per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
7
47
1022
Research Paper
تعیّن اجتماعی معرفت در نهجالبلاغه
Social Determination of Marifah (Knowledge) in Nahj Al-Balaghah
حمید پارسانیا
h.parsania@yahoo.com
1
حسین اژدری زاده
hajdaryzadeh@rihu.ac.ir
2
استادیار دانشگاه تهران
دانشجوی دکتری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
در این جستار به دنبال تحلیل و بررسی مطالبی در نهجالبلاغه هستیم که در آنها بین معرفتهای مختلف انسان و عوامل اجتماعی به گونهای پیوند ایجاد شده باشد. برای اینکه این پیگیری مؤثرتر واقع شود از طرحهای مهم مطرح در جامعهشناسی معرفت بهره میبریم. این پارادایمها ما را به پرسشهایی رهنمون میکند. ما با استناد از عبارات حضرت امیر(ع) درصدد یافتن پاسخ به این پرسشها هستیم.
در این جستار به دنبال تحلیل و بررسی مطالبی در نهجالبلاغه هستیم که در آنها بین معرفتهای مختلف انسان و عوامل اجتماعی به گونهای پیوند ایجاد شده باشد. برای اینکه این پیگیری مؤثرتر واقع شود از طرحهای مهم مطرح در جامعهشناسی معرفت بهره میبریم. این پارادایمها ما را به پرسشهایی رهنمون میکند. ما با استناد از عبارات حضرت امیر(ع) درصدد یافتن پاسخ به این پرسشها هستیم.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1022_81e896f47af4fa78ce41d1a4574c0a8d.pdf
امام علی(ع)
نهجالبلاغه
معرفت
جامعه
تعیّن
جامعهشناسی معرفت
تعیّن اجتماعی معرفت
Imam Ali (peace be upon him)
Nahj al-Balaghah
Marifah (Knowledge)
Society
determination
sociology of knowledge
social determination of knowledge
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
48
75
1187
Research Paper
یگانگی یا دوگانگی عاملیت و ساختار در تفاسیر قرآن
Unity or Duality of Agency and Structure in Exegeses of the Quran
محمد باقر آخوندی
akhondi.mohammadbagher@gmail.com
1
هیات علمی دانشگاه بیرجیند
با عنایت به اختلاف آرا در زمینه عاملیت و ساختار، هدف این مقاله به دست آوردن نظر آیات الهی در این مورد است. که از طریق تحلیل محتوای کیفی تفاسیر آیات قرآن، کدگذاری و طبقهبندی مفاهیم و مقولات بهدستآمده میسر گردیده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد، قرآن کریم انسان را تحت تأثیر ساختارهای اجتماعی میداند و در عین حال در آیات شریفه بسیاری «عمل» را سازنده شخصیت و هویت او میداند. از نظر قرآن کریم انسان همواره مسئول عمل خویش است و هیچ شرایطی از او سلب مسئولیت نمیکند. نتیجه آنکه در عین اینکه تأثیر ساختارها مسلم است، لکن عاملیت و عمل اصل غیر قابل خدشه به شمار میرود.
با عنایت به اختلاف آرا در زمینه عاملیت و ساختار، هدف این مقاله به دست آوردن نظر آیات الهی در این مورد است. که از طریق تحلیل محتوای کیفی تفاسیر آیات قرآن، کدگذاری و طبقهبندی مفاهیم و مقولات بهدستآمده میسر گردیده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد، قرآن کریم انسان را تحت تأثیر ساختارهای اجتماعی میداند و در عین حال در آیات شریفه بسیاری «عمل» را سازنده شخصیت و هویت او میداند. از نظر قرآن کریم انسان همواره مسئول عمل خویش است و هیچ شرایطی از او سلب مسئولیت نمیکند. نتیجه آنکه در عین اینکه تأثیر ساختارها مسلم است، لکن عاملیت و عمل اصل غیر قابل خدشه به شمار میرود.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1187_e9f172a162c3017691f1ad8acbbc9336.pdf
عاملیت
دوگانگی
یگانگی
تفاسیر و ساختار
: agency
duality
oneness
renderings and construction
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
77
108
1189
Research Paper
بررسی مفاهیم و مقولههای بهکار گرفتهشده جهت سنجش نوع دینداری
Unity or Duality of Agency and Structure in
Exegeses of the Quran
طاهره قادری
qadari@au.ac.ir
1
سعید زارع
2
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی
دانشجوی دکترای دانشگاه علامه طباطبایی
سنجش دینداری از موضوعات مطرحشده در جامعهشناسی دین است. از آنجایی که جامعهشناسی دین، به مسئلۀ نقش و اهمیت دین به معنای عام در جامعۀ بشری و نیز به اهمیت باورداشتها و عملکرد گروهها و جوامع خاص میپردازد، سنجش دینداری در آن اهمیت پیدا میکند. در جامعهشناسی دین هنگامی که سخن از دینداری به میان آید، ما با دو مقوله سروکار خواهیم داشت: دین و دیندار. دینداران، کنشگرانی هستند که سنجش دینداری آنها همواره یکی از دغدغههای اساسی پژوهشگران علوم اجتماعی بوده است. در سنجش دینداری ما با دو موضوع سروکار داریم. سنجش سطح دینداری و دیگری سنجش نوع دینداری. در سنجش سطح دینداری، نیاز به سنجه مناسب جهت تعیین میزان دینداری دینداران و در سنجش نوع دینداری، نیاز به شناخت گونههای موجود دینداری در جامعه است. این تحقیق به بررسی مفاهیم و مقولههای بهکار گرفتهشده جهت سنجش نوع دینداری، میپردازد.
سنجش دینداری از موضوعات مطرحشده در جامعهشناسی دین است. از آنجایی که جامعهشناسی دین، به مسئلۀ نقش و اهمیت دین به معنای عام در جامعۀ بشری و نیز به اهمیت باورداشتها و عملکرد گروهها و جوامع خاص میپردازد، سنجش دینداری در آن اهمیت پیدا میکند. در جامعهشناسی دین هنگامی که سخن از دینداری به میان آید، ما با دو مقوله سروکار خواهیم داشت: دین و دیندار. دینداران، کنشگرانی هستند که سنجش دینداری آنها همواره یکی از دغدغههای اساسی پژوهشگران علوم اجتماعی بوده است. در سنجش دینداری ما با دو موضوع سروکار داریم. سنجش سطح دینداری و دیگری سنجش نوع دینداری. در سنجش سطح دینداری، نیاز به سنجه مناسب جهت تعیین میزان دینداری دینداران و در سنجش نوع دینداری، نیاز به شناخت گونههای موجود دینداری در جامعه است. این تحقیق به بررسی مفاهیم و مقولههای بهکار گرفتهشده جهت سنجش نوع دینداری، میپردازد.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1189_d443fdc64ff5d177b5178d6d86c69ae4.pdf
سنجش دینداری
انواع دینداری
سکولار شدن
لائیسیته
agency
duality
oneness
renderings and construction
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
109
138
1190
Research Paper
درآمدی بر نشانهشناسی
An Introduction to Semiotics
ابراهیم عباسپور
eabbpoor@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای جامعهشناسی مؤسسه امام خمینی
نشانهشناسی یکی از روشهای نو و مطرح در علوم انسانی است که از دهه ۱۹۵۰م به اینسو همچون روش پژوهش بهویژه در دو قلمرو «شناخت دلالتها» و «ادراک سازوکار ارتباطها» به کار رفته است. یونانیان قدیم را میتوان نخستین رهروان نشانهشناسی دانست. میتوان گفت که نشانهشناسی همواره در جوار ساختارگرایی بوده و مبتنی بر الگوی آن میباشد. در این مقاله، به معرفی نشانهشناسی دو تن از سردمداران نشانهشناسی میپردازیم و از منظر این دو اندیشمند بحث قراردادی بودن رابطه بین دال و مدلول را مورد تحلیل قرار داده و سپس، از منظر حکمت اسلامی و با توجه به دیدگاههای ملاصدرا و بوعلی سینا به نقد و بررسی دیدگاههای سوسور و پیرس میپردازیم.
نشانهشناسی یکی از روشهای نو و مطرح در علوم انسانی است که از دهه ۱۹۵۰م به اینسو همچون روش پژوهش بهویژه در دو قلمرو «شناخت دلالتها» و «ادراک سازوکار ارتباطها» به کار رفته است. یونانیان قدیم را میتوان نخستین رهروان نشانهشناسی دانست. میتوان گفت که نشانهشناسی همواره در جوار ساختارگرایی بوده و مبتنی بر الگوی آن میباشد. در این مقاله، به معرفی نشانهشناسی دو تن از سردمداران نشانهشناسی میپردازیم و از منظر این دو اندیشمند بحث قراردادی بودن رابطه بین دال و مدلول را مورد تحلیل قرار داده و سپس، از منظر حکمت اسلامی و با توجه به دیدگاههای ملاصدرا و بوعلی سینا به نقد و بررسی دیدگاههای سوسور و پیرس میپردازیم.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1190_c3b2871634fb276af49ec7c26fe970ac.pdf
نشانه
دال
مدلول
نماد
شمایل
نمایه
رابطه قراردادی
نشانهشناسی
ساختارگرایی
sign
signifier
signified
symbol
logo
icons
constitutional relationship
semiotics
structuralism
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
139
154
1191
Research Paper
نقش مؤلفههای امر به معروف و نهی از منکر در بهبود سرمایه اجتماعی دانشجویان دختر (با تأکید بر شرایط آمران و ناهیان، شیوهها و آثار آن)
The Role of Commanding Right and Forbidding Wrong in Increasing Social Capital of Female Students
آذر قلی زاده
1
فائزه تقی پور
faezeh.taghipour@gmail.com
2
طبیه رجبی
3
استادیار و مدیر گروه مدیریت و برنامهریزی امور فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
کارشناس ارشد مدیریت امور فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان
هدف این تحقیق تعیین نقش امر به معروف و نهی از منکر در بهبود سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان دختر بود. در این پژوهش تأثیر شیوهها، شرایط و آثار این فریضه بر سرمایه اجتماعی سنجیده شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری آن دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان در سال تحصیلی90_89 به تعداد 944 نفر بودند. 310 نفر با نمونهگیری به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محققساختهای با 63 سؤال بسته پاسخ بود که برای سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. (87/0=α) برای تجزیه و تحلیل دادهها از تحلیل عامل، t تکمتغیره، تحلیل واریانس یکطرفه، آزمون فریدمن و آزمون LSD استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین نمره نقش امر به معروف و نهی از منکر در بهبود سرمایه اجتماعی با میانگین فرضی 3، 61/3 بود که بالاتر از حد متوسط بود. همچنین نقش شرایط آمران و ناهیان، شیوهها و آثار این فریضه در بهبود سرمایه اجتماعی در سطح 01/0>p معنیدار است. بین ویژگیهای جمعیتشناختی دانشجویان و دیدگاه آنان تفاوت معناداری مشاهده نشد.
هدف این تحقیق تعیین نقش امر به معروف و نهی از منکر در بهبود سرمایه اجتماعی در میان دانشجویان دختر بود. در این پژوهش تأثیر شیوهها، شرایط و آثار این فریضه بر سرمایه اجتماعی سنجیده شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری آن دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان در سال تحصیلی90_89 به تعداد 944 نفر بودند. 310 نفر با نمونهگیری به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محققساختهای با 63 سؤال بسته پاسخ بود که برای سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. (87/0=α) برای تجزیه و تحلیل دادهها از تحلیل عامل، t تکمتغیره، تحلیل واریانس یکطرفه، آزمون فریدمن و آزمون LSD استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین نمره نقش امر به معروف و نهی از منکر در بهبود سرمایه اجتماعی با میانگین فرضی 3، 61/3 بود که بالاتر از حد متوسط بود. همچنین نقش شرایط آمران و ناهیان، شیوهها و آثار این فریضه در بهبود سرمایه اجتماعی در سطح 01/0>p معنیدار است. بین ویژگیهای جمعیتشناختی دانشجویان و دیدگاه آنان تفاوت معناداری مشاهده نشد.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1191_046bcf32a465bf7ca65d1e1672e03fb3.pdf
: امر به معروف
نهی از منکر
سرمایه اجتماعی
commanding right
forbidding wrong
social capital
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
155
174
1192
Research Paper
راهکارهایی برای تقویت امانتداری در بُعد فردی و اجتماعی
Strategies for Boosting Trustworthiness from Individual and Social Aspect
حسینعلی عربی
: aseman.ma22@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان
راهکارهای تقویت امانتداری از بُعد فردی و اجتماعی کدام است؟ در اخلاق اسلامی امانتداری به عنوان یکی از فضیلتهای اخلاقی اساسی به شمار میرود که شاخص و نشانۀ ایمان و دینداری است و کسی که امانتدار نباشد، دین ندارد. در جوامع و شرکتها و سازمان و بنگاههای اقتصادی جهت برقراری امنیت اجتماعی و افزایش بهرهوری و کسب سود بیشتر و غلبه بر رقبای خود در میدان رقابت، سعی میشود تا امانتداری در مردم و کارکنان افزایش یابد. در این تحقیق با بهکارگیری روش تحلیلی _ توصیفی در کنار استفاده از روش نقلی به بررسی راهکارهایی پرداخته شده است که زمینه تقویت امانتداری را در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی فراهم میسازد. براساس یافتههای این پژوهش، برخی از راهکارهای تقویت امانتداری عباتاند از: درونی کردن امانتداری، افزایش آگاهی افراد، تقویت فطرتمداری در انسانها، معرفی الگوهای امین، معرفی ویژگیهای جامعه آرمانی و تشویق و تقدیر از افراد امانتدار که در این نوشتار سعی میشود تا به آنها پرداخته شود.
راهکارهای تقویت امانتداری از بُعد فردی و اجتماعی کدام است؟ در اخلاق اسلامی امانتداری به عنوان یکی از فضیلتهای اخلاقی اساسی به شمار میرود که شاخص و نشانۀ ایمان و دینداری است و کسی که امانتدار نباشد، دین ندارد. در جوامع و شرکتها و سازمان و بنگاههای اقتصادی جهت برقراری امنیت اجتماعی و افزایش بهرهوری و کسب سود بیشتر و غلبه بر رقبای خود در میدان رقابت، سعی میشود تا امانتداری در مردم و کارکنان افزایش یابد. در این تحقیق با بهکارگیری روش تحلیلی _ توصیفی در کنار استفاده از روش نقلی به بررسی راهکارهایی پرداخته شده است که زمینه تقویت امانتداری را در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی فراهم میسازد. براساس یافتههای این پژوهش، برخی از راهکارهای تقویت امانتداری عباتاند از: درونی کردن امانتداری، افزایش آگاهی افراد، تقویت فطرتمداری در انسانها، معرفی الگوهای امین، معرفی ویژگیهای جامعه آرمانی و تشویق و تقدیر از افراد امانتدار که در این نوشتار سعی میشود تا به آنها پرداخته شود.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1192_c33e1a7f5ac32fed2f384781df79970a.pdf
امانتداری
اخلاق
اخلاق کاربردی
اخلاق حرفهای
trustworthiness
Ethics
applied ethics
professional ethics
per
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی
2322-2506
2588-4700
1390-12-01
3
6
176
206
1193
Research Paper
زنان، ازدواج، خانهداری و تربیت فرزندان در اندیشه اسلامی
Women, Marriage, Housekeeping, and Religious Upbringing of Children in Islamic Thought
مریم احمدپور
ahmadpoor.maryam62@gmail.com
1
کارشناس ارشد جامعهشناسی و مدیر آموزش و پژوهش مرکز علمی کاربردی شهرستان نورآباد
مقالۀ حاضر به مفهومشناسی مسائل ازدواج، کار خانه و تربیت دینی فرزندان که در پی تشکیل خانواده میآید، توسط دو منبع اصلی دین (قرآن و سنّت)پرداخته است. مبنای نظری کار، طیفی از نظریههای فمینیستی میباشد. روش تحقیق مبتنی بر روش اسنادی، تحلیل یافتهها، و کشف دلالتهای ازدواج، خانهداری و تربیت دینی در سنّت و قرآن میباشد. یافتهها حاکی از آن است که دیدگاه اسلام (سنّت و قرآن) در مورد ازدواج، کار خانه و تربیت دینی با نظریههای فمینیستی در تعارض است و قرآن کریم و سنن دینی با سازوکاری متفاوت با پاردایم فمینیسم به این پدیدهها پرداختهاند. چرا که در اندیشه اسلامی مهمترین اصل برای زن توجه به نقشهای همسری و مادری در خانواده میباشد و به مهمترین کارکردهای ازدواج و تشکیل خانواده یعنی تأمین نیازهای غریزی و عاطفی و ایجاد محیطی مملو از فضایل اخلاقی و معنوی جهت رشد کمالات در دو جنس و در پی آن تربیت دینی فرزندان توجه ویژهای شده است. همچنین یافتهها نشان میدهد که دین اسلام ارگانی است که به تمامی ابعاد زندگی انسان توجه نموده است و در این میان اگر به تربیت دینی فرزندان اهمیت دهیم، چنین تربیتی کلیه وجوه تربیت از جمله تربیت اجتماعی، اخلاقی و جنسی فرزندان را به دنبال خواهد داشت.
مقالۀ حاضر به مفهومشناسی مسائل ازدواج، کار خانه و تربیت دینی فرزندان که در پی تشکیل خانواده میآید، توسط دو منبع اصلی دین (قرآن و سنّت)پرداخته است. مبنای نظری کار، طیفی از نظریههای فمینیستی میباشد. روش تحقیق مبتنی بر روش اسنادی، تحلیل یافتهها، و کشف دلالتهای ازدواج، خانهداری و تربیت دینی در سنّت و قرآن میباشد. یافتهها حاکی از آن است که دیدگاه اسلام (سنّت و قرآن) در مورد ازدواج، کار خانه و تربیت دینی با نظریههای فمینیستی در تعارض است و قرآن کریم و سنن دینی با سازوکاری متفاوت با پاردایم فمینیسم به این پدیدهها پرداختهاند. چرا که در اندیشه اسلامی مهمترین اصل برای زن توجه به نقشهای همسری و مادری در خانواده میباشد و به مهمترین کارکردهای ازدواج و تشکیل خانواده یعنی تأمین نیازهای غریزی و عاطفی و ایجاد محیطی مملو از فضایل اخلاقی و معنوی جهت رشد کمالات در دو جنس و در پی آن تربیت دینی فرزندان توجه ویژهای شده است. همچنین یافتهها نشان میدهد که دین اسلام ارگانی است که به تمامی ابعاد زندگی انسان توجه نموده است و در این میان اگر به تربیت دینی فرزندان اهمیت دهیم، چنین تربیتی کلیه وجوه تربیت از جمله تربیت اجتماعی، اخلاقی و جنسی فرزندان را به دنبال خواهد داشت.
https://soci.rihu.ac.ir/article_1193_9a85f64a764cb707f40a176673c840d8.pdf
ازدواج
تربیت دینی
زنان
فمینیسم
قرآن
سنّت
marriage
religious upbringing
education
women
feminism
the Quran and Sunnah