%0 Journal Article %T تحلیل و نقد بازتاب گفتمان علوم انسانی اسلامی در کتاب‎های جامعه‎شناسی متوسطه %J فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی %I پژوهشگاه حوزه و دانشگاه %Z 2322-2506 %A عابدی اردکانی, محمد %A مولودی, امیر %D 2022 %\ 03/21/2022 %V 14 %N 27 %P 1-15 %! تحلیل و نقد بازتاب گفتمان علوم انسانی اسلامی در کتاب‎های جامعه‎شناسی متوسطه %K علوم انسانی غربی %K علوم انسانی اسلامی %K گفتمان %K تئون ون‌دایک %K جامعه‎شناسی %R 10.30471/soci.2021.7327.1630 %X در جمهوری اسلامی ایران، علوم انسانی اسلامی، به‎منزله یک «پارادایم»، با حمایت نیروهای مذهبی وفادار به حاکمیت در حال تبدیل‎شدن به یک «گفتمان» است. یکی از نهادهایی که در معرض ترویج گفتمان یاد شده قرار گرفته، آموزش‎ و پرورش است. در سال‎های اخیر با تغییرات در کتب مدارس، به‎خصوص رشته علوم انسانی، تلاش زیادی برای نهادینه کردن علوم انسانی اسلامی و تبدیل آن به گفتمان مسلط در این کتاب‌ها شده است. از قرائن چنین برمی‎آید که از میان آثار مربوط به دانش‎آموزان دبیرستان در رشته علوم انسانی، کتب جامعه‎شناسی این رشته تأثیر قابل‎ملاحظه‌ای از این گفتمان را داشته است. در این کتب با نقد هستی‎شناسی، معرفت‌شناسی و روش‎شناسی حاکم بر جامعه غربی، اصول هستی‎شناسی، معرفت‎شناسی و روش‎شناسی علوم انسانی اسلامی مطرح ‎شده است. هدف از این پژوهش آن است که با بهره‎گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی «تئون ون‌دایک»، بازتاب این گفتمان در کتاب جامعه‎شناسی رشته علوم انسانی تحلیل و نقد شود. ازاین‎رو، تحقیق حاضر از نوع توصیفی−تحلیلی با رویکرد گفتمانی است که به‎صورت تحلیل محتوا انجام خواهد شد. یافته‎های تحقیق بیانگر آن است که براساس چارچوب نظری ون‌دایک، نویسندگان کتاب‎های جامعه‎شناسی مقطع متوسطه، مطالب کتب را بر پایۀ رویکرد ایدئولوژیک تنظیم کرده‌اند. ازاین‌رو، مؤلفه‎های مورد نظر ون‌دایک مانند تعمیم‎دهی، استناد و استفاده از اشارات ضمنی، آشکارسازی، کاربرد عبارت‎های منفی و به‎ویژه قطب‎بندی و غیریت‎سازی نظیر «رهیافت معنوی‌گرایانه در مقابل رهیافت مادی‎گرایانه»، «انسان غربی در برابر انسان الهی» و «لیبرال دموکراسی در برابر مردم‎سالاری» در جاهای مختلف این کتب قابل مشاهده است. %U https://soci.rihu.ac.ir/article_1868_1f6cdf34fe771843b1901b381db10f7c.pdf