامعه و دشواری تشخیص مصادیق معروف و منکر، قانون حمایت از آمران به معروف در عمل با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد فرضیهای که این تحقیق درصدد اثبات آن است این است که قانون مذکور با عنایت به واقعیات موجود در اکثر جوامع و تجربههای تاریخی اجرای امر به معروف و نهی ازمنکر در عمل به نتایج مورد نظر قانونگذار نخواهد رسید یافتههای این تحقیق نشان میدهد مشکلاتی چون «دشواری تشخیص مصادیق و نامحدود بودن آنها» و «امکان شیوع سطحینگری در تشخیص مصادیق» موجب خواهد شد که این قانون در عمل با بنبست روبهرو شود و حتی در صورت عملی شدن به دلیل «روشن نبودن جایگاه فقهی و قانونی و مرجع صالح برای تشخیص آنها» این قانون را با مشکلات نظری مواجه میکند و «تضاد ذاتی امور اخلاقی و امور قانونی» و «احتمال تحریک اختلافات دینی و جنگهای مذهبی» و نیز به دلیل «عدم تبین سازوکاری مناسب برای تعیین مصادیق معروف و منکر در شرایط متکثر و متنوع جامعه»، مانند سایر مشابهات خود در تاریخ جوامع اسلامی، در عمل به بنبست خواهد رسید.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1757_99e1618c24ce1edd94d1c4907f1cb864.pdf
2020-09-22
231
258
10.30471/soci.2020.5271.1338
مصداق (مصادیق)
ارزش
جامعه
امر به معروف
قانون
حمایت از آمران به معروف
عبدالحسین
رضایی راد
ahrr39@scu.ac.ir
1
گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شهیدچمران اهواز
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. آنتونی گیدنز (۱۳۷۶ش)، جامعهشناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
2
2. ابنابیالحدید، عزالدین ابوحامد (1378ق)، شرح نهجالبلاغه، التحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ج19، المطبعه: منشور مکتبه آیتالله العظمی المرعشی النجفی، الناشر: دار احیاء الکتب العربیه.
3
3. ابناخوه، (محمد بن احمد قریشی) (1409ق)، معالم القریه فی احکام الحسبه، تحقیق: دکتر محمود شعبان، ج1، چاپ اول، هیئت المصریه العامه للکتاب.
4
4. ابویعلی، محمد بن حسین (1403ق)، الاحکام السلطانیه، تحقیق: محمدحامد فقهی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
5
5. الاردبیلی، مولی محمد (مقدس اردبیلی)، (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان، تحقیق: الاشتهاردی و العراقی و الیزدی، ج2، قم: الناشر جامعه المدرسین.
6
6. اعتماد السلطنه، محمد حسن خان (1306ق)، المآثر و الآثار، تهران: دارالطباعه خاصه دولتی چاپ سنگی.
7
7. انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، (بیتا)، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
8
8. البحرانی، یوسف (بیتا)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق: محمدتقی الایروانی، ج1، قم: جامعه المدرسین قم.
9
9. بخارائی، محمد بن نصر، (بیتا)، المستخلص من جواهر القرآن، به اهتمام دکتر مهدی درخشان، تهران: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
10
10. بصری ماوردی، ابیالحسن علی بن محمد حبیب و قاضی ابویعلی، محمد بن حسین الفراء (1406ق)، احکام السلطانیه و الولایات الدینیه، ج2، مکتب الاعلام الاسلامی.
11
11. پاکتچی، احمد، دائرة المعارف بزرگ اسلامی (1396ش)، ج10، نشر دائرة المعارف بزرگ اسلامی، و مقاله در دائرة المعارف بزرگ تحت عنوان امر به معروف.
12
12. تفتازانی، مسعود (1409ق)، شرح المقاصد، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، چاپ اول، بیروت.
13
13. تفلیسی، جیش بن ابراهیم (1371ش)، وجوه القرآن، قاهره: انتشارات دانشگاه قاهره.
14
14. جرجانی، علی بن محمد (1320ق)، شرح المواقف، التحقیق: بدرالدین نعسانی، ج7، قاهره.
15
15. الجزایری، سیدعبدالله بن نعمهالله (1170ق)، التحفه السینه فی شرح نخبه المحسنیه (مخطوط)، نویسنده (ماتن) فیض کاشانی نویسنده شرح (شارح) الجزایری، نسخه خطی میکروفیلم کتابخانه آستانه قدس به خط عبدالله نورالدین نعمهالله شمارۀ عمومی در کتابخانه: 2269.
16
16. الجوینی، عبدالملک (1369ق)، الارشاد، محقق محمد یوسف موسی و علی عبدالعظیم عبدالمجید، قاهره.
17
17. حر عاملی، محمد بن حسن (1416ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی مسائل الشریعه، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر محقق حسینی جلالی محمدرضا، ج11، چاپ سوم، قم: نشر مؤسسه آلالبیت لاحیا التراث.
18
18. حسینزاده، محمد (1381ش)، دینشناسی، قم: انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
19
19. حلی، محقق نجمالدین ابیالقاسم (1389ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1، نجف.
20
20. خفیف، علی (1382ق)، الحسبه در کتاب الفقه الاسلامی و مهرجان الامام ابنتیمیه، قاهره: المجلس الاعلی لرعایه الفنون والآداب والعلوم الاجتماعیه.
21
21. خمینی، سیدروحالله الموسوی (امام خمینی) (1361ش)، صحیفه نور، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، سازمان انتشار و آموزش انقلاب اسلامی، تاریخ سخنرانی 13/12/1367، ج17، 18، 19، 20، 21.
22
22. ــــــــــــــ (1379ش)، تحریر الوسیله، ج1، قم: نشر دارالعلم.
23
23. دستغیب، عبدالحسین (1391)، گناهان کبیره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
24
24. الراغب الاصفهانی، ابیالقاسم حسین بن محمد (1373ق)، المفردات فی غریب القرآن، المکتبه المرتضویه.
25
25. رشید رضا، محمد (1990)، تفسیر المنار، ج4، 14، ناشر الهیئه المصریه العامه للکتاب.
26
26. رضاییراد، عبدالحسین (1387ش)، امر به معروف در ترازوی عقل، قم: بوستان کتاب.
27
27. رفیعپور فرامرز (۱۳۷۷ش)، آناتومی جامعه یا سنه الله، مقدمهای بر جامعهشناسی کاربردی، تهران: انتشارات کاوه.
28
28. رومی (حاجی خلیفه)، مصطفی بن عبدالله القسطنطینی الروی الحنفی (1413ق)، کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون، بیروت: دارالکتب العلمیه.
29
29. ریشهری، محمد (1389ش)، میزان الحکمه، مترجم حمیدرضا شیخی، ج6، 2، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر.
30
30. زمخشری، محمود (بیتا)، الکشاف، ج1، چاپ اول، بنان، دارالمعرفه لبنان.
31
31. ساکت محمدحسین (1371ش)، دیباچهای بر علم حقوق، ترجمه و نشر نخست مشهد.
32
32. سروش، عبدالکریم (1373ش)، حکمت و معشیت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
33
33. ــــــــــــــ (1380ش)، صراطهای مستقیم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
34
34. السیوری الحلی، مقداد بن عبدالله (1356ش)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران:المکتبه المرتضویه.
35
35. شریعتی، علی (1378ش)، شیعه مجموعه آثار 7، چاپ هفتم، نشر الهام دفتر تدوین و تنظیم آثار معلم شهید دکتر علی شریعتی.
36
36. ــــــــــــــ (1351ش)، علی مکتب وحدت عدالت، سازمان انتشارات حسینیه ارشاد.
37
37. شهید ثانی، زینالدین بن علی العاملی (بیتا)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (شرح لمعه)، ج1، الطبعه الاولی، جامعه النجف الدینیه.
38
38. شهیدی، سیدجعفر (1368ش)، ترجمه نهجالبلاغه، تهران: شرکت انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
39
39. شیزری، عبدالرحمن بن نصر (1365ق)، نهایه الرتبه فی طلب الحسبه، قام علی نشره السید الباز العرینی باشراف محمد مصطفی زیاده قاهره، مطبعه اللجنه للتألیف والترجمه والنشر.
40
40. صدر، محمدباقر (1382ش)، الاسلام یقود الحیاه، نشر دارالصدر.
41
41. طباطبایی، علامه (1375ش)، تفسیر المیزان، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
42
42. طبرسی، فضل بن حسن (1384ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج1، نشر ناصر خسرو.
43
43. طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح عاملی، احمد حسین، ج2، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
44
44. العاملی، السیدمحمدجواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح القواعد العلامه، تحقیق و تعلیق: محمدباقر الخالصی، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
45
45. الغزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1352ق)، احیاء علوم الدین، ج2، مصر: مطبعه العثمانیه المصریه.
46
46. ــــــــــــــ (1374ش)، کیمیای سعادت، انتشارات علمی و فرهنگی تهران.
47
47. فیض الاسلام، علینقی (1368ش)، ترجمه و شرح نهجالبلاغه امام علیg، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه.
48
48. القاسمی، ظافر (1411ق)، نظام الحکم فی الشریعه الاسلامیه، بیروت: دارالنفاس.
49
49. القرطبی، ابنعبدالله (1954ق)، الجامع الاحکام القرآن، تصحیح احمد عبدالعلیم البرزونی، ج6، 2، چاپ اول، دارالکتب المصریه.
50
50. قلقشندی، ابیالعباس احمد ابنعلی (بیتا)، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، ج3، دارالکتب المصریه و وزاره الثقافیه القومیه.
51
51. القمی، میرزا ابوالقاسم (1418ق)، غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق: عباس تبریزیان، ج2، قم: مکتب الاعلام اسلامیه.
52
52. کاشف الغطاء، جعفر (1422ق)، کشف الغطاء، قم: انتشارات تبلیغات حوزه علمیه قم.
53
53. کلینی، ثقه الاسلام (1421ق)، اصول کافی، تهران: دفتر تاریخ و معارف الاسلامی.
54
54. گومز بواندیا، هرناندو (1380ش)، جرایم شهری گرایشها و روشهای مقابله با آنها، ترجمه فاطمه گیوهچیان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
55
55. مشکینی، علی (1367ش)، واجب و حرام در شرع اسلام، قم: نشر الهادی.
56
56. مصباح یزدی، محمدتقی (1391ش)، نظریه سیاسی اسلام، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و و پژوهشى امام خمینی.
57
57. مطهری ــــــــــــــ (بیتا) ب، حماسه حسینی، قم: انتشارات صدرا.
58
58. مطهری. مرتضی (بیتا) الف، ده گفتار، قم: صدرا.
59
59. ناصری، ابوالعباس احمد بن خالد (1997م)، الاستقصاء لأخبار الدول المغرب الاقصی، محقق: جعفر الناصری و محمد الناصری، ج3، چاپ اول، دارالکتاب دارالبیضاء.
60
60. النجفی، محمدحسن (1367ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محقق عباس قوچانی، ج21، چاپ هفتم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
61
61. النراقی، محمدمهدی (1383ق)، جامع السعادات، ج2، نجف: جامعة النجف الدینیه.
62
62. نویری، شهابالدین احمد بن عبد الوهاب (بیتا)، نهایه الارب فی فنون الادب، ترجمۀ دکتر محمود مهدوی دامغانی، چاپ اول، دارالکتب المصریه.
63
63. همایون، محمدهادی (1374ش)، تبلیغات یک واژه در دو حوزه، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
64
مقالات
65
64. خیری، حسن (1394ش)، «بررسی جامعهشناختی قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 2، پاییز و زمستان، ص237−262.
66
65. رضاییراد، عبدالحسین (پاییز 1399ش)، مقاله «مطالعه راهبردی علم فقه»، مجله فقه و اصول دانشگاه فردسی مشهد، دوره 52 شماره 3، شماره پیاپی 122.
67
66. ــــــــــــــ (زمستان 1388ش)، «رابطه امر به معروف با تکثرگرایی دینی و اجتماعی در مبانی انقلاب اسلامی»، مجله مطالعات انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 19، ص91−109.
68
67. ستوده، سیامک (2002م) تروریسم اسلامی پایان یک شکست، چاپ اول U.S.A،Servicio Grafico Mexico
69
68. سری، ابوالقاسم (1378ش)، «منصب محتسب در ایران»، مجله حکومت اسلامی، سال 4، شمارۀ 3، ص151−174.
70
69. سم هریس (2005م)، پایان ایمان، ترجمه بهمنیار، نیویورک، لندن، W.W.NORTON&COMPANY.
71
70. عزت، عبدالفتاح (1381ش)، «جرم چیست و معیارهای جرمانگاری کدام است»، مجله حقوق دادگستری، شماره 41.
72
71. کاتوزیان، ناصر (1385ش)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ 48، تهران.
73
72. هولمز، رابرت ال (1385ش)، مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه مسعود علیا، تهران: نشر ققنوس.
74
73. (ضوابط تشکیل و فعالیت شوراهای امر به معروف ... مورخ 31/3/ ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر 1395ش).
75
سایتها
76
باقی، عمادالدین (1381)، مقالهای تحت عنوان «پیشدرآمدی بر بحث عمومی و خصوصی در فرهنگ اسلامی» در سایت www.kadivar.com/htm/farsi/paper12.htm
77
ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر سایت اختبار به آدرس
78
https://www.ekhtebar.com/?p=51279
79
(سایت خبری سیمرغ 1394ش) www.seemorgh.com
80
(سایت خبری ایرنا 1395ش) http://www.irna.ir/
81
کریمی، (خبرگزاری ایکنا 1397ش) http://iqna.ir
82
www.Qudsonline.ir/news/368928/30/4/99
83
منابع لاتین
84
80. Michael cooke (2001), commanding Right and forbidding wrong in lslamic, thought cambridge University press due, published.
85
81. Shafaat Ahmad (2004), Commanding good and forbidding evil /HTTP:/saifiripod.com/ explrove/dowlah/htm/82/11/24
86
82. Salmod J.W ,1891 jurisprudence 269-272.
87
83. Ulrike Freitage (2005), commanding Right and forbidding Wrong in Islamic thought, department of history SOAS /http://www.History.as.ur/welcome.
88
Jost, Jannis (2017-01-21), "Institute for Economics & Peace: Global Terrorism Index 2015". SIRIUS https://www.degruyter.com/view/journals/sirius/1/1/article-p91.xml.
89
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی موانع هجرت طلاب از قم و ارائه الگوی مطلوب هجرت
با وجود افزایش کمی طلاب حوزههای علمیه پس از انقلاب اسلامی، آمارها حاکی از کمبود روحانی در مناطق بسیاری از کشور است. بخشهایی از مناطق شهری و روستایی به جز ایام موسمی تبلیغی −ماه رمضان و محرم− در سایر ایام سال از حضور روحانیون محروماند. طرحهای سازمانهای متولی امر تبلیغ و هجرت، بهرغم موفقیت نسبی، هنوز از عهده رفع این کاستی برنیامدهاند. در این مقاله نظرات سی نفر از طلاب شش استان −که بیشترین آمار طلاب بالای 15 سال سکونت در قم را دارند− درباره موانع هجرت و همچنین راهکارها و پیشنهادهای ده نفر از مدیران و نخبگان تبلیغی با استفاده از روش تحلیل مضمون و به کمک نرمافزار «مکس کیو» بررسی شده است. این موانع و مشکلات از منظر طلاب در چهار محور اصلی «فردی»، «محیطی»، «سازمانی» و «خانوادگی» قابل بیان است. در محور فردی چهار بعد «مهارتی»، «شخصیتی»، «انگیزشی» و «تحصیلی» (24 مورد) و در محور محیطی با سه بعد «فرهنگی»، «موانع اقلیمی و امکانات منطقه» و «زمینهها در قم» (33 مورد) و در محور سازمانی با دو بعد «مراکز اعزام مبلغ» و «حوزههای علمیه» (27 مورد) و در محور خانوادگی با دو بعد «همسر و فرزندان» و «فامیل و نزدیکان» (5 مورد) است. همچنین براساس پیشنهادها و راهکارهای نخبگان، الگوی مناسب هجرت طلاب با ایده اصلی «هجرت گروهی با محوریت نخبگان علمی، فرهنگی و تبلیغی» در دو حوزه «زیرساختی» و «روبنایی» (برنامهای) ترسیم شده است.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1760_e47588edc27540ec6e8467290ca39a96.pdf
2020-09-22
259
279
10.30471/soci.2020.6075.1454
طلاب
تبلیغ
هجرت
موانع هجرت
الگوی مطلوب هجرت
کریم
خانمحمدی
khanmohammadi49@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم- گروه فرهنگ و ارتباطات
LEAD_AUTHOR
حبیب الله
اسد اللهی
asad.h1434@gmail.com
2
دانشجوی دکتری
AUTHOR
* قرآن مجید، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
1
خامنهای، سیدعلی (1373)، فرهنگ و تهاجم فرهنگی، چاپ اول، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
2
خندان، محسن (1372)، تبلیغ اسلامی و دانش ارتباطات اجتماعی، چاپ اول، تهران: چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
3
خویی، میرزا حبیبالله (بیتا)، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، بیروت: مؤسسة الوفاء.
4
رفیعپور، فرامرز (1360)، کندوکاوها و پنداشتهها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
5
رهبر، محمدتقی (1371)، پژوهشی در تبلیغ، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
6
زورق، محمدحسن (1368)، مبانی تبلیغ، چاپ اول، تهران: سروش.
7
طبری، ابوعلی فضل بن حسن (1356)، مجمع البیان، تهران: انتشارات فراهانی.
8
عابدی، حسن و دیگران (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، ش2، پاییز و زمستان، شماره پیاپی 10، ص151−198.
9
فتال نیشابورى، محمد بن احمد (1375)، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، قم: رضى.
10
فلیک، یو (1382)، درآمدی بر پژوهشهای کیفی در علوم انسانی، ترجمه عبدالرسول جمشیدیان و همکاران، قم: سماء قلم.
11
کلینی، محمد بن یعقوب (1385)، ترجمه اصول کافی، صادق حسنزاده، جلد دوم، تهران: قائم آلمحمد.
12
گلد، جولیس (1376)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه گروهی از مترجمان، تهران: مازیار.
13
گیدنز، آنتونی (1386)، جامعهشناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.
14
مریجی، شمسالله (1387)، کاربرد جامعهشناسی در تبلیغ، چاپ اول، قم: تپش.
15
مطهری، مرتضی (1376)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
16
معین، محمد (1364)، فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
17
ویمر، راجر و جوزف دومنیک (1384)، تحقیق در رسانههای جمعی، مترجم: سید کاووس امامی، تهران: سروش.
18
www.balagh.ir
19
ORIGINAL_ARTICLE
نقش و جایگاه سیاسی زن در سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی: تقابل دیدگاه تحریم و تجویز مشارکت سیاسی زنان در عصر سلجوقی
سیاستنامه خواجه نظام الملک یکی از متون کلاسیک اندیشه سیاسی ایرانی است. نوع دیدگاه آن به مسائل مختلف بر بخشی مهمی از تاریخ اندیشه ایران تأثیر گذارده است. یکی از مسائل مطرح در سیاستنامه، نقش و جایگاه زنان است. سیاستنامه چه دیدگاهی درباره نقش و جایگاه سیاسی زنان ارائه میکند؟ منابع خواجه نظام در تأیید دیدگاه خود چیست؟ آیا این دیدگاه در عصر سلجوقی رقیبی نیز داشته است؟ مقاله حاضر نشان میدهد خواجه نظام الملک دیدگاه تحریم مشارکت سیاسی زنان را در سیاستنامه طرح نمود که براساس آن زنان نهتنها در موقعیت فروتر نسبت به مردان قرار دارند بلکه، مخل امر سیاسی نیز هستند. روایتهای تاریخی و مذهبی (فقه شافعی) مهمترین منابعی هستند که خواجه نظام برای تأیید دیدگاه خود از آنها بهره میبرد. دیدگاه خواجه نظام در تقابل با دیدگاه تجویز مشارکت سیاسی زنان قرار داشت که از سوی سنتهای قبیلهای ترکان و کنشگرانی همچون ترکان خاتون (همسر ملکشاه) و تاج الملک، رقیب خواجه نظام الملک در وزارت، دنبال میشد. در حالی که دیدگاه تحریم، ویژگیهای ذاتی همچون ضعف، بیعقلی، فتنهگری و فریبکاری را به زنان نسبت میداد، دیدگاه تجویز با پذیرش امر واقع سیاسی و اجتماعی، توانمندی زنان طبقه حاکمه را میپذیرفت و مداخله چنین زنانی در امر سیاست را مجاز میدانست.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1761_0c7bd7ae738c1b92ee5521c8597ec8d7.pdf
2020-09-22
281
294
10.30471/soci.2020.6230.1472
سیاستنامه
خواجه نظام الملک
عصر سلجوقی
جایگاه سیاسی زنان
تحریم
تجویز
محمد علی
توانا
tavana.mohammad@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه شیراز؛ دانشکده حقوق و علوم سیاسی شیراز؛ بخش علوم سیاسی
AUTHOR
محمد
کامکاری
mohamadkamkari@gmail.com
2
فارغ تحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
سید محمد جواد
مصطفوی منتظری
javadmontazeri1370@gmail.com
3
دانشجو دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه آزاد تاکستان
AUTHOR
1. ان، لمبتن (1372)، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، یعقوب آژند، تهران: نی.
1
2. بطوطه، ابن (1361)، سفرنامه، محمدعلی موحد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
2
3. پیرا، فاطمه (1378)، «جنیست و قدرت در سیاست خواجه نظام ملک»، پژوهشنامه زنان، دوره ششم، شماره سوم، ص155−169.
3
4. دانشجو، حمیده؛ جواد عباسی و بشری دلریش (1397)، «نقش زنان دربار در سیاست مذهبی دوران سلجوقی، خوارزمشاهی و ایلخانی»، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سیزدهم، شماره پنجاه و یک، ص37−54.
4
5. ربانی، زهرا و منیژه قدرتی وایقان (1397)، «مروری بر فعالیت فرهنگی زنان در آناتولی عصر سلجوقی با تأکید بر طریقتهای مولویه، اوحدیه، بکتاشیه»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال دهم، شماره بیست و هفت، ص101−127.
5
6. رحیم پور ازغندی، طاهره و فریبا علاسوند (1396)، «مشارکت سیاسی خاتونها در دولت سلجوقیان ایران»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دوره هشتم، شماره بیست و هشتم، ص109−130.
6
7. سجادی؛ صادق (1361)، دائرة المعارف شیعه، ج یک، تهران: بنیاد اسلامی طاهر.
7
8. صادقی، فاطمه (1394)، جنسیت در آرای اخلاقی، چاپ دوم، تهران: نگاه معاصر.
8
9. طباطبایی، سیدجواد (1375)، خواجه نظام ملک، تهران: طرح نو.
9
10. غزالی، محمد (1351)، نصیحه الملوک، تهران: چاپخانه مجلس.
10
11. فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی دیدگاه، فاطمه شایسته پیران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانهها.
11
12. قادری، حاتم (1390)، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، چاپ یازدهم، تهران: سمت.
12
13. قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهانآرا، تهران: حافظ.
13
14. مرنیسی، فاطمه (1393)، ملکههای فراموش شده در سرزمین خلافت اسلامی، حسن اسدی، تهران: مولی.
14
15. نظام ملک، خواجه (1347)، سیر الملوک، احسان یارشاطری، تهران: بنگاه نشر و ترجمه.
15
16. نظام الملک، خواجه (1385)، سیر الملوک، محمد استعلامی، تهران: زوار.
16
17. نیشابوری، ظهریرالدین (1332)، سلجوقنامه، تهران: کلاله خاور.
17
منابع عربی
18
18. شافعی، محمد بن ادریس (1990)، الام، بیروت: دارالمعرفه.
19