راهکارهای کنترل اجتماعی خشن از دیدگاه قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

2 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

دین اسلام برنامۀ جامعی برای کنترل و پیشگیری از کجروی دارد. بنابراین، استخراج آموزه‌های اسلامی در این‌باره می‌تواند کمک مؤثری به مسئولان نظام اسلامی برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی باشد. یکی از محورهای مهم در این‌باره، آگاهی از دیدگاه قرآن دربارۀ مجازات خشن است. این پژوهش با روش گراندد تئوری و با مراجعه به همۀ آیات قرآن انجام گرفته است. راهکارهای کنترل خشن از دیدگاه قرآن عبارت است از: اعدام، قطع کردن دست و پا، قطع کردن دست، شلاق زدن، بازداشت، تبعید و محدودیت در ارتباط با دیگران. این نوع از مجازات برای تعداد اندکی از کجروی‌ها و در خصوص کسانی اجرا می‌شود که با اختیار خود از کجروی بازنمی‌گردند و سایر کنترل‌های غیر خشن نیز نمی‌توانند سبب بازگشت آنان از کجروی شوند. قرآن کریم با تأکید بر حکم قصاص قاتل، یکی از پیشرفته‌ترین و عاقلانه‌ترین برنامه‌های پیشگیری از قتل را ارائه کرده است، چرا که قصاص قاتل، سبب حیات جامعه است، هرچند قاتل براساس رضایت اولیای مقتول و گذشت آنان از حق شرعی و قانونی خود، می‌تواند با پرداخت دیه و جلب رضایت آنان، از اعدام نجات یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

راهکارهای کنترل اجتماعی خشن از دیدگاه قرآن کریم

نویسندگان [English]

  • Mohammad Davari 1
  • Gholamreza Seddiq Avraee 2
  • Mohammad Saeed Abdekhodaee 2
1 PhD Student, Faculty member of the Research Institute of Hawzah and University
2 Faculty member of Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

دین اسلام برنامۀ جامعی برای کنترل و پیشگیری از کجروی دارد. بنابراین، استخراج آموزه‌های اسلامی در این‌باره می‌تواند کمک مؤثری به مسئولان نظام اسلامی برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی باشد. یکی از محورهای مهم در این‌باره، آگاهی از دیدگاه قرآن دربارۀ مجازات خشن است. این پژوهش با روش گراندد تئوری و با مراجعه به همۀ آیات قرآن انجام گرفته است. راهکارهای کنترل خشن از دیدگاه قرآن عبارت است از: اعدام، قطع کردن دست و پا، قطع کردن دست، شلاق زدن، بازداشت، تبعید و محدودیت در ارتباط با دیگران. این نوع از مجازات برای تعداد اندکی از کجروی‌ها و در خصوص کسانی اجرا می‌شود که با اختیار خود از کجروی بازنمی‌گردند و سایر کنترل‌های غیر خشن نیز نمی‌توانند سبب بازگشت آنان از کجروی شوند. قرآن کریم با تأکید بر حکم قصاص قاتل، یکی از پیشرفته‌ترین و عاقلانه‌ترین برنامه‌های پیشگیری از قتل را ارائه کرده است، چرا که قصاص قاتل، سبب حیات جامعه است، هرچند قاتل براساس رضایت اولیای مقتول و گذشت آنان از حق شرعی و قانونی خود، می‌تواند با پرداخت دیه و جلب رضایت آنان، از اعدام نجات یابد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • روش گرانددتئوری
  • کنترل اجتماعی
  • کنترل اجتماعی خشن
  • مجازات
  • زندان
  • تنبیه بدنی
  • تبعید
قرآن کریم.
آذربایجانی و همکاران (1390)، روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، چ4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آنسلم، استراوس و جولیت کربین (1390)، مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای)، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
اتکینسون، ریتال و ریچارد هیلگارد (1378)، زمینۀ روان‌شناسی، ترجمۀ علی‌نقی براهنی، تهران: رشد.
ارونسون، الیوت (1389)، روان‌شناسی اجتماعی، چ6، ترجمۀ حسین شکرکن، تهران: رشد.
حر عاملی، محمد بن حسن (1414)، وسائل الشیعه، ج28، قم: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
خالصی، محمدباقر (1413)، احکام المحبوسین، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دمشق: دارالعلم الدار الشامیه.
ساروخانی، باقر (1377)، دائرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران.
سالاری‌فر، محمدرضا؛ محمدصادق شجاعی؛ سیدمهدی موسوی و محمد دولت‌خواه (1389)، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
سلیمی، علی و محمد داوری (1391)، جامعه‌شناسی کجروی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شکیباپور، عنایت‌الله (1363)، دائرةالمعارف روان‌شناسی و روان‌کاوی، تهران: فروغی.
شولتز، دوان و سیدنی الن شولتز (1385)، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی، چ9، تهران: مؤسسۀ نشر ویرایش.
صادقی اردستانی، احمد (1360)، زندان در اسلام، قم: نشر محمد.
صدیق اورعی، غلامرضا (1382)، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، تهران: اداره کل پژوهش‌های سیما.
صدیق اورعی، غلامرضا (1390)، بررسی جامعه‌شناختی شیوه تصمیم‌گیری و دلایل پس‌انداز مردم مشهد، رساله دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (‏1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.‏
طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ‏تهران: ناصرخسرو.
طبسی، نجم‌الدین (1382)، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ترجمۀ سیدمحمدعلی احمدی ابهیری و همکاران، قم: بوستان کتاب.
علی‌احمدی، علیرضا و سعید نهایی (1386)، توصیفی جامع از روش‌های تحقیق (پارادایم‌ها، استراتژی‌ها، طرح‌ها و رویکرد‌های کمّی، کیفی و ترکیبی)، چ2، تهران: تولید دانش.
فیست، حبس و جی فیست گریگوری (1386)، نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: نشر روان.
قرشی، سیدعلی‌اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
گنجی، حمزه و مهدی گنجی (1391)، نظریه‌های شخصیت، تهران: ساوالان.
مازلو، ابراهام. اچ. (1367)، انگیزش و شخصیت، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
مصطفوی، حسن (1360)‏، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏.
منتظری، حسینعلی (1408)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه، ج2، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
منصوریان، محمدکریم (1381)، روش‌های پژوهش کیفی و کمّی در علوم اجتماعی، شیراز: نوید شیراز.
وائلی، احمد (1367)، احکام زندان در اسلام، ترجمۀ محمدحسن بکایی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.