الگوی جامعه‌شناسی معرفت استاد مطهری (بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطه فرآورده‌های معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

چکیده

برایند حیات فردی و اجتماعی دستاورد چگونگی عمل انسان‌ها است. از این‌رو، فهم و پیش‌بینی حیات انسانی در گروی شناخت و ادراک اندیشه‌های آنان است. اینکه اندیشه دستاورد چه چیزی است، مسئله‌ای است که به آن در چارچوب بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطه فرآورده‌های معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری براساس مسائل جامعه‌شناسی معرفت پرداخته می‌شود. با توجه به اهمیت و پیشینه تاریخی این مسائل نزد اندیشمندان علوم اجتماعی، نخست تاریخچه‌ای مختصر از نگرش‌ها و آثار مؤثر حوزه جامعه‌شناسی معرفت ارائه می‌شود. اما نابسندگی مطالعات انجام‌شده و نیز لزوم یافتن پاسخی جامع و مستدل، نویسنده را بر آن داشته تا در مباحث معرفت‌شناختی و جامعه‌شناختی شهید مطهری به دنبال پاسخ‌هایی بدیع و بومی باشد. بر این اساس، در یک سازه ترکیبی، ابعاد محتوایی و شکلی دیدگاه شهید مطهری نسبت به مسائل اساسی جامعه‌شناسی معرفت، کشف و ابداع شد. نتیجه اینکه، جامعه و فطرت، به عنوان منابع بیرونی و درونی معرفت در یک رابطه ارگانیکی حقیقی، سبب تولید و دگرگونی معرفت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

الگوی جامعه‌شناسی معرفت استاد مطهری (بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطه فرآورده‌های معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری)

نویسنده [English]

  • Mostafa Yaghini Poor
PhD Student in Political Science, Allama Tabatabayee University
چکیده [English]

برایند حیات فردی و اجتماعی دستاورد چگونگی عمل انسان‌ها است. از این‌رو، فهم و پیش‌بینی حیات انسانی در گروی شناخت و ادراک اندیشه‌های آنان است. اینکه اندیشه دستاورد چه چیزی است، مسئله‌ای است که به آن در چارچوب بررسی مبانی وجودی معرفت و رابطه فرآورده‌های معرفتی با آنها از دیدگاه استاد مطهری براساس مسائل جامعه‌شناسی معرفت پرداخته می‌شود. با توجه به اهمیت و پیشینه تاریخی این مسائل نزد اندیشمندان علوم اجتماعی، نخست تاریخچه‌ای مختصر از نگرش‌ها و آثار مؤثر حوزه جامعه‌شناسی معرفت ارائه می‌شود. اما نابسندگی مطالعات انجام‌شده و نیز لزوم یافتن پاسخی جامع و مستدل، نویسنده را بر آن داشته تا در مباحث معرفت‌شناختی و جامعه‌شناختی شهید مطهری به دنبال پاسخ‌هایی بدیع و بومی باشد. بر این اساس، در یک سازه ترکیبی، ابعاد محتوایی و شکلی دیدگاه شهید مطهری نسبت به مسائل اساسی جامعه‌شناسی معرفت، کشف و ابداع شد. نتیجه اینکه، جامعه و فطرت، به عنوان منابع بیرونی و درونی معرفت در یک رابطه ارگانیکی حقیقی، سبب تولید و دگرگونی معرفت می‌شود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • معرفت
  • جامعه
  • فطرت
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
آشتیانی، منوچهر (1383)، درآمدی بر جامعه‌‌شناسی معرفت، تهران: طهوری.
بوعلی‌سینا، اشارات، نمط هشتم.
پارسانیا، حمید (1391)، جهان‌‌های اجتماعی، چ1، قم: کتاب فردا.
پلخانف (بی‌‌تا)، مسائل اصولى مارکسیسم، تهران: بی‌‌نا.
توکل، محمد (1390)، جامعه‌‌شناسی معرفت، چ4، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
خسروپناه، عبدالحسین (1388)، نظام معرفت‌‌شناسی صدرایی، ج1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خمینی، روح‌الله (بی‌‌تا)، صحیفه نور، ج1، تهران: دفتر حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره).
رایت میلز، چارلز (1381)، مارکس و مارکسیسم، ترجمه محمد رفیع مهرآبادی، تهران: خجسته.
رویان (بی‌‌تا)، ماتریالیسم تاریخى، تهران: بی‌‌نا.
ریون، رون (1372)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه پرهام، چ3، تهران: سهامی.
طباطبایی، محمدحسین (1379)، تفسیر المیزان، تهران: اسلام.
علیزاده، عبدالرضا و همکاران (1383)، جستارى در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعى و معرفت‌‌هاى بشرى، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
فرامرز قراملکی، احمد (1386)، استاد مطهری و کلام جدید، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کنوبلاخ، هوبرت (1390)، مبانی جامعه‌‌شناسی معرفت، ترجمه کرامت‌‌الله راسخ، چ1، تهران: نشر نی.
کوزر، لوئیس؛ رابرت مرتن و کارل مانهایم (1389)، جامعه‌‌شناسی معرفت، ترجمه جواد افشارکهن، تهران: پژواک.
مانهایم، کارل (1380)، ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
مرتن، رابرت ک. (1389)، درباره جامعه‌‌شناسی معرفت، ترجمه جواد افشار کهن، چ1، تهران: پژواک.
مصباح یزدی، محمدتقی (1380)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: نشر تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1380)، مجموعه‏ آثار، ج6، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1386)، مجموعه آثار، ج1، 2 و 3، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1389)، جامعه و تاریخ، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390الف)، مجموعه‏ آثار، ج13، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390ب)، مسئله شناخت، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390ج)، پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390د)، فلسفه تاریخ، ج1، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390و)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1390ﻫ)، رساله قیام و انقلاب مهدی(عج)، ج1، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (بی‌‌تا)، یادداشت‌‌ها، ج10، تهران: صدرا.
معلم، حسن (1387)، معرفت‌‌شناسی در فلاسفه اسلامی، ج1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مولکی، مایکل (1389)، علم و جامعه‌‌شناسی معرفت، چ3، ترجمه حسین کچویان، تهران: نشر نی.
نصری، عبدالله (1386)، حاصل عمر، ج1، چ5، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.